Η 9η Μάη δεν είναι “η μέρα της Ευρώπης”, έτσι γενικά μιλώντας.
Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ευρώπη δεν ήταν μία ενιαία κι αδιαίρετη έννοια, ούτε καν διαχωρισμένη με γεωγραφικά κριτήρια, αλλά σε ταξική βάση.
Η 9η Μάη είναι η Αντιφασιστική Νίκη των Λαών και όχι των αστικών κρατών, που ενώθηκαν μεταπολεμικά σε μια λυκοσυμμαχία, με οξυμένους εσωτερικούς ανταγωνισμούς, αλλά ενιαία στόχευση ενάντια στον “εχθρό λαό”, οποιασδήποτε εθνικότητας.
Αν η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση ενδιαφέρεται για τις ιστορικές της ρίζες, δε θα τις βρει στο τσάκισμα της ναζιστικής μηχανής,
αλλά στην άνθηση της τελευταίας.
Στην εφιαλτική προοπτική ενός απέραντου εργασιακού γκέτο, με αιχμάλωτους πολέμου, πολίτες Β’ κατηγορίας, λαούς υπό κατοχή, διώξεις και ρατσισμό, που εξασφάλιζαν στους βιομήχανους πάμφθηνη εργατική δύναμη, σε μαζική κλίμακα.
Ένα έργο που βλέπουμε να ξαναπαίζεται στις μέρες μας, σε άλλες συνθήκες, αλλά με παρόμοιους όρους.
Αν οι λαοί θέλουν να αποδράσουν από αυτόν τον εφιάλτη και να μη θυσιάζουν συνεχώς κατακτήσεις και δικαιώματα, μήπως και εξευμενίσουν το θεριό (όπως οι δυτικές χώρες “εξευμένιζαν” το Χίτλερ στο Μεσοπόλεμο),
πρέπει να ξεφύγουν από το στημένο δίπολο: της “δημοκρατικής Ευρώπης” που (ανα)γεννά το φασισμό, και του φασίζοντα ευρωσκεπτικισμού, που “αντιμάχεται” τη σημερινή Ευρώπη.
Και (πρέπει) να αντλήσουν έμπνευση από το χαρακτήρα και τα μηνύματα της μεγάλης Αντιφασιστικής Νίκης,
που δεν τσάκισε μόνο το φασισμό, αλλά χάρισε στους λαούς του κόσμου (του δυτικού συμπεριλαμβανομένου) το κοινωνικό κράτος και τη μεγαλύτερη περίοδο γενικής ευημερίας, που έχει καταγράψει η ιστορία μέχρι σήμερα.
Η είδηση της εβδομάδας ήταν η δικαστική αθώωση του Πελετίδη από τις κατηγορίες εναντίον του, γιατί δεν παραχώρησε ένα δημοτικό χώρο (και βασικά γη και ύδωρ) στους φασίστες, για να κάνουν προεκλογική συγκέντρωση.
Κάποιοι μίλησαν για θρίαμβο της (αστικής βεβαίως-βεβαίως) δημοκρατίας, αυτής που εξέθρεψε κι ανέχεται τους φασίστες, επιζητώντας να βγάλει στην επιφάνεια το σοβαρό τους πρόσωπο -που είναι κάτι σαν το ανθρώπινο πρόσωπο του καπιταλισμού, δηλαδή ανύπαρκτο. Θα μπορούσαμε να πούμε -τηρουμένων των αναλογιών και της υπερβολής που έχει ένας παραλληλισμός- πως θα ήταν σαν να κάναμε λόγο για θρίαμβο της -ετοιμοθάνατης τότε- δημοκρατίας της Βαϊμάρης, μετά την αθώωση του Ντιμιτρόφ και των συντρόφων του για την προβοκάτσια με την πυρπόληση του Ράιχσταγκ.
Η δικαίωση αυτή αφορά το δήμαρχο και τη δημοτική αρχή, τους εκατοντάδες αλληλέγγυους που του συμπαραστάθηκαν, το μαζικό κίνημα και το μαχόμενο τον φασισμό. Και όχι τη "δημοκρατία" που έσυρε τον Πελετίδη στα δικαστήρια, τα πανηγυρικά πρωτοσέλιδα του αστικού τύπου, διάφορους όψιμους υποστηρικτές και τα κυβερνητικά στελέχη, που δεν έχουν κάνει το παραμικρό, για να δείξουν στην πράξη την εναντίωσή τους στο κόμμα των νεοναζί.
