Αλεξίου, Μπρετόν, Παστέρ, Χαμπλ, Μάιλς, Καρούζος στο Φεστιβάλ By Semina Digeni

Semina Digeni
12 ώρ. ·

Αλεξίου, Μπρετόν, Παστέρ, Χαμπλ, Μάιλς, Καρούζος. Φαντάστηκα μια συνάντησή τους στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ και έγραψα γι αυτήν, σήμερα στον Ριζοσπάστη.

***

Ολες αυτές τις βραδιές το Φεστιβάλ της ΚΝΕ - «Οδηγητή» στο Πάρκο Τρίτση, όπου ο πολιτισμός και η προοδευτική Τέχνη συναντιούνται με τους αγώνες και τις αναζητήσεις της νέας γενιάς, γεμίζει ζωή, νιάτα και φως.
Μα πίσω από τα φώτα, τις φωνές και τις μουσικές, σ' ένα ήσυχο ξέφωτο, μου φάνηκε πως συνέβη κάτι αλλόκοτο. Μου φάνηκε πως είδα μια παράξενη συντροφιά ανθρώπων, που είχαν φύγει από τη ζωή την ίδια μέρα, διαφορετική χρονιά ο καθένας. Με δύο από αυτούς γνωριζόμουν πολύ καλά, κάποιους άλλους τους θαύμαζα από μακριά.
●Ενα συναπάντημα φανταστικό, αλλά τόσο αληθινό για όσους είχαν μάτια να δουν.
Ανάμεσά τους η πιο οικεία - σε μένα - φιγούρα είναι αυτή της Ελλης Αλεξίου, της δασκάλας, της αγωνίστριας, της συγγραφέα.
Μια πολυσύνθετη προσωπικότητα, που βρέθηκε κοντά στα παιδιά και το έργο της είναι μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τους νεότερους.
●Είναι εκεί, ολοζώντανη και μαχητική όπως πάντα, και συνομιλεί με τον Αντρέ Μπρετόν, τον ιδρυτή και θεωρητικό «μέντορα» του υπερρεαλισμού, αυτόν που είπε κάποτε πως «Ο άνθρωπος είναι η απάντηση, όποια κι αν είναι η ερώτηση...».
●Μαζί τους είναι και ο Λουί Παστέρ, ο θεμελιωτής της μικροβιολογίας και της ανοσολογίας, με το σπουδαίο επιστημονικό έργο, ο αστρονόμος Εντγουιν Χαμπλ, αυτός που υποψιάστηκε - και απέδειξε - ότι υπάρχει ένα μεγαλύτερο σύμπαν εκεί έξω, που εκτείνεται πολύ πέρα από τον δικό μας γαλαξία, ο Νίκος Καρούζος, από τους πιο σημαντικούς ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, ο ταγμένος στο αίνιγμα της ύπαρξης, και ο θρυλικός Μάιλς Ντέιβις, με την καθοριστική επιρροή στη μουσική του 20ού αιώνα, από τους πιο καινοτόμους καλλιτέχνες της τζαζ.
●Εξι πρόσωπα που όλοι έφυγαν από τη ζωή την ίδια ημερομηνία, στις 28 Σεπτέμβρη.
Η Ελλη Αλεξίου παίρνει πρώτη τον λόγο, σαν καλή δασκάλα που ξέρει να βάζει τάξη αλλά και να ανοίγει ορίζοντες:
- Σκέφτηκα να βρεθούμε σήμερα εδώ, σ' αυτό το φεστιβάλ της νεολαίας που αγωνίζεται. Γιατί πιστεύω πως κάθε γενιά χρειάζεται φωνές που να εμπνέουν. Βλέπω αυτά τα παιδιά που μοιράζουν έντυπα, τραγουδούν, γελούν, συζητούν και ανακαλύπτω στα μάτια τους την ίδια σπίθα που έβλεπα στα μάτια των μαθητών μου.
●Μόνο που ο κόσμος τους είναι πιο σκληρός πια, πηγαίνει από κρίση σε κρίση, τους οδηγούν σε εργασιακό μεσαίωνα, με 13 ώρες δουλειάς, βιώνουν μεγαλύτερη εκμετάλλευση, πιο βαθιά αδικία. Αν δεν σπάσουν τα δεσμά που τους φορτώνει το σύστημα, θα σβήσει η φλόγα τους. Και αναρωτιέμαι: Τι μπορούμε να τους πούμε εμείς, από τις δικές μας εποχές;
■Ο Μπρετόν και η δύναμη της φαντασίας.
Ο Αντρέ Μπρετόν, με εκείνο το βλέμμα που πάντα έμοιαζε να κοιτά πίσω και από τους τοίχους, απαντά:
- Να τους πούμε πως χωρίς φαντασία δεν υπάρχει αγώνας για ελευθερία. Να αρνηθούν τον κόσμο όπως τους τον σερβίρουν. Να ανατρέψουν την πραγματικότητα, με πάθος και φαντασία, γιατί χωρίς ποίηση και όνειρο η εξέγερση γίνεται απλό λογιστικό πρόβλημα. Η επανάσταση δεν είναι μόνο οικονομία και μισθός. Είναι να τολμήσεις να φανταστείς το αδύνατο. Αυτή η γενιά πρέπει να ξαναμάθει να ονειρεύεται, να βλέπει τον κόσμο αλλιώς.
Η Αλεξίου τον διακόπτει:
●- Καλέ μου Αντρέ, τα παιδιά αυτά ξέρουν να ονειρεύονται. Το ζήτημα είναι να μπορούν και να ζήσουν. Να έχουν δουλειά, σπίτι, φαγητό. Να ζουν ειρηνικά. Εδώ δεν είμαστε μόνο σε μάχη για τα όνειρα, είμαστε σε μάχη για την επιβίωση. Είναι ωραία τα όνειρα, Αντρέ, μα και το ψωμί είναι απαραίτητο. Γιατί τα παιδιά αυτά πρέπει πρώτα να ζήσουν για να ονειρευτούν. Κοίτα τα μάτια τους, άκου τα γέλια τους. Μπορείς να νιώσεις και την αγωνία τους; Η κοινωνία τούς λέει «αρκεστείτε στα λίγα, μην έχετε απαιτήσεις». Μα εγώ τους λέω, να τα διεκδικήσετε όλα. Δουλειά, μόρφωση, δικαιώματα, χαρά. Γιατί χωρίς αυτά, τα όνειρα μένουν στη σκιά.
■Ο Παστέρ και η Υγεία του λαού.
Ο Λουί Παστέρ παρεμβαίνει στον διάλογο:
- Κι όμως, δεν αρκεί η φαντασία. Η γνώση πρέπει να περάσει σε όλους. Οπως το εμβόλιο έσωσε εκατομμύρια ζωές, έτσι και σήμερα η επιστήμη μπορεί να θωρακίσει τη νέα γενιά. Αλλά μόνο αν πάψει να είναι προνόμιο των λίγων και γίνει εργαλείο των πολλών. Η γνώση και η Υγεία είναι δικαίωμα όλων. Οσο η επιστήμη παραμένει φυλακισμένη στα εργαστήρια των μονοπωλίων, θα πεθαίνουν οι φτωχοί για να κερδίζουν οι λίγοι. Η νέα γενιά πρέπει να απαιτήσει δημόσια Υγεία, πρόσβαση στη γνώση, φάρμακα και περίθαλψη για όλους. Η επιστήμη είναι λαϊκό αγαθό, όχι εμπόρευμα.
Σε ένα πανό, κάποια παιδιά έγραφαν:
«Δημόσια και δωρεάν Υγεία για όλους».
Σαν να απαντούσαν στα λόγια του.
■«Μη συμβιβαστείτε με τη σκόνη», λέει ο Χαμπλ.
Ο Εντγουιν Χαμπλ δείχνει τον ουρανό πάνω από το πάρκο:
- Αυτά τα παιδιά ζουν μέσα σε ένα σύμπαν που διαρκώς διαστέλλεται. Κι όμως, τους πείθουν πως η ζωή τους πρέπει να μικραίνει, να περιορίζεται.
Τους λένε πως μπορεί να χωρέσει σε ένα στενό δωμάτιο, σε μια δουλειά μερικής απασχόλησης, σε έναν μισθό πείνας, σε μια μίζερη καθημερινότητα, σε ένα άδειο μέλλον
●Θέλω να τους πω: Κοιτάξτε τα άστρα, όχι για να ξεφύγετε, αλλά για να καταλάβετε πόσο μικρά είναι τα όρια που προσπαθούν να σας επιβάλουν. Μη συμβιβαστείτε με τη σκόνη.
Η Ελλη τον κοιτάζει με μάτια γεμάτα τρυφερότητα αλλά και πίκρα:
- Εντγουιν, τα άστρα είναι ωραία, αλλά μην ξεχνάς ότι αυτά τα παιδιά συχνά δεν έχουν ούτε φως στο σπίτι. Το ζήτημα είναι πώς θα καταφέρουν να σταθούν γερά στα πόδια τους, πάνω στη γη, για να μπορέσουν να κοιτάξουν τον ουρανό. Ζουν στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης κι όμως ζουν χειρότερα κι από μας.
■Ο Καρούζος και η ποίηση που είναι φωτιά
Ο Νίκος Καρούζος ανάβει τσιγάρο και χαιρετά με έναν στίχο του:
- Την καλησπέρα μου στα ιδανικά σας. Η ποίηση είναι ο καημός που γίνεται φωτιά. Η νέα γενιά, αν δεν γράψει τους δικούς της στίχους, αν δεν βρει τη δική της γλώσσα και δεν ουρλιάξει μ' αυτήν, αν δεν γράψει με τις δικές της λέξεις τον θυμό και την ελπίδα της, θα μείνει βουβή στις πιο κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας. Κι αυτή η σιωπή θα είναι η πιο βαριά ήττα. Οι αγώνες χρειάζονται στίχο, χρειάζονται τραγούδι για να αντέξουν. Η ποίηση είναι η φωτιά που δίνει ψυχή στον αγώνα. Χωρίς ποίηση, οι άνθρωποι γίνονται μηχανές. Η ποίηση είναι το αίμα που καίγεται και φωτίζει. Τη χρειαζόμαστε όλοι, για να μη γίνει πατρίδα μας η Κόλαση.
■Ο Μάιλς και ο ρυθμός της αντίστασης.
Ο Μάιλς Ντέιβις, αμίλητος μέχρι τότε, παίρνει την τρομπέτα και φυσάει μια φράση μικρή αλλά καίρια, σαν καρδιοχτύπι. Μετά λέει:
- Ολα όσα είπατε είναι σωστά. Αλλά χωρίς ρυθμό δεν υπάρχει ζωή. Ωραία τα όνειρα, τα άστρα, η ποίηση. Ολα όμως χρειάζονται ρυθμό. Αν τα παιδιά δεν βρουν τον δικό τους ήχο και ρυθμό, θα χαθούν μέσα στον θόρυβο. Ο αγώνας χρειάζεται μουσική, θέλει beat. Δεν έχει σημασία αν είναι τζαζ, ραπ ή ρεμπέτικο. Η νέα γενιά πρέπει να φτιάξει τη δική της μουσική αντίστασης, αλλιώς δεν θα ακουστεί ποτέ. Από την τζαζ έως το χιπ χοπ, οι καταπιεσμένοι βρήκαν φωνή να διαμαρτυρηθούν.
■Ελλη Αλεξίου: «Συνεχίστε όσα ξεκινήσαμε»
Η φανταστική συντροφιά σωπαίνει για λίγο. Κι έπειτα, σαν να καταλήγουν σε κάτι, όλοι μαζί:
«Παιδιά, μην περιμένετε σωτήρες. Η ζωή είναι μπροστά σας, πάρτε τη στα χέρια σας. Η φαντασία, η γνώση, η επιστήμη, η ποίηση, η μουσική είναι τα όπλα σας. Και ο αγώνας σας είναι ο μόνος δρόμος να τα ενώσετε».
Η Αλεξίου χαμογελάει πλατιά:
●«Και να λοιπόν που βρήκαμε κοινό τόπο: Ο αγώνας θέλει ψωμί, θέλει όνειρο, θέλει γνώση, θέλει ποίηση, θέλει μουσική. Κι όλα αυτά μαζί γίνονται δύναμη. Μην αφήσετε να σας πουν πως δεν μπορείτε. Εμείς φύγαμε μια τέτοια μέρα, στις 28 Σεπτέμβρη, εσείς όμως συνεχίστε όσα ξεκινήσαμε, και την 29η, και την 30ή και όλες τις μέρες που έρχονται».
Η φανταστική συντροφιά σωπαίνει για λίγο. Από τη σκηνή φτάνουν τα τραγούδια, τα χειροκροτήματα, τα γέλια. Στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ ενώθηκε πάλι η φαντασία με τον ρεαλισμό, την ποίηση, την επιστήμη, τη μουσική, την ουτοπία, την ανάγκη.
●Από τα μεγάφωνα ακούγεται το σύνθημα:
«Λευτεριά στην Παλαιστίνη».
Η Ελλη Αλεξίου σηκώνεται όρθια:
«Να και η πιο μεγάλη αλήθεια. Τι αξία έχουν τα όνειρα, η επιστήμη, η ποίηση, αν ο κόσμος συνεχίζει να πνίγεται στο αίμα; Οι νέοι βλέπουν στις οθόνες τους τη γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού, τις βόμβες να γκρεμίζουν σπίτια, παιδιά θαμμένα κάτω από ερείπια. Κι όμως, οι κυβερνήσεις μιλούν για "δικαιώματα" και στηρίζουν τους φονιάδες. Η νέα γενιά δεν μπορεί να μένει ουδέτερη. Ο αγώνας τους για ζωή είναι και αγώνας ενάντια στον πόλεμο, ενάντια στον ιμπεριαλισμό, που γεννά αίμα και φτώχεια».
●Ο Μπρετόν ψιθυρίζει: «Ο μεγαλύτερος σουρεαλισμός είναι αυτός, να λέγονται "πολιτισμένες" οι κοινωνίες που δέχονται τη σφαγή».
Ο Καρούζος προσθέτει: «Και η ποίηση χάνει κάθε αξία αν δεν φωνάζει μαζί με λαούς που σφαγιάζονται».
Ο Μάιλς φυσάει μια νότα θλιμμένη, σαν μοιρολόι.
■Στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ όλα μπορεί να συμβούν
Γύρω από τη φανταστική συντροφιά σαν να διαχέεται ένα παράξενο φως, που φωτίζει τα παιδιά τριγύρω που μοίραζαν φυλλάδια, που τραγουδούσαν, που συζητούσαν για έναν άλλο κόσμο. Η Ελλη τούς είπε κάτι τελευταίο:
●«Παιδιά, δεν σας χαρίζεται τίποτα. Ούτε το ψωμί, ούτε τα όνειρα, ούτε η ειρήνη. Ολα θα τα κερδίσετε μόνο αν παλέψετε. Κρατήστε τη φαντασία, τη γνώση, την ποίηση, τη μουσική, μα πάνω απ' όλα κρατήστε τον αγώνα. Γιατί χωρίς εσάς, γρανάζι δεν γυρνά, και μόνο μαζί σας μπορεί να γυρίσει ολόκληρος ο κόσμος».
Κι έτσι, αυτές τις τελευταίες νύχτες στο Πάρκο Τρίτση η νεολαία δεν είχε - και δεν έχει - μόνο τις δικές της δυνατές φωνές στις ομιλίες, στα συνθήματα και στα τραγούδια, έχει και τους ψιθύρους αυτής της φανταστικής συνάντησης.
Εξι άνθρωποι, από διαφορετικούς δρόμους και εποχές, ένωσαν τα λόγια τους για να πουν το ίδιο: «Η νέα γενιά να συνεχίσει. Να μη συμβιβαστεί. Να χτίσει έναν κόσμο χωρίς αλυσίδες, χωρίς πολέμους, χωρίς γενοκτονίες. Εναν κόσμο δικό της, δίκαιο και ελεύθερο».
●Τελικά, τα πάντα μπορεί να συμβούν στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ.
Ακόμα κι αυτό. Μια απίθανη παρέα που έστω για λίγο γυρίζει πίσω στην εποχή μας, για να πει το πιο απλό:
«Συνεχίστε να αγωνίζεστε για έναν καλύτερο κόσμο!».
















