Από το περιοδικό ''Ελληνική δημιουργία'' του ακαδημαικου διανοούμενου(?) Σπύρου Μελά, Αθήνα 1 Ιανουαρίου 1951
''Σαν να μην φτάνανε τα μαϊμουδίσματα των ξένων μορφών στοχασμού και τέχνης, που μας σερβίρουν οι φραγκολεβαντίνοι της λογοτεχνίας μας, ο πολύς Καζαντζάκης, από τους αρχηγούς της ξενομανίας, άρχισε τώρα να παρουσιάζει τα έργα του στη… Σουηδική.
Πάνω σ’ αυτό η «Εστία» δημοσίευσε αυτό το ειρωνικό σχόλιο, που το παίρνουμε αυτούσιο:
Ο προφητάναξ του ΕΑΜ συναγωνιστής Καζαντζάκης, αφού δεν επέτυχεν ως…Ρώσσος συγγραφεύς Νικολάϊ Καζάν έγινε τώρα …Σουηδός!
Το εν μετά το άλλο μεταφράζει και παρουσιάζει κατ’ ευθείαν εις την Σουηδικήν τα έργα του: «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», « ο Καπετάν Μιχάλης» και το ετοιμαζόμενον νέον δράμα του «ο τελευταίος πειρασμός»!
Αυτάς τουλάχιστον τας πληροφορίας μας παρέχει η λογοτεχνική στήλη μιας συναδέλφου, που παρακολουθεί τον διαπρεπή εαμίτην
Οι συγγραφείς φιλοδοξούν συνήθως να μεταφρασθούν εις γλώσσας μεγάλων χωρών, δια να έχουν μεγαλειτέραν απήχησιν και καθιέρωσιν και κέρδη.
Η Σουηδία όμως έχει μικρότερον πληθυσμόν από την Ελλάδα και θα ήτο ακατανόητος η… Σουηδική αυτή δραστηριότης του προφητάνακτος.
Αλλά την εξηγεί επαρκώς η εν Στοκχόλμη απονομή του βραβείου Νόμπελ.
Αυτό φαίνεται ότι είναι ο «τελευταίος πειρασμός» του Νικολάου Καζαντζάκη-συγνώμην-του Κλάας Κάζανσεν, όπως μεταφράζεται Σουηδιστί!
Δεν έχουμε να προσθέσουμε τίποτα.»
Πάνω σ’ αυτό η «Εστία» δημοσίευσε αυτό το ειρωνικό σχόλιο, που το παίρνουμε αυτούσιο:
Ο προφητάναξ του ΕΑΜ συναγωνιστής Καζαντζάκης, αφού δεν επέτυχεν ως…Ρώσσος συγγραφεύς Νικολάϊ Καζάν έγινε τώρα …Σουηδός!
Το εν μετά το άλλο μεταφράζει και παρουσιάζει κατ’ ευθείαν εις την Σουηδικήν τα έργα του: «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», « ο Καπετάν Μιχάλης» και το ετοιμαζόμενον νέον δράμα του «ο τελευταίος πειρασμός»!
Αυτάς τουλάχιστον τας πληροφορίας μας παρέχει η λογοτεχνική στήλη μιας συναδέλφου, που παρακολουθεί τον διαπρεπή εαμίτην
Οι συγγραφείς φιλοδοξούν συνήθως να μεταφρασθούν εις γλώσσας μεγάλων χωρών, δια να έχουν μεγαλειτέραν απήχησιν και καθιέρωσιν και κέρδη.
Η Σουηδία όμως έχει μικρότερον πληθυσμόν από την Ελλάδα και θα ήτο ακατανόητος η… Σουηδική αυτή δραστηριότης του προφητάνακτος.
Αλλά την εξηγεί επαρκώς η εν Στοκχόλμη απονομή του βραβείου Νόμπελ.
Αυτό φαίνεται ότι είναι ο «τελευταίος πειρασμός» του Νικολάου Καζαντζάκη-συγνώμην-του Κλάας Κάζανσεν, όπως μεταφράζεται Σουηδιστί!
Δεν έχουμε να προσθέσουμε τίποτα.»
(Ο Σπύρος Μελάς, θερμός οπαδός του Μεταξα και που οταν στις 27-4-1941 φτάνουν οι Γερμανοί στην Αθήνα γράφει το διθυραμβικό χρονογράφημα του για τον Τσολάκογλου, με τίτλο "Ο Στρατηγός''. Απο 1935, είχε γίνει ακαδημαϊκός. Το 1951 πηγε στην Σουηδία εμφανιζόμενος σαν εκπρόσωπος της Ακαδημίας και των Ελλήνων συγγραφέων και σε συνεργασία με τον πρέσβη της Ελλάδας επισκέφτηκε τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας και ενήργησε ώστε να μην απονεμηθεί το Νόμπελ στον Νίκο Καζαντζάκη χαρακτηρίζοντας τον κομμουνιστή!
Το 1959 ο Σ. Μελας γίνεται πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.Το 1959 ο Σ. Μελας γίνεται πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.)
***
ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ -γεννήθηκε σα σήμερα το 1883
11 Ιανουαρίου 1928. Η ομιλία, που Ν. Καζάντζακη, στο θέατρο ''Αλάμπρα'' της Αθήνας που προκάλεσε τη σύλληψη και δίωξή του.
''ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ''
...΄΄Ο,τι σήμερα βλέπουμε, είναι αληθινά ένα θάμα. Μέσα σ’ ελάχιστο καιρό, μέσα σε έξι χρόνια, η Ρωσία κατόρθωσε ν’ ανασηκωθεί. Η βιομηχανία και η γεωργία έφτασαν, και σε πολλούς κλάδους φέτος πέρασαν την προπολεμική παραγωγή. Νέοι τρόποι, πρωτόφαντοι στην ιστορία, δοκιμάζονται να ρυθμιστεί η κοινωνική και πολιτική ζωή. Στο επίπεδο του πολιτισμού η Ρωσία, η πιο καθυστερημένη χώρα, δε συγκρίνεται με την προπολεμική Ρωσία. Σε πολλά σημεία - απολεφτέρωση της γυναίκας, προστασία της μάνας και του παιδιού, εξασφάλιση του εργαζόμενου, φωτισμός των μαζών - είναι σήμερα η Ρωσία πολύ πιο προχωρημένη από την Ευρώπη.
''ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ''
...΄΄Ο,τι σήμερα βλέπουμε, είναι αληθινά ένα θάμα. Μέσα σ’ ελάχιστο καιρό, μέσα σε έξι χρόνια, η Ρωσία κατόρθωσε ν’ ανασηκωθεί. Η βιομηχανία και η γεωργία έφτασαν, και σε πολλούς κλάδους φέτος πέρασαν την προπολεμική παραγωγή. Νέοι τρόποι, πρωτόφαντοι στην ιστορία, δοκιμάζονται να ρυθμιστεί η κοινωνική και πολιτική ζωή. Στο επίπεδο του πολιτισμού η Ρωσία, η πιο καθυστερημένη χώρα, δε συγκρίνεται με την προπολεμική Ρωσία. Σε πολλά σημεία - απολεφτέρωση της γυναίκας, προστασία της μάνας και του παιδιού, εξασφάλιση του εργαζόμενου, φωτισμός των μαζών - είναι σήμερα η Ρωσία πολύ πιο προχωρημένη από την Ευρώπη.
Ολη τούτη η καταπληκτική ανόρθωση του πιο εξαντλημένου, του πιο καθυστερημένου λαού, δεν έγινε σε δύο τρεις γενεές. Εγινε μόνο σε έξι χρόνια, χωρίς καμιά εξωτερική βοήθεια, το εναντίο, παρ’ όλη την αντίδραση, τις δολοπλοκίες και το μίσος όλων των κρατών της γης ''...
Στις 11 Ιανουαρίου 1928, ο «Εκπαιδευτικός Όμιλος», ο φορέας των προοδευτικών διανοουμένων, οργανώνει στο θέατρο «Αλάμπρα» εκδήλωση για τις εμπειρίες από τη χωρα των Σοβιετ, με ομιλητές τον Ιστράτι, τον Καζαντζάκη και τον Δημήτρη Γληνό.
Στην ομιλία, που προκάλεσε τη σύλληψη και δίωξή του, ο Καζαντζάκης αναφέρθηκε στις εμπειρίες του και τα συμπεράσματά του από τη διχρονη παραμονη του στη Σοβιετική Ρωσία.
Στην εκδήλωση μιλησε πρώτος ο Γληνός, μετά ο Καζαντζάκης και στο τέλος ο Ιστράτι, που ξεσηκωσε τα πλήθη καθώς ο λόγος του ηταν χαρισματικός.
Μετά το τέλος των ομιλιών, η εκδήλωση μετατραπηκε σε μια μεγάλη διαδήλωση στους δρόμους της Αθήνας!
Τα δημοσιεύματα των εφημερίδων την επόμενη ημέρα ανεφεραν ότι έγινε μια… αντεθνική εκδήλωση και οι λόγοι των τριών ήταν αντίστοιχα κατά της Ελλάδας. Παρενεβη ο εισαγγελέας που διαταξε την αστυνομία να διενεργήσει έρευνα. Το αποτέλεσμα ηταν να διωχθούν, μέσα σε αντιδράσεις των προοδευτικών διανοουμένων και οι τρεις.
Στην ομιλία, που προκάλεσε τη σύλληψη και δίωξή του, ο Καζαντζάκης αναφέρθηκε στις εμπειρίες του και τα συμπεράσματά του από τη διχρονη παραμονη του στη Σοβιετική Ρωσία.
Στην εκδήλωση μιλησε πρώτος ο Γληνός, μετά ο Καζαντζάκης και στο τέλος ο Ιστράτι, που ξεσηκωσε τα πλήθη καθώς ο λόγος του ηταν χαρισματικός.
Μετά το τέλος των ομιλιών, η εκδήλωση μετατραπηκε σε μια μεγάλη διαδήλωση στους δρόμους της Αθήνας!
Τα δημοσιεύματα των εφημερίδων την επόμενη ημέρα ανεφεραν ότι έγινε μια… αντεθνική εκδήλωση και οι λόγοι των τριών ήταν αντίστοιχα κατά της Ελλάδας. Παρενεβη ο εισαγγελέας που διαταξε την αστυνομία να διενεργήσει έρευνα. Το αποτέλεσμα ηταν να διωχθούν, μέσα σε αντιδράσεις των προοδευτικών διανοουμένων και οι τρεις.
Ο Ιστράτι απελαθη, ενώ οι Καζαντζάκης και Γληνός οδηγηθηκαν σε δίκη αλλά αθωώθηκαν. Η δίκη εγινε στις 3 Απριλη, χωρίς την παρουσία του Καζαντζάκη, ο οποίος βρισκόταν στο Κίεβο.