Δεν είναι θέμα ιδιοκτησιακής λογικής ενός αγώνα -αν και θα μπορούσα, συνεχίζοντας καθ' υπερβολή τους παραλληλισμούς, να πω ότι "το ΚΚΕ γεννά Πελετίδηδες" -δε φυτρώνουν μόνοι τους στο δρόμο, σπορά της τύχης. Το πρόβλημα είναι η προκλητική στάση κι η διπροσωπία της ΔΦΑ, που νίπτει σαν Πόντιος Πιλάτος τα χέρια της, στην κολυμβήθρα της τυφλής κι 'ανεξάρτητης' δικαιοσύνης, για να μη τα λερώσουν τα "δύο άκρα": Ιησούς και Βαραββάς. Κι έρχεται εκ των υστέρων να πουλήσει σκάρτο αντι-φασισμό με ξένα κόλλυβα, να πανηγυρίσει για την απόφαση και να τη θεωρήσει περιφανή νίκη της δημοκρατίας.
Λοιπόν, δεν είναι θέμα να αποκλείσουμε κάποιον -όπως όταν απομονώνουμε τους χρυσαυγίτες- αλλά όποιος χάρηκε για τη δικαίωση του Πελετίδη και της δημοτικής αρχής, όποιος θαυμάζει τη σταθερή, αποφασιστική τους στάση απέναντι στους φασίστες, δεν έχει παρά να μιμηθεί το παράδειγμά τους στην πράξη, για να αποδείξει πως δε λέει λόγια του αέρα.
Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό, μπροστά του.
Κάν' το όπως ο ΠΕΛΕ, που έλεγε κι ένα αποκριάτικο άρμα πέρσι στο καρναβάλι της Πάτρας, που κορυφώνει τις φετινές εκδηλώσεις του μες στο Σαββατοκύριακο, και θα μπορούσε αντί για βασιλιά καρνάβαλο να έχει το ομοίωμα ενός ναζί ή ακόμα καλύτερα του αρχηγού τους (Φύρερ).
Κι αν όλα αυτά φαίνονται σε κάποιον βαριά κι ασήκωτα σαν καθήκον, όπως η δίαιτα στο λιχούδη που έχει το δάχτυλό του στο βάζο με το μέλι της εξουσίας, ας ξεκινήσει για αρχή από κάτι πιο απλό, κόβοντας πχ αντί για το κρέας τα ταξιδάκια στο Καστελόριζο με τους νεοναζί, σταματώντας να τους καλεί ως υψηλά ιστάμενα πρόσωπα σε γιορτές, όπου ποζάρουν δίπλα στον Παυλόπουλο, κτλ. Ή να αφήσει τα υπονοούμενα (όπως έκανε ένας παράγοντας του εξωκοινοβουλίου στο διαδίκτυο) πως ο κομμουνιστής δήμαρχος της Πετρούπολης δεν ακολούθησε το παράδειγμα της Πάτρας κι έδωσε ένα δημοτικό χώρο στους νεοναζί.
Ίσως τότε γίνουν κάπως πιο πειστικοί για τις προθέσεις και τη χαρά τους...
-Σημειώνω παρεμπιπτόντως πως μία από τις εφημερίδες που πανηγύριζε στο πρωτοσέλιδό της για την αθώωση (αλλά δεν είχε αναλυτικό ρεπορτάζ στις μέσα σελίδες, μάλλον γιατί έπρεπε να κλείσει ύλη) ήταν η ΕφΣυν. Που μεταξύ άλλων είχε στις σελίδες της και μια δημοσκόπηση-παραγγελιά για τη θετική αποτίμηση της κατάληξης του Eurogroup απ' την κοινή γνώμη, καθώς και κεντρικό άρθρο για τη γαλλική και γερμανική σοσιαλδημοκρατία, που κάνουν αριστερή στροφή (Ουάου). Είναι μετά να μην κάνεις τη σύνδεση και να πεις πως αυτός ο επιφανειακός πασόκικος αντιφασισμός στρώνει το δρόμο στην εξάπλωση του φασισμού κι αλείφει βούτυρο στο ψωμί του (αγαπημένο κλισέ);
-Αυτή τη βδομάδα η "κατάρα" του θανατικού άφησε τους εικαστικούς κι έπιασε ηθοποιούς και σκηνοθέτες.