Τοτέμ ΣαϊΚλίνικ

8 ώρ. ·



Καλά πήγε αυτό.

Η Semina Digeni σήμερα στον Ριζοσπάστη συνομιλεί με την Κατερινα Τσιρίδου !

Σεμίνα Διγενή. Άρθρα- Συνεντεύξεις- 
Semina Digeni · 

Semina Digeni
Σήμερα στον Ριζοσπάστη συνομιλώ με την Κατερινα Τσιρίδου για την σπουδαία Μαρίκα Νίνου, το ρεμπέτικο, τη δύσκολη ζωή των μουσικών και την υποτίμηση της Τέχνης στην Ελλάδα.
Η Κατερίνα Τσιρίδου είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση μουσικού και ερμηνεύτριας. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του ρεμπέτικου και παραδοσιακού τραγουδιού της γενιάς της.
Πρότυπά της η Μαρίκα Νίνου, η Ρόζα Εσκενάζυ, η Στέλλα Χασκίλ, η Ρίτα Αμπατζή, η Πόλυ Πάνου, η Χάρις Αλεξίου...
Οι τρεις συνεργάτες που καθόρισαν την πορεία της ήταν ο Μπάμπης Γκολές, ο Γιώργος Ξηντάρης και ο Αγάθωνας Ιακωβίδης. Εκανε συναυλίες με τον σπουδαίο μπλουζίστα Louisiana Red, με τον Bob Brosman, με το σουηδικό συγκρότημα Pireus, κ.ά.
●●Μία από τις τελευταίες επιτυχίες της, όμως, είναι η συγγραφή - μαζί με τον εξαιρετικό Τάσο Κακλαμάνη που είναι κι αυτός λάτρης και γνώστης του αντικειμένου - ενός ιστορικού ντοκουμέντου και λευκώματος, με τίτλο «Μαρίκα Νίνου - Ευαγγελία Αταμιάν "Σαν άστρο εβασίλεψα"» (εκδ. «Ελληνοεκδοτική»).
Σ' αυτό ζωντανεύουν στιγμές από τη συγκλονιστική ζωή της μεγάλης λαϊκής τραγουδίστριας, που πέθανε στις 23 Φλεβάρη 1957.
Συγκροτείται ψηφίδα ψηφίδα η συγκλονιστική ζωή της: Οι δοκιμασίες, η επιβίωσή της από τη γενοκτονία των Αρμενίων, ο αγώνας για να πετύχει στην Τέχνη, η καταξίωση, ο έρωτας, η οικογένεια και το τραγικό πρόωρο τέλος της...
Η ιστορία μιας γυναίκας - που αξίζει και πρέπει να ακουστεί -, που πέρασε διά πυρός και σιδήρου, κατάφερε όμως, στον σύντομο βίο της να ζήσει το όνειρό της και ν' αλλάξει την εικόνα του λαϊκού μας τραγουδιού.

●-- Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, δηλώνεις πως από μικρή, 13 χρόνων, αισθανόσουν την Μαρίκα Νίνου να σε εμπνέει και να σε καταδιώκει. Να είναι μούσα σου και εφιάλτης. Πες μου, γιατί;
-- Η γνωριμία μου μαζί της έγινε σε νεαρή ηλικία, που τα ένστικτα και οι κεραίες είναι ακόμα «αγνά». Η φωνή της με τάραξε, έβαζα δίσκους και την άκουγα με ακουστικά και μου δημιουργούσε ανάταση ψυχής, στεκόμουν πάντα όρθια. Εκλεινα τα μάτια και την έβλεπα να χορεύει δίπλα μου και να χτυπάει παλαμάκια! Οταν ξεκίνησα να τραγουδώ, η μελέτη των τραγουδιών της ήταν ατελείωτη. Μεγαλώνοντας, αφέθηκα στο μπρίο της που ξεχειλίζει στις ηχογραφήσεις. Οι ερμηνείες της είναι συγκλονιστικές, αψεγάδιαστες, είναι άπιαστη. Την κυνηγώ και με κυνηγάει όλα αυτά τα χρόνια, έχω πάντα την αίσθηση ότι με παρακολουθεί. Αλλες φορές με μαλώνει κι άλλες φορές με χαϊδεύει στην πλάτη... Μούσα μου αλλά και εφιάλτης μου είναι για όλους τους παραπάνω λόγους!
●-- Στο βιβλίο «δίνεις τον λόγο» στην Μαρίκα Νίνου, η οποία σε α' πρόσωπο αφηγείται τη ζωή της. Πώς υλοποίησες αυτήν τη ριψοκίνδυνη ιδέα της εγγονής της;
-- Ηταν όντως ριψοκίνδυνη απόφαση. Η εγγονή της μου το πρότεινε στη μοναδική συνάντηση που είχαμε. Μου φάνηκε βουνό. Σκέφτηκα, όμως, ποιος θα απέδιδε καλύτερα τον «ρόλο» από μια τραγουδίστρια που ταυτόχρονα είναι η απόλυτη θαυμάστριά της; Είχα φυσικά και άγνοια κινδύνου, γιατί δεν αξιώνω τον τίτλο του συγγραφέα. Ολα έγιναν με αγάπη και μεράκι. Το βιβλίο γράφτηκε παρέα με τον Τάσο Κακλαμάνη. Κλάψαμε και γελάσαμε, κάναμε έρευνα για δύο χρόνια μέσα στην καραντίνα πριν αρχίσουμε να γράφουμε. Ο Τάσος, εκτός από την έρευνα που κάναμε παρέα, ανέλαβε να βάλει σε τάξη στο βιβλίο όλα τα ντοκουμέντα που συλλέξαμε, κι εγώ να γράψω την ιστορία!
●-- Πληροφορούμαστε - διαβάζοντας - άγνωστες ιστορίες για εκείνην. Διαπίστωσα πως διορθώθηκαν και πολλές ανακρίβειες που έχουν γραφτεί κατά καιρούς για την Νίνου, σωστά; Ποια ήταν η πιο σοβαρή;
-- Η πιο σοβαρή πληροφορία ήταν ο τόπος γέννησής της. Η Μαρίκα γεννήθηκε εν πλω στο καράβι «ΘΡΑΚΗ», πηγαίνοντας από Μερσίνα στη Σμύρνη. Οι περισσότεροι ερευνητές έλεγαν ότι γεννήθηκε στον Καύκασο. Φυσικά στο βιβλίο υπάρχουν άπειρες νέες πληροφορίες, ακόμα και για το πώς έπινε το καφεδάκι της. Εκείνο, όμως, που πρέπει να υπογραμμίσουμε, είναι πως επρόκειτο για έναν απίστευτα γενναιόδωρο και δοτικό άνθρωπο, με ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη, θερμό νοιάξιμο για τον διπλανό του, που βοηθούσε πάντα όποιον είχε ανάγκη. Η Νίνου ήταν αριστερή και δεν το ήξερε!
●-- Αυτή η πολύτιμη δουλειά βασίστηκε και στις αφηγήσεις περισσότερων από 150 ανθρώπων που τη γνώρισαν (Αρμένιοι, Μικρασιάτες, Κοκκινιώτες, Αιγαλεώτες, συγγενείς, γείτονες, φίλοι, συνεργάτες, μουσικοί, τραγουδιστές, στιχουργοί, θεατράνθρωποι, δημοσιογράφοι και πολλοί άλλοι). Ποια θεωρείς την πιο συγκλονιστική μαρτυρία;
-- Πράγματι μιλήσαμε με πολλούς ηλικιωμένους που την πρόλαβαν ζωντανή στην Κοκκινιά. Μιλήσαμε επίσης με τις ανιψιές της, για την Μαρίκα ως «οικογένεια» και όχι ως αρτίστα.
Χρωστάμε ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στην Ευαγγελία Αγαπητού, η οποία έτρεξε στενό στενό στη γειτονιά της Μαρίκας, και όχι μόνο, και μάζεψε τις μαρτυρίες. Η πιο συγκλονιστική είναι η μαρτυρία που αναφέρει πώς σκοτώνεται ο πατέρας της Νίνου στη Σμύρνη, μπροστά στα μάτια της οικογένειάς του στη διάρκεια της Καταστροφής. Η μάνα της μένει χήρα με τρία παιδιά - την Μαρίκα ακόμα στην κοιλιά - και καταφέρνει τελικά να φυγαδευτεί με καράβι στην Καλλονή στη Μυτιλήνη.

■«Το κράτος αγνοεί επιδεικτικά τον Πολιτισμό»■
-- Ο τρόπος της ανόδου και της πτώσης του καλλιτεχνικού άστρου αυτής της γυναίκας δημιούργησε τον «θρύλο» της Νίνου, μιας αγωνίστριας, με φοβερό πείσμα για ζωή, κόντρα στον ξεριζωμό, στην προσφυγιά και στον πόλεμο. Ποιο ήταν τελικά το καύσιμό της;
-- Η γυναίκα αυτή είχε μια σκληρή ζωή, δεν της χαρίστηκε απολύτως τίποτα. Από μικρό παιδί πάλεψε για όσα ήθελε και τα κέρδισε μεν, μα με τον δύσκολο τρόπο. Δεν δίστασε να χωρίσει και να πάρει το παιδί της και να φύγει, βρήκε τον τρόπο να επιβιώσει στην Κατοχή και άνθισε σε μια περίοδο ουσιαστικά «νεκρή» για όλους. Ανέβηκε στο πάλκο με το «έτσι θέλω» και διεκδίκησε θέση ανάμεσα σε καταξιωμένες τότε τραγουδίστριες και την κέρδισε! Είχε μια άσβεστη αγάπη για το τραγούδι και μια φιλοδοξία να γίνει μεγάλη και τρανή, αυτά πιστεύω ήταν τα καύσιμά της. Ζούσε και ανέπνεε για να τραγουδάει!
●-- Είσαι μια ξεχωριστή ερμηνεύτρια (και προσωπικά σε θεωρώ την καλύτερη ερμηνεύτρια των τραγουδιών της Νίνου), με σπουδαία «προίκα» ρεμπέτικων, σμυρναίικων και λαϊκών τραγουδιών, και τολμηρούς πειραματισμούς με μουσικούς απ' όλο τον κόσμο. Δεν λοξοδρόμησες ποτέ σε ευκολίες. Πού τη χρωστάς αυτήν την εντυπωσιακή συνέπεια στην καλή πλευρά του τραγουδιού;
-- Φέτος κλείνω τριάντα τρία χρόνια στα πάλκα! Είμαι από τους τυχερούς ανθρώπους που κατάλαβαν από νωρίς τι θέλουν να κάνουν και έτσι εστίασα σε αυτό. Το Ρεμπέτικο ήταν και είναι για μένα μονόδρομος! Εχω πλέον εξειδικευτεί και συνεχίζω τη μελέτη αφού βγαίνουν ακόμη στο φως διαμάντια στο είδος. Δεν λέω ότι δεν αγαπώ και δεν τραγουδώ άλλα είδη, μα η καρδιά μου είναι στο Ρεμπέτικο. Το τίμημα βέβαια είναι το οικονομικό, σε αυτό το ρεπερτόριο δεν υπάρχουν μεγάλα μεροκάματα όπως στις πίστες. Το ίδιο ισχύει και για τις δισκογραφικές δουλειές. Το βιβλίο για την Μαρίκα Νίνου ακολούθησε ένα cd επανεκτελέσεων. Πάντα αυτοχρηματοδοτούμενα και χωρίς βήμα στο ραδιόφωνο ή στην τηλεόραση, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Το cd αυτό παρουσιάζουμε σήμερα, 25 του Φλεβάρη, δύο μέρες μετά την επέτειο του θανάτου της, στις ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. Για μένα αυτό το είδος δεν είναι απλά ένα ρεπερτόριο, είναι στάση ζωής. Γι' αυτό και επιλέγω να εμφανίζομαι σε μικρούς χώρους που είναι προσιτοί οικονομικά για όλους. Είμαι λαϊκή μουσικός και εμφανίζομαι σε λαϊκούς χώρους. Και με την έννοια λαϊκός, αναφέρομαι στον λαό!
●-- Πόσο επώδυνο είναι να εξελιχθεί σήμερα, αλλά κυρίως να επιβιώσει ένας εργαζόμενος στον Πολιτισμό;
-- Δυστυχώς το κράτος αγνοεί επιδεικτικά τον Πολιτισμό. Εχουμε χορτάσει δήθεν κουλτούρα και ακριβοπληρωμένες φιέστες ενώ υπάρχουν καλλιτέχνες, όχι μόνο στη μουσική, που παρουσιάζουν υπέροχο έργο χωρίς την παραμικρή βοήθεια από το κράτος. Τρανταχτό παράδειγμα το πρώτο ATHENS REBETIKO FESTIVAL που διοργανώσαμε 5 τρελοί πέρσι τον Οκτώβρη. Είπαμε «Θα το κάνουμε από την τσέπη μας κι ό,τι γίνει!». Ευτυχώς το αγκάλιασε ο κόσμος και βγήκαν τα έξοδα! Με την ίδια τρέλα ξεκινάμε να διοργανώσουμε και το δεύτερο φεστιβάλ, που θα γίνει τον Οκτώβρη του '25.