Η περίπτωση του Κούνδουρου έχει αρκετές αντιφάσεις κι ιδιαιτερότητες. Γόνος εύπορης οικογένειας που διάλεξε άλλο δρόμο, στρατεύτηκε στο ΕΑΜ, πέρασε από τη μαρτυρική Μακρόνησο (όπου γνωρίστηκε με το Βέγγο) και βρήκε διέξοδο στον κινηματογράφο. Λέγεται όμως πως τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ένα άσχημο προσωπικό βίωμα τον έκανε να στραφεί σε αντιδραστικές θέσεις εναντίον των μεταναστών και των προσφύγων.
Με τον κίνδυνο της ανακρίβειας που περιέχουν πάντα τέτοιες γενικεύσεις, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Κούνδουρος ήταν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της πνευματικής ηγεμονίας της Αριστεράς και του Εαμογενούς κόσμου, στις τέχνες. Και παράλληλα δείγμα των ορίων αυτής της ηγεμονίας ή μάλλον της επίδρασης της ηγεμονίας του αντιπάλου τα τελευταία χρόνια...
Τον Μάνεση οι περισσότεροι τον θυμούνται ως Μένιο στους "δύο ξένους" αλλά προσωπικά ξεχωρίζω τρεις άλλες στιγμές της καριέρας του -με εντελώς υποκειμενικά κριτήρια:
-την έκτακτη εμφάνισή του στο επεισόδιο των Απαράδεκτων με το βίντεο-κλαμπ και την Παπαρήγα την καλή.
-τις φυλακές Ανηλίκων, όπου πρωταγωνιστούσε, πλησιάζοντας ήδη τα σαράντα.
Μου είπαν είσαι σάπια βίδα, σε ένα σύστημα σωστό...
-τους Αυθαίρετους, με το ιδιαίτερο σήμα έναρξης (μουσάκι ΠαΣοΚ και το 92' ως ορόσημο) και τους χαρακτήρες που σκιαγραφούσαν εύστοχα την εποχή.
Υγ: μπορείτε να θυμηθείτε εδώ μια παλιότερη ανάρτηση της κε του μπλοκ, όπου θα βρείτε μια συνέντευξη του Κούνδουρου στη δεκαετία με τις βάτες (όπου αρχικά είχε αυταπάτες για το ΠαΣοΚ), ενώ το 91' με το πραξικόπημα του Αυγούστου στην ΕΣΣΔ, ο Κούνδουρος πρέπει να έκανε γυρίσματα κάπου στην Κριμαία -όπου βρισκόταν για διακοπές κι ο Γκορμπατσόφ...
Με τη διαφορά πως άλλοι βολεύονται και πιάνουν την καλή με το βόλεμά τους. Κι άλλοι απλώς τα κουτσοβολεύουν, ξεγελάνε τους εαυτούς τους και πορεύονται...
Μόνο που το βόλεμα είναι σχετική έννοια και κάθε εποχή έχει αυτό που της αξίζει. Κι οι βολεμένες συνειδήσεις ανεβάζουν το αντίτιμο της εξαγοράς τους, ανάλογα με τις περιστάσεις και την... ισοτιμία της μέσης, γενικής συνειδητοποίησης.
Οπότε δεν (τους) έρχονται όλα πάντα βολικά και μπόλικα.
Βόλεμα κάποτε ήταν μια θέση στο δημόσιο, ασφαλής και παχυλά αμειβόμενη. Σήμερα "βόλεμα" μπορεί να είναι μια σύμβαση, ένα πεντάμηνο, μια θέση ημι-απασχόλησης. Οτιδήποτε χρειάστηκε μεσάζοντα, για να σε βολέψει κι ας μην έχεις βολευτεί στην πραγματικότητα.
Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ακριβώς το βόλεμα που νανουρίζει την (ταξική ή απλά αγωνιστική) συνείδηση, αλλά η βολή ως νοοτροπία.
Τι σημαίνει αυτό;
Έριξε την καλύτερη βολή
η καρδιά του έγινε πορφυρό βιολί
Όχι ακριβώς.
Βόλεμα είναι η λογική να βολευτείς εσύ πρώτα έναντι των άλλων.
Είναι οι καταναλωτικές συνήθειες, με κεκτημένη ταχύτητα απ' τα "περασμένα μεγαλεία", που δεν αντιστοιχούν στα σημερινά δεδομένα.