■«Να διεκδικήσουμε δίκαιη και ποιοτικότερη ζωή για όλους!»■
-- Ακούω συνεχώς τους μουσικούς να λένε πως έχουν γονατίσει οικονομικά και ψυχολογικά από την κρατική αδιαφορία και τα χαμηλά μεροκάματα. Σωστά;
-- Δυστυχώς, ναι... Ολη τη διάρκεια της πανδημίας παίρναμε ένα εξευτελιστικό επίδομα που δεν επαρκούσε ούτε για τα βασικά. Οι περισσότεροι συνάδελφοι έψαξαν και βρήκαν άλλη δουλειά για να τα βγάλουν πέρα. Ακούσαμε και το φοβερό «Ε, κάντε κι εσείς μια κανονική δουλειά». Μετά την πανδημία επιστρέψαμε με άδειες τσέπες, σε μαγαζιά με λιγότερες καρέκλες, λόγω των αποστάσεων που έπρεπε να κρατηθούν, οπότε μειώθηκαν και τα μεροκάματα. Οταν πέρασε η πανδημία, οι καρέκλες επέστρεψαν, αλλά τα μεροκάματα δεν επανήλθαν. Περιττό να πω για την ψυχολογία. Κάθε φορά, δε, που ζητάμε να ζήσουμε αξιοπρεπώς, με δωρεάν Υγεία, φθηνό φάρμακο, δωρεάν Παιδεία, απαντούν ότι δεν υπάρχουν «λεφτόδεντρα». Οταν όμως για τις τράπεζες ή για τους εφοπλιστές αναβάλλουν την πληρωμή του φόρου, τότε βρίσκονται μια χαρά.

■Οταν το κράτος δεν απουσιάζει, τότε είναι εναντίον μας!■
-- Ποια πιστεύεις πως είναι η θέση της μουσικής παιδείας στην ελληνική κοινωνία και στο εκπαιδευτικό μας σύστημα; Ποια είναι η συμπεριφορά του κράτους στην ικανοποίηση της ανάγκης των νέων για μουσικές γνώσεις και γενικότερη καλλιτεχνική αγωγή;
-- Η μουσική είναι θεραπεία και συντροφιά, διευρύνει τους ορίζοντες και ανοίγει το μυαλό, είναι η παγκόσμια γλώσσα επικοινωνίας! Κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία όπως τα Μαθηματικά και η Γλώσσα. Οι αστικές κυβερνήσεις υποτιμούν τη δύναμη της Τέχνης και της μουσικής, εκτός από τις περιπτώσεις που εξυπηρετούν δικούς τους ανθρώπους. Οσο για τα παιδιά μας, έχουν ελάχιστη επαφή με τη μουσική στο σχολείο και πολλές φορές αμφίβολης ποιότητας. Το ίδιο και τα ΜΜΕ, που μας πουλάνε ...σκουπίδια και κάνουν συνεχώς πλύση εγκεφάλου. Πόσες εκπομπές υπάρχουν στην τηλεόραση που να προβάλλουν το γνήσιο λαϊκό και παραδοσιακό μας τραγούδι; Στο ραδιόφωνο κυριαρχεί η «λίστα» και για να μπεις σε αυτήν, πρέπει να πληρώσεις. Με δυο λόγια, μας έχουν φιμώσει...
●-- Θα τα καταφέρουμε λες - και πώς; - να βγούμε από τα αδιέξοδα της πολιτικής που απαξιώνει τον Πολιτισμό και εξευτελίζει τους εργαζόμενους σ' αυτόν;
-- Εγώ είμαι φύσει αισιόδοξη και θέλω να είμαι από αυτούς που θα προσπαθήσουν να αλλάξουν αυτήν την κατάσταση. Θα συνεχίσω να πρεσβεύω αυτό το υπέροχο μουσικό είδος, να το ταξιδεύω και να το διαλαλώ! Πρέπει, όμως, να αντισταθούμε, να οργανώσουμε τις διεκδικήσεις μας και να αντιπαρατεθούμε με τις πολιτικές αυτές και τα συμφέροντα που υπηρετούν.
Πρέπει όλοι μαζί να αλλάξουμε τα δεδομένα από τη ρίζα, να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα και να παλέψουμε για μια δίκαιη και ποιοτικότερη ζωή για όλους!
Ο κυκεώνας αυτού του συστήματος στο οποίο ζούμε, πρέπει να αλλάξει άμεσα!

Η Semina Digeni είναι με τον Thymios Kalamoukis #1η_το_2025_στον_Ριζοσπάστη

 

Ο Thymios Kalamoukis επιτέλους σπάει τη σιωπή του!

Ο χρήστης Semina Digeni είναι με το χρήστη Thymios Kalamoukis. · 

Η πρώτη συν/ξη που κάνω το 2025 στον Ριζοσπάστη είναι με τον Θύμιο Καλαμούκη. Τίτλος: "Στο ΚΚΕ έχω εμπιστευτεί την καρδιά μου"

***Σύμφωνα με το λεξικό, «Ελληνοφρένεια» σημαίνει «χαρακτηριστική ελληνική σχιζοφρένεια, ίσως και με την ευρύτερη έννοια η τρέλα και το χάος». Σύμφωνα με τους δημιουργούς της ομώνυμης - μακροβιότερης και δημοφιλέστερης - εκπομπής του ελληνικού ραδιοφώνου, «η Ελληνοφρένεια είναι νόσος που παρατηρείται κυρίως σε Ελληνες. Συνήθως τα άτομα με Ελληνοφρένεια έχουν πολιτικές ψευδαισθήσεις, παρανοϊκές ιδέες και αποδιοργανωμένη ομιλία και σκέψη, γεγονός που τους δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην κοινωνικοπολιτική τους αλληλεπίδραση. Είναι κληρονομική νόσος και γιατρεύεται μόνο με εντατική μελέτη της Ιστορίας».

●Εμείς σήμερα δίπλα σε αυτήν τη λέξη βάζουμε το όνομα του Θύμιου Καλαμούκη. Ενός ευφυούς δημιουργού, με απίστευτο ταλέντο στην αποδόμηση και στην ανελέητη σάτιρα κυβερνήσεων, μεγαλοπαραγόντων, τηλεμαϊντανών, φαιδρών σωτήρων, όποιων κατέχουν εξουσία και έχουν δημόσιο λόγο.

Το 2025 λοιπόν ξεκινάει με μια απολαυστική συνέντευξη του αντιστάρ - μετρ της καθημερινής εύστοχης - καυστικής ραδιοφωνικής σάτιρας, με πρωταγωνιστές τους «διαμορφωτές» της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας.

*****

●-- Σε έναν μήνα η «Ελληνοφρένεια» γίνεται 26 χρόνων. Ξεκίνησε ως ένθετο σε πρωινή ζώνη και έφτασε να γίνει αγαπημένη εμμονή μας. Ποια εμμονή σας αγαπάτε περισσότερο ο Αποστόλης Μπαρμπαγιάννης και εσύ;

-- Αγαπημένη μας εμμονή είναι η προσπάθεια γελοίων ανθρώπων να μας πείσουν ότι είναι σοβαροί. Το συναντάμε κυρίως σε πολιτικούς, αλλά και σε άλλους χώρους (καλλιτέχνες, δημοσιογράφους κ.λπ.). Το βλέπουμε καθημερινά σε τηλεοπτικά πάνελ αλλά και στη Βουλή. Κενοί άνθρωποι, χωρίς άποψη και νόημα ύπαρξης, να καμώνονται τους σημαντικούς επειδή έτυχε ένας πρωθυπουργός να τους διορίσει σε μια σημαντική θέση. Κωμωδία. Πολλούς από αυτούς τους ξέρουμε και προσωπικά, όποτε βλέποντάς τους η κωμωδία γίνεται ξεκαρδιστική. Και σε αυτήν την κατηγορία, όχι, δεν ανήκει ο Αδωνις ή τα υπόλοιπα πρώτα ονόματα της «διασκέδασης», όπως πολλοί θα σκεφτήκατε. Εμμονή έχουμε με αυτούς που συστήνονται ως σοβαροί ενώ ξέρουμε ότι είναι γελοίοι, όχι με το αντίθετο.

●-- Το 2024 για ποιο γελοίο θέμα - θέαμα - πρόσωπο θα το θυμάσαι;

-- Το πιο γελοίο, νομίζω, ήταν το τελευταίο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί που ο Αντώναρος (!) ως αριστερός έπαιζε μπουνιές με τους «συντρόφους» του, εκεί που δάκρυσε η Τζάκρη γιατί την απέκλεισαν. Εκεί που όλοι αυτοί οι αναθεωρητές, που χρόνια τώρα κατηγορούν το ΚΚΕ ως αντιδημοκρατικό κόμμα, πέταξαν έξω τον Κασσελάκη, γιατί αν κατέβαινε θα έβγαινε. Εκεί που κλείδωσαν στον εξώστη του σκυλάδικου τους μισούς συνέδρους, χωρίς να μπορούν να πάρουν μέρος στη διαδικασία. Ολο αυτό, νομίζω, ήταν η πιο διασκεδαστική στιγμή του 2024, αντάξια κατάληξη ενός φαιδρού κόμματος, που δέχτηκε να παίξει τον βρώμικο ρόλο από το 2015 και μετά.

■«Θράσος, αναισθησία και έπαρση στη συγκάλυψη των Τεμπών»

-- Και το πιο αποκαρδιωτικό, που δεν ξεχνιέται;

-- Το πιο αποκαρδιωτικό θέαμα ήταν ο τρόπος που τα κυβερνητικά στελέχη αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν τους συγγενείς των θυμάτων από το έγκλημα στα Τέμπη. Με πόση ευκολία λένε, σε γονείς που τους σκοτώσανε τα παιδιά τους, παχιά λόγια. Οπως όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης μέσα στη Βουλή γύρισε προς τα έδρανα των συγγενών και τους είπε: «Σας κοιτώ στα μάτια και σας λέω την αλήθεια: Ουδέποτε δόθηκε εντολή συγκάλυψης. Και αυτήν την αλήθεια δεν μπορείτε να την αμφισβητήσετε». Πόσο θράσος, πόση αναισθησία, πόση έπαρση πρέπει να έχεις για να ζητάς από αυτούς τους γονείς να μην αμφισβητούν τα όσα ισχυρίζεται ο ίδιος (!), όταν όλοι βλέπουμε τη συγκάλυψη που επιχειρούν με πάμπολλους τρόπους.

●-- Αναρωτιέμαι τι είναι πιο δελεαστικό για σένα: Ο σαρκασμός των καθημερινών καταστάσεων, η φαιδρότητα των πρωταγωνιστών της εξουσίας ή η ανάδειξη των ευθυνών του λαού στην επιλογή κυβερνήσεων και προσώπων;

-- Ολα τα παραπάνω. Επειδή όμως κλείνουμε ήδη τα 26, αυτό που πάντα αλλά και σήμερα με εντυπωσιάζει είναι το κριτήριο του λαού. Η αισθητική του, ο αυτοσεβασμός του, η μη γνώση των σημερινών καταστάσεων, η μη συνειδητοποίησή του (μέσα εδώ και η ταξική συνειδητοποίηση), η ασθενής μνήμη του, και κυρίως «η αγάπη για τα παιδιά του». Πόσες φορές ακούμε τη φράση «αγαπάμε τα παιδιά μας και θέλουμε να τους παραδώσουμε μια καλύτερη χώρα»; Συγγνώμη, αλλά αν αγαπάς τα παιδιά σου δεν επιλέγεις Νέα Δημοκρατία. Δεν επιλέγεις ΣΥΡΙΖΑ το 2015, δεν επιλέγεις αυτούς που πάνω απ' όλα βάζουν τις τράπεζες και αν χρειαστεί θα ξεπουλήσουν ίσως και τα παιδιά σου στο μέλλον. 'Η δεν βλέπουν την απάτη ή δεν τους ενδιαφέρει. Ολο αυτό είναι δελεαστικό αντικείμενο μελέτης.

●-- Ποιος σας δίνει τη μεγαλύτερη έμπνευση στη Βουλή και γιατί; Ποιος ή ποια δεν αντέχεται και ποιον ή ποια δεν χορταίνετε να παρακολουθείτε;

-- Εμπνευση μας δίνουν οι ομιλίες του Αλέξη Τσίπρα για τα φλέγοντα θέματα της καθημερινότητας των πολιτών. Ως πρώην πρωθυπουργός, έχει τη γνώση και την εμπειρία, την οποία μεταλαμπαδεύει σε κάθε του ομιλία στο Κοινοβούλ... Τι εννοείς δεν έχει μιλήσει στη Βουλή; Πρώην πρωθυπουργός και δεν έχει μιλήσει; Είναι στη φαντασία μας; Και εμείς τότε από πού παίρνουμε έμπνευση; Από τη φαντασία μας; Τέλος πάντων. Για να το λέτε, μάλλον θα έχετε δίκιο.

Πάντως είναι εντυπωσιακό που πρώην πρωθυπουργοί - Καραμανλής, Σημίτης, Τσίπρας - δεν έχουν μιλήσει στη Βουλή για τα θέματα που διαχειρίστηκαν. Θέλουν να σηματοδοτήσουν μια σοβαρότητα γύρω από το όνομά τους, και νομίζουν ότι με τη σιωπή ή με στοχευμένες τοποθετήσεις θα το καταφέρουν - άλλη μια γελοιότητα του καιρού μας.

■«Σαβούρα, ψευτιά και συγκεκαλυμμένη εκπόρνευση στην τηλεόραση»

-- Στην τηλεόραση; Υπάρχουν κάποιοι που θα 'πρεπε επιτέλους να ξεκουραστούν; 'Η να αλλάξουν επάγγελμα; Και ποιο;

-- Αν κάποιος πρέπει να αλλάξει επάγγελμα, είναι ο τηλεθεατής, γιατί πια το να είσαι τηλεθεατής είναι επάγγελμα με βαρέα και ανθυγιεινά... Νομίζω οι άνθρωποι της τηλεόρασης είναι φτιαγμένοι μόνο γι' αυτήν τη δουλειά. Λάτρεις της επιφάνειας, της φτήνιας, γεμάτοι σκουπίδια στο μυαλό που ψάχνουν τρόπους να τα πολλαπλασιάσουν. Προφανώς γίνονται και καλές δουλειές, αλλά αυτές δεν δίνουν τον τόνο. Τα στελέχη των καναλιών, με τις αποφάσεις που λαμβάνουν, αποδεικνύουν ότι ο καθένας μπορεί να κάνει αυτήν τη δουλειά, αρκεί να μπορεί να αντιληφθεί τη σαβούρα, την ψευτιά και τη συγκεκαλυμμένη εκπόρνευση. Αρα, ναι, μπορεί κάποιοι να αλλάξουν δουλειά, μεταφέροντας τον πάτο οπουδήποτε αλλού.

●-- Μέσα στη γενική μαυρίλα και τη δυστοπία, πόσο δύσκολο είναι να κάνεις χιούμορ και να αποδομείς τη σοβαροφάνεια; Η καθημερινή επαφή με τον κόσμο στην «Ωρα του λαού» τι διδάσκει;

-- Το μόνο εύκολο! Εύκολο με την έννοια ότι δεν χρειάζεται να προσπαθήσεις. Βγαίνει αυτόματα, σαν αντιβιοτικό. Και δεν βγαίνει μόνο σε εμάς, αλλά και στον κόσμο. Και είναι και λογικό. Με ποιον άλλο τρόπο θα αντιμετωπίσεις όσα πολύπλοκα και πολυδιάστατα συμβαίνουν; Το ρίχνεις στην πλάκα, ώστε να κερδίσεις και τον απαραίτητο χρόνο για να το επεξεργαστείς. Η «Ωρα του λαού» αυτό διδάσκει. Είναι ανάγκη η αποδόμηση όλου αυτού που συμβαίνει. Αρκεί να μη μένουμε μόνο σε αυτό. Με το χιούμορ, το βρίσιμο, το κράξιμο, δεν αλλάζουν καταστάσεις, απλά αποδομούνται. Χρήσιμο, αλλά όχι πάντα αναγκαίο.

●-- Ποια θεωρείς ανταγωνιστική σας εκπομπή; Η «Ελληνική Αγωγή», του Αδωνι Γεωργιάδη, σας ...φοβίζει ίσως;

-- Ανταγωνιστικές εκπομπές έχουμε πολλές. Τα δελτία ειδήσεων, οι ενημερωτικές εκπομπές, πρωινές, βραδινές και απογευματινές. Μας κοντράρουν στα ίσια. Τι παραπάνω να πούμε εμείς, όταν σε δελτίο ειδήσεων ο κεντρικός παρουσιαστής παίρνει συνέντευξη από τον πρωθυπουργό ενώ ξέρουμε ότι είναι προσυνεννοημένα όλα; 'Η, τι παραπάνω να κάνουμε όταν ο Ευαγγελάτος με τα γραφιστικά του μπαίνει σε εντατικές νοσοκομείων, στο μάτι κυκλώνων ή πάνω σε άρμα μάχης στην Ουκρανία;

Οσο για την παραπομπή στην «Ελληνική Αγωγή», έχουμε να πούμε ότι κακώς την εντάσσεις στη χιουμοριστική ενότητα. Πρόκειται για ίδρυμα Πολιτισμού, Ιστορίας, Διανόησης, και ως τέτοιο εμείς το αντιμετωπίζουμε. Θα έπρεπε και εσείς.