Όχι επειδή ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας, αλλά γιατί αντιδρούμε κάτω από τις δυνατότητές μας και τις απαιτήσεις των καιρών.
Στο ενδιάμεσο ωστόσο, θα μπορούσαμε να απαλλαγούμε από μερικές συνήθειες.
Η λογική "δεν το κουνάω ρούπι" και τα περιμένω όλα από τους άλλους, είτε αυτοί είναι πχ απεργοί συνάδελφοι που απεργούν (για όλο τον κλάδο και όχι μόνο για αυτούς που τρέχουν) είτε ένας επίδοξος σωτήρας, που αναζητά εύπιστα θύματα.
Η λογική "κάθομαι στα αυγά μου", είτε αυτά είναι χρυσά και αντιστοιχούν σε μια κάποια ζαχαρένια, είτε είναι μια μίζερη θεσούλα, ζωούλα, και άλλα (που παραπέμπουν στην κοτούλα).
Κι είναι αλήθεια πως όσο κλωσάμε τους καναπέδες μας, εκκολάπτουμε τα πολιτικά χρυσά αυγά του φασισμού, από τα οποία δε θα βγουν κοτοπουλάκια αλλά μικρά δηλητηριώδη φιδάκια.
Βολή είναι κι η επανάπαυση της σκέψης, που δεν έχει πρωτότυπη παραγωγή, ανησυχίες, αναζητήσεις,
αλλά βολεύεται με τα γνωστά και τετριμμένα (κλισέ, στερεότυπα, τσιτάτα) ή με έναν καλό ρήτορα που
"τα λέει καλά" και μας καλύπτει -άλλο αν δεν αφομοιώνουμε τι ακριβώς λέει και δεν μπορούμε καν να το επαναλάβουμε.
Λέμε όμως πως μας εκφράζει, γιατί δεν έχουμε δικό μας τρόπο έκφρασης (και βασικά σκέψης).
Βολή είναι και η δύναμη της συνήθειας, η ανάγκη για μια μορφή "κανονικότητας".
Η οποία δεν πρόκειται όμως να σπάσει το φαύλο κύκλο, όσο αναπαράγεται.
Αυτή η "ρετσινιά" βέβαια είναι κάπως
άδικη.
Δίκαιη εν μέρει, γιατί απευθύνεται ως κατηγορία εναντίον όλων μας, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, χωρίς να κάνει διακρίσεις.
Αλλά άδικη βασικά γιατί απευθύνεται σε άτομα που προσπαθούν, κοπιάζουν, τα βγάζουν δύσκολα πέρα, με κούραση, δάκρυα κι ιδρώτα.
Πολλά πράγματα δηλ που κανείς βολεμένος δε θα έμπαινε στον κόπο να σκεφτεί, πόσο μάλλον να κάνει.
Κι αν τελικά μας παίρνει όλους,
δίκαια ή άδικα, η μπάλα, είναι για το κομμάτι που μας αντιστοιχεί:
ότι βολευόμαστε και συμβιβαζόμαστε με αυτήν την
-κάθε άλλο παρά βολική- κατάσταση,
"η ζωή συνεχίζεται" -κι ας μην αλλάζει ποτέ.
Μας παίρνει η μπάλα, γιατί βολευόμαστε
-σε αντίθεση με όσα γράφει ο ποιητής-
διαρκώς με λιγότερο ουρανό
(αντί να εφοδεύσουμε σε αυτόν),
μέχρι να μαυρίσει και να μείνουμε χωρίς αέρα.
Μαθαίνουμε να σκύβουμε το κεφάλι,
είτε προσκυνώντας, είτε ακόμα χειρότερα από απογοήτευση.
Και περιμένουμε, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα, ακριβώς όπως στο στίχο του ποιητή, κάποιο θάμα, να αλλάξουν τα πράγματα από μόνα τους,
να προσπαθήσει κάποιος άλλος αντί για εμάς, να φορτωθεί το μερίδιο που μας αναλογεί.
Εξάλλου, εκτός από τη βολή (βόλεμα),
υπάρχουν οι δικές μας βολές, που δεν είναι άσφαιρα πυρά.
Κι αν η πρώτη πήγε στο σίδερο ή μπήκε και δε μας έφτασε, δεν πειράζει.