●-- Ποιο αξιολογείς ως το σημαντικότερο παράσημό σας σε αυτήν τη δουλειά και ποια τη μεγαλύτερη γκάφα σας;

-- Το γεγονός ότι μπορούμε μέσα από τη χαραμάδα των ΜΜΕ να λέμε αυτά που λέμε και να δείχνουμε και στον κόσμο τι μπορεί να κάνει αν πάψει να συμβιβάζεται με τη χαραμάδα...

Γκάφα δεν έχουμε κάνει (ακόμα).

●-- Τις τελευταίες δεκαετίες, όλες οι κυβερνήσεις φροντίζουν ώστε οι συνθήκες της ζωής μας να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Πιστεύεις ότι η συνεχής υπενθύμισή σας, της υποχρέωσής μας να φέρουμε τα πάνω κάτω για το καλύτερο που μας αξίζει, πιάνει τόπο;

-- Θα το δείξει η νεκροψία. Με απασχολεί και μένα αυτό. Αν έχει νόημα δηλαδή η συνεχής υπενθύμιση του καλύτερου που αξίζουμε. Η απάντηση που δίνουμε είναι απλή: Και τον ορίζοντα ξέρεις ότι ποτέ δεν θα τον φτάσεις, αλλά δεν παύεις ποτέ να τον κυνηγάς.

●-- Τι θέλεις να μη σε αιφνιδιάσει αυτήν τη νέα χρονιά; Οπως έχεις πει, το 2024 σε εξόργισε η υπερβολική δόση απροκάλυπτης προπαγάνδας από παντού, το απροσχημάτιστο «γλείψιμο» των κυβερνητικών παπαγάλων και ο χουντολαϊκισμός της καταστολής.

-- Μου αρέσουν οι αιφνιδιασμοί, οπότε θέλω να αιφνιδιαστώ. Και αυτό μας δίνει νόημα. Ενώ φαίνονται όλα προδιαγεγραμμένα, να ανατρέπονται. Αιφνιδιασμός ήταν η νίκη των εργατών στην COSCO και στην «e-food». Αιφνιδιασμός ήταν η εικόνα του Σταύρου Ξαρχάκου να διευθύνει μια παρέα παιδιών που έπαιζαν τη «Φραγκοσυριανή» στη Σύρο. Αιφνιδιασμός είναι όταν μαζεύεται τόσος κόσμος έξω από σπίτια που πλειστηριάζονται. Αιφνιδιασμός είναι που σε αυτήν την ευρωπαϊκή μαυρίλα υπάρχει Κομμουνιστικό Κόμμα. Το τελευταίο είναι αιφνιδιασμός και απόλαυση. Κυρίως όταν τους βλέπεις να σκυλιάζουν με όσα λέει και κάνει...

●-- Αν το ΚΚΕ ήταν ένας φίλος σου, τι θα του εμπιστευόσουν;

-- Θα σου πω ένα μυστικό. Στο ΚΚΕ έχω εμπιστευτεί την καρδιά μου.

#Σεμίνα Διγενή: Ο πρώτος μου Mέντορας Νίκος Αντωνάκος, 15 χρόνια μακριά

«Λοιπόν για πες μου τώρα, πού καταλήγουμε; Θα αφήσουμε τον κόσμο να βουλιάξει ή θα τον οδηγήσουμε στο μέλλον; 

Τι λες δεσποσύνη;»

Σεμίνα Διγενή. Άρθρα- Συνεντεύξεις- Εκπομπές- Βιβλία.
Semina Digeni:

Του το χρωστούσα αυτό το κείμενο σήμερα στον Ριζοσπάστη.

Νίκος Αντωνάκος, 15 χρόνια μακριά

●Αρχές δεκαετίας του '70. Καλοκαίρι. Ετοιμαζόμαστε να πάμε για μπάνιο στο Καβούρι. Ο πατέρας μου μας ενημερώνει ότι θα μας αφήσει στην παραλία και θα πεταχτεί κάπου εκεί κοντά, να δει έναν φίλο του σκηνοθέτη που κάνει γύρισμα.
Γυαλίζει αμέσως το μάτι μου! Σκηνοθέτης; Γύρισμα; Αρα και ηθοποιοί. Διεκδικώ μαχητικά να πάω μαζί του. Δεν το χάνω με τίποτα, θέλω τόσο πολύ να δω όλους αυτούς από κοντά. Τον πιέζω. Υποκύπτει και με παίρνει μαζί του.
Εκείνο το μεσημέρι, μπορεί να έχασα το μπάνιο, είχα όμως την τύχη να γνωρίσω έναν μαγικό άνθρωπο. Δεν θα πρέπει να ήταν πάνω από 30 χρόνων και απίστευτα όμορφος. Τον παρακολουθώ, από μακριά, να μιλάει, να καθοδηγεί το γύρισμα, να πηγαινοέρχεται διορθώνοντας τα φώτα, τις κάμερες, τα πλάνα, τις θέσεις, να ρωτάει συνέχεια έναν αεικίνητο κύριο με μακριά μαλλιά (τον ζωγράφο και σκηνογράφο Τάσο Ζωγράφο), ώσπου μετά από λίγη ώρα δεν κοιτάζω τίποτα άλλο, εκτός από εκείνον. Νιώθω σαν να τον ακολουθεί ένας δυνατός προβολέας.

Στο πρώτο τους διάλειμμα, ο πατέρας μου μας συστήνει (Τόσα χρόνια μετά, δεν ξεχνάω λέξη από εκείνη τη συνομιλία).
-- Νίκο, η κόρη μου, η Μίνα. Από εδώ ο Νίκος Αντωνάκος.
-- Καλώς την. Τι μέρος του λόγου είστε εσείς, δεσποσύνη; (μα πληθυντικός;)
-- Θαυμάστριά σας κύριε! (θρασύτατη)
-- Νάτα μας! Και γιατί παρακαλώ; Τι προλάβατε να θαυμάσετε;
-- Που τους φέρνετε όλους αυτούς βόλτα και σας ακούνε όταν μιλάτε.
-- Τι τάξη πας; (ενικός επιτέλους)
-- Πρώτη Γυμνασίου.
-- Και τι σκοπεύεις να γίνεις;
-- Δημοσιογράφος!
-- Α μάλιστα... Να κανονίσουμε να μιλήσουμε σε λίγα χρόνια, πριν το κάνεις (ωχ, γιατί;)

●Με τον Μάνο Κατράκη στο σπίτι μας!
Τελικά δεν πέρασαν χρόνια. Σε λιγότερο από μια βδομάδα - ο μετέπειτα γκουρού μου - ήρθε σπίτι μας μαζί με τον Μάνο Κατράκη, που μου φάνηκε ένας γίγαντας, το χέρι μου σαν να εξαφανίστηκε στην τεράστια παλάμη του. Κλείστηκαν σ' ένα δωμάτιο με τον πατέρα μου για να συζητήσουν. Από όσα κατάφερα να κρυφακούσω, μιλούσαν για μια εκδήλωση που θα ετοίμαζαν στο Καλλιμάρμαρο, με τα εθνικά μπαλέτα της Κένυας. Ο Νίκος θα έγραφε τα κείμενα και θα το σκηνοθετούσε, ο Κατράκης θα ήταν αφηγητής κι ο πατέρας μου θα το οργάνωνε.
Τι αδικία! Είχα την είδηση από πρώτο χέρι, είχα τους πρωταγωνιστές δικούς μου, αλλά ήμουν πολύ μικρή για να είμαι δημοσιογράφος και να την αξιοποιήσω...
Ο Μάνος Κατράκης έφυγε γρήγορα μετά την κουβέντα τους. Ο Αντωνάκος όχι μόνο έμεινε για φαγητό, αλλά μου έκανε μετά και το πρώτο πολύτιμο - και αξέχαστο - μάθημα δημοσιογραφίας, που μόνο με μάθημα δεν έμοιαζε. Πιο πολύ με ρωτούσε, παρά μου έκανε τον δάσκαλο. Μιλήσαμε για ώρες και χρησιμοποιούσε παραδείγματα για να μου δώσει να καταλάβω πως το επάγγελμα που είχα επιλέξει, μπορούσε να είναι λειτούργημα, αλλά μπορούσε να γίνει και εγκληματική πράξη. Μου μιλούσε για τους δημοσιογράφους που έβλεπα εκείνη την εποχή στην τηλεόραση και για τον ρόλο τους, μου εξηγούσε τις παγίδες αυτής της επιλογής.
Προφήτευε πως αν δεν αλλάξει αυτό το σύστημα, θα 'ρθει στιγμή που οι άνθρωποι αυτοί, που λένε τα νέα στην τηλεόραση και γράφουν στις εφημερίδες, θα γίνουν οι πιο βρωμεροί βρικόλακες. Συχνά χειρότεροι κι από τους δικτάτορες.
Καμιά εικοσαριά χρόνια μετά, το ρεζουμέ αυτών που συζητούσαμε εκείνο το απόγευμα στο σπίτι της οδού Σερρών 71, στην Ακαδημία Πλάτωνος, τα διάβαζα σε άρθρο του, στον «Ριζοσπάστη».

●Να τον αλλάξουμε, επιτέλους, τον κόσμο
«Ο καθένας, πια, ξέρει πως ετούτοι οι άνθρωποι όταν μυρίσουν αίμα ζουμάρουν με μανία και σαδιστική ευχαρίστηση στις πληγές. Ο φακός τους χώνεται βίαια στις ανοιγμένες φλέβες και η οθόνη τους γίνεται κατακόκκινη. Ομως δε σταματάνε! Λαίμαργοι και ανικανοποίητα διψασμένοι προχωράνε ακόμα περισσότερο. Ανοίγουν, όπως ο μετροπόντικας, διαδρόμους και στοές στις πληγωμένες φλέβες των θυμάτων και προχωράνε κατευθείαν στην καρδιά. Εκεί, πια, καρφώνουν περήφανα τη σημαία τους, μιμούμενοι τον Αμερικανό φαντάρο, που κάρφωσε την αμερικανική σημαία στο ιρακινό Προεδρικό Μέγαρο! Κατέκτησαν τον απόλυτο πόνο! Αυτή είναι η πραγματικότητα και είναι - πολυποίκιλα - διαπιστωμένη!

 Τι νόημα έχει, όμως, η επανάληψη της διαπίστωσης; Εκείνο που έχει αξία είναι να βρεθεί ο τρόπος να γκρεμιστεί αυτό το αιμοδιψές και αιμοσταγές οικοδόμημα. 

Τι νόημα έχει να μιλάς για την ακρίβεια, να διαπιστώσεις τις απάτες και τις λοβιτούρες; Το ζητούμενο είναι το πέρασμα από τη διαπίστωση και την καταγγελία στη δράση.

 Γνωστό είναι πως διάφοροι "αριστεροί" έπαψαν να είναι αριστεροί. Γνωστό, επίσης, είναι πως διάφοροι συνδικαλιστές την "έκαναν" για απέναντι! Γνωστό, ακόμα, είναι πως αρκετοί, καθαροί κατά τα άλλα, στην πορεία λιποψυχούν. Αλλοι αλλάζουν συνειδητά και άλλοι ασυνείδητα στρατόπεδο. Αλλοι συμβιβάζονται από φόβο. Και άλλοι από συμφέρον. Ολα αυτά είναι γνωστά και διαπιστωμένα. 

Ομως η ζωή απαιτεί, παρ' όλα αυτά, να πάμε παρακάτω! 

Να περάσουμε από τις διαπιστώσεις στην ανατροπή αυτής της πολλαπλώς διαπιστωμένης θλιβερής και άθλιας πραγματικότητας. 

Και αυτό δε θα συμβεί όταν επαναλαμβάνουμε - και κολλάμε - τις διαπιστώσεις. Αλλο πράγμα να μελετάμε, να εμβαθύνουμε στα πράγματα και στις πολιτικές και άλλο να βουλιάζουμε στην περιπτωσιολογία! 

Πρέπει αυτό το υλικό της γνώσης, που αποκτήσαμε μελετώντας, κάποια στιγμή να το "δοκιμάσουμε" στην εφαρμογή. Διαφορετικά θα γίνουμε "λέσχη" συζητήσεων. Ομως καιρός, πια, είναι να ξεφύγουμε από τις διαπιστώσεις και να κάνουμε κάτι για τον κόσμο. Να τον αλλάξουμε, επιτέλους, τον κόσμο».

Ο πρώτος μου μέντορας ήταν ένας σπουδαίος άνθρωπος! Ασυμβίβαστος και ακέραιος. Καλλιεργημένος και τολμηρός. Ευαίσθητος ποιητής και αιχμηρός αρθρογράφος. Κοσμοπολίτης, με σπάνια αισθητική. Μαχητικός όταν υποστήριζε τις αξίες του και τα ιδανικά του, ένας παθιασμένος και φλογερός αγωνιστής, μέχρι το τέλος.

 Ηταν μια λαμπερή και πολυδιάστατη προσωπικότητα, σεναριογράφος, σκηνοθέτης, κριτικός κινηματογράφου, συγγραφέας. Πίστευε και στήριζε τον κοινωνικό ρόλο του καλλιτέχνη, αλλά και του δημοσιογράφου.

Είχε πει:
«Ω, τι ευτυχία να είσαι διανοούμενος! Και καλλιτέχνης. Και ακαδημαϊκός. Και δάσκαλος στο Πανεπιστήμιο. Και να σιωπάς! Να σιωπάς, γιατί είσαι πονηρός και φοβητσιάρης. Γιατί θέλεις να τα έχεις καλά με τον νεκροθάφτη σου. Και να προσποιείσαι ότι εισέρχεσαι στη ζωή, ενώ εσύ εξέρχεσαι! Να οπισθοβατείς προσποιούμενος ότι βαδίζεις μπροστά. Οτι παίρνεις μέρος στη ζωή, ενώ την έχεις - προ πολλού - αποχωριστεί. Να παριστάνεις τον ζωντανό, ενώ έχεις πεθάνει!».
Από τους πρώτους που μου μίλησε - τότε, στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου - γι' αυτό που πίστευε με πάθος, για την ιδεολογία του, τον κομμουνισμό. Πάντα έλεγε πως η ανατροπή αυτού του εκμεταλλευτικού συστήματος απαιτεί σύνθετη σκέψη, κόπο, επιμονή, υπομονή, αποφασιστικότητα και πειθαρχία. Απαιτεί ολοκληρωτικό δόσιμο στην υπόθεση.

●Κόντρα στο μαύρο και το άσπρο της καταστροφής υπάρχει το κόκκινο
Διάβαζα χρόνια μετά, τα κείμενά του όπου έλεγε, όπως και τότε, ότι:

«... Κόντρα στο μαύρο και το άσπρο της καταστροφής, υπάρχει πάντα και το κόκκινο. Εκεί, όπου οι υποσχέσεις δεν έχουν θέση. Εκεί, όπου μιλάνε για κοινούς αγώνες και κοινές αγωνίες. Εκεί, όπου δε βγάζουν τους άσους απ' το μανίκι. Εκεί, όπου σου ζητάνε τη συμμετοχή και όχι, έτσι απλά, την ψήφο σου».

«Εφυγε» 67 χρόνων, τιμώντας στο ακέραιο την αποστολή του σύγχρονου ανθρώπου. Δεν υπήρξε στιγμή ένα ήσυχο, συμβιβασμένο και υπάκουο άτομο. Αφησε πίσω του τεράστια «περιουσία», μυθιστορήματα, τηλεοπτικές εκπομπές, σενάρια, ποιήματα, πολιτικά άρθρα, ταινίες, θεατρικά έργα, κριτικές, εικαστικά δρώμενα, διηγήματα, ανταποκρίσεις...

Γεννήθηκε στο Αγρίνιο στις 25 Μάη του 1942 κι «έφυγε» στην Αθήνα στις 3 Απρίλη του 2009, από ανακοπή καρδιάς, ενώ μιλούσε σε εκδήλωση της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών στο αφιέρωμα για τον Γιάννη Ρίτσο.

●Ή αφήνουμε τον κόσμο να βουλιάξει ή τον οδηγούμε στο μέλλον

Κρατάω για το τέλος ένα αγαπημένο μου κείμενό του:
Σιωπή! Παρακαλώ, μην ταράζετε τους κύκλους. Δες τε πόσο όμορφη είναι η λίμνη όταν κοιμάται! Αν - και όταν - η μπόχα από τα στάσιμα νερά σας πάρει στο κυνήγι, εσείς γνωρίζετε... ψεκάστε αρώματα - και ξόρκια - στον αέρα, για να φύγει η βρώμα.
Την ξέρετε τη συνταγή. Το ζήτημα είναι να μην χαθεί η ακινησία. Αυτή η μακάρια κατάσταση που σας βολεύει.
Γιατί, στ' αλήθεια, είναι - για σας - τόσο μπανάλ να ξαναρχίσετε πάλι τα ίδια. Να κάνετε συλλαλητήρια και πορείες για τη Νικαράγουα και την Κούβα. Τι δουλιά έχετε εσείς με τις ιδιωτικοποιήσεις; Πρόβλημά σας είναι τα άδεια πουκάμισα; Και τα άδεια τσουκάλια;
Οχι, αυτά είναι κουρελαρίες. Χυδαίος ρεαλισμός! Απομεινάρια μιας άλλης ζωής!
Εσείς - σταθερά - κρατήστε γερά τα φύλλα να μην κουνιούνται. Και το ίσο στους ψαλτάδες. Γονατισμένοι, βέβαια. Και τη σιωπή σας, προπαντός, που δε σας εκθέτει!
Ωσάν γιαπωνέζικη απεργία, ας πούμε. Εσείς, πάντως, μια ζωή ουδετερότητα!
Τι κι αν η λάσπη πέτρωσε! Τι και αν η σκόνη έγινε σύννεφο! Κρατήστε το καβούκι σας - γερά - κλεισμένο. Μην βγείτε στην αγορά και σας σκουντήσουν τα προβλήματα. Σταθείτε στην άκρη του πεζοδρομίου να περάσει η πλέμπα. Δεν είναι για σας οι συγκρούσεις με την Αστυνομία. Πάλι τα ίδια θα αρχίσουμε, τώρα;
Και τι παραμύθια, της Γαλλικής Επανάστασης, είναι αυτές οι κουβέντες για ισότητα...
Αφήστε, πια, τους μπολσεβίκους! Τα δάχτυλα, όπως και η κουτσή Μαρία γνωρίζει, δεν είναι ίσα, γιατί να είναι οι άνθρωποι; Εσείς δεν ευθύνεστε για τις σφαγές στη Ρουάντα, κοιμηθείτε ήσυχα. Τα παιδάκια μόνα τους έπεσαν πάνω στα μαχαίρια. Γίνονται και αυτά, μην ξαφνιάζεστε! Παρακαλώ, μην σηκώνετε την πέτρα. Ποτέ δεν ξέρει κανείς τι έχει από κάτω. Εχετε δίκαιο, που αποσύρατε την ανοχή σας από τις διεκδικήσεις. Αυτές οδηγούν, τελικά, στο ταξικό μίσος. Και το ταξικό μίσος στην αναρχία. Φυσικά, οι τοίχοι πρέπει - οπωσδήποτε - να κρατηθούν καθαροί. Δεν πρέπει να χαλάσει η ώχρα. Το κόκκινο πάνω στο κίτρινο δημιουργεί τόσες αναστατώσεις.
Κλειδώστε, σας παρακαλώ, πριν κοιμηθείτε. Κάντε ένα γύρω στα δωμάτια μη και ξεχάσατε τίποτα αξίας. Αφήστε στην είσοδο - για δόλωμα - το ψωμί. Πολλές φορές δε γυρεύουν και τυρί! Μπορεί να το πάρουν και να φύγουν!
Τι ζωή και αυτή να μην μπορείς να ευχαριστηθείς το φραπέ σου! Εσάς, μιλάω για όλους εσάς, έχουμε υποχρέωση να σας διαφυλάξουμε. Να σας βάλουμε στη γυάλα. Σαν δείγματα μοναδικά. Σαν τους ανθρώπους, που ακούνε τους κρότους και προσποιούνται τους κουφούς.
Θυμάμαι πως κάθε φορά που τελείωνε μια συζήτησή μας, έλεγε:
«Λοιπόν για πες μου τώρα, πού καταλήγουμε; Θα αφήσουμε τον κόσμο να βουλιάξει ή θα τον οδηγήσουμε στο μέλλον; Τι λες δεσποσύνη;»

#Semina_Digeni Μιλάω σήμερα με την Μάρθα Φριντζήλα στον Ριζοσπάστη.

Semina Digeni
Μιλάω σήμερα με την Μάρθα Φριντζήλα στον Ριζοσπάστη. 

Τίτλος της συνέντευξης: «Ν' αλλάξει το σύστημα που γεννά και τρέφει φασίστες και κυνηγούς κεφαλών»
Η γυναίκα απέναντί μου είναι σαρωτική! 

Πληθωρική και ευαίσθητη, αντισυμβατική, ακαταπόνητη, σκανταλιάρα, με απίστευτη ενέργεια, χιούμορ, πείσμα, αυτοσαρκασμό και ιδιαίτερη κοινωνική ευαισθησία.

 Ενας ολόκληρος κόσμος σε έναν άνθρωπο.

 Μότο της - και μότο του «Baumstrasse», του «Δρόμου με δέντρα», ενός χώρου Τέχνης και Εκπαίδευσης τον οποίο δημιούργησε μαζί με τον συνθέτη και σκηνογράφο Βασίλη Μαντζούκη το 2000 

- είναι το εξής: 

«Αν ο στόχος σου είναι να κάνεις Τέχνη και να ζεις μέσα στην Τέχνη, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να κάνεις καριέρα. Αν ο στόχος σου είναι να κάνεις καριέρα, οι πιθανότητες να κάνεις Τέχνη είναι ελάχιστες, αν όχι μηδαμινές». 

Δημιούργησε κι άλλο ένα σχολείο, το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, με στόχο τη μελέτη του σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελευσίνα. Σπούδασε μουσική και θέατρο. Είναι ηθοποιός, ερμηνεύτρια, μουσικός, σκηνοθέτις, δασκάλα σε χώρους Τέχνης και συνεργάτης στα πανεπιστήμια Stockton και Princeton στο New Jersey. 

Πατρίδα της νιώθει πάντα την Τέχνη, γιατί είναι συνάντηση και συνύπαρξη. Μπορεί να γνωρίζει ότι η χώρα της έχει να επενδύσει στον πολιτισμό από την εποχή του Περικλή, εκνευρίζεται όμως που τώρα αυτή χρησιμοποιεί το άλλοθι των οικονομικών δυσκολιών για να τον αγνοήσει πλήρως.

***

-- Επίτρεψέ μου να κάνω μαζί σου δύο συνεντεύξεις, μία κανονική και μία αντι-κανονική. Με αφήνεις;
-- Ευχαριστώ πολύ. Μεγάλη μου τιμή.

-- Ξεκινάω με την πρώτη. Οταν όλη η χώρα καιγόταν, με νεκρούς ανθρώπους και ζώα, δάση και σπίτια στάχτη, και τα ΜΜΕ έπαιζαν κανονικά το πρόγραμμά τους, τι σκέφτηκες;
-- Βρίσκομαι σε διαρκή απορία. Μέχρι πρότινος, κάθε φορά που διάβαζα στο διαδίκτυο μια είδηση, αμέσως έκανα ζάπινγκ για να δω ποιο κανάλι θα τη δείξει και πώς. 

Για παράδειγμα, η τραγωδία στην Πύλο, που για μένα είναι από τις μεγαλύτερες τραγωδίες στην Ιστορία μας, πώς αντιμετωπίστηκε από τα δελτία ειδήσεων; 

Δεν κάνω πια ούτε ζάπινγκ, γιατί απογοητεύομαι. Δεν θέλω να πιστέψω ότι γίνεται βάσει σχεδίου. 

Το καλοκαίρι με πλησίασε μια δημοσιογράφος μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού, μετά από μια συναυλία. 

Μου συστήθηκε: «Είμαι η τάδε και - ντρέπομαι που το λέω - είμαι δημοσιογράφος στο τάδε κανάλι». Της απαντώ: «Οσο έχετε καθαρή τη συνείδησή σας, να μην ντρέπεστε». Και μου απαντά: «Δεν είναι εύκολο». Η απάντησή της με σόκαρε.

-- Στα live σου αναφέρεσαι πάντα στους αδικημένους, στους καταπιεσμένους, στους πρόσφυγες... Πώς αισθάνθηκες βλέποντας πριν λίγες μέρες αυτόν που κλείδωσε μετανάστες στο τρέιλερ του φορτηγού του και παρακινούσε τον κόσμο σε ρατσιστικό πογκρόμ;
-- Εκλαψα πολύ. Για τους άμοιρους ανθρώπους, για τη βαρβαρότητα και την αποκτήνωση. Μου είναι αδύνατον να επεξεργαστώ διανοητικά τέτοια κτηνωδία. Πονούσε το κεφάλι μου, το στομάχι μου σφίχτηκε. Αισθάνθηκα μια πρωτόγνωρη ετεροντροπή. Γι' αυτόν τον ελεεινό υπάνθρωπο - κυνηγό κεφαλών, για τους συνανθρώπους μου που σχολίαζαν το βίντεο ξερνώντας το φαρμάκι τους, για τους πολιτικούς και τους δημοσιογράφους που μιλούσαν για αυτοδικία. Ηθελα να ανοίξει η γη να με καταπιεί.

             «Πάντα ο ευάλωτος γίνεται ο αποδιοπομπαίος τράγος».
-- Αυτό το περιστατικό φανέρωσε στα κοινωνικά δίκτυα ένα ρατσιστικό παραλήρημα βίας, ανθρώπων που διψούσαν για αίμα. Τι σημαίνει αυτό κατά τη γνώμη σου και από πού τροφοδοτείται;
-- Εχω ακούσει σε καφενείο, παλιότερα, παρέες να μιλούν παρόμοια, σχολιάζοντας Αλβανούς, έχω ακούσει συνανθρώπους να μιλούν έτσι για τους Τσιγγάνους, για τους γκέι, για τους ψυχικά ασθενείς. Πάντα οι ευάλωτες ομάδες είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος. Ο άλλος, ο ξένος, ο διαφορετικός είναι η απειλή για την κανονικότητά τους, για την υποτιθέμενη ασφάλειά μας. Το φαινόμενο του «καφενείου» παρατηρείται όπου υπάρχουν ευάλωτοι. Τώρα, απλά το καφενείο είναι δημόσιο και ανεξέλεγκτο. Και δεν ισχύει βέβαια μόνο στην Ελλάδα. Είναι παγκόσμια μάστιγα ο ρατσισμός και ο φασισμός. Είμαι σίγουρη ότι το ίδιο συνέβαινε και στα καφενεία της Ευρώπης πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τροφοδοτείται από την άγνοια και τον φόβο.

-- Τα φασιστοειδή και οι χρυσαυγίτες αποθρασύνονται, είναι προκλητική η ανοχή της εγκληματικής δράσης τους ως μαντρόσκυλων του συστήματος. Πώς νομίζεις ότι αντιμετωπίζεται αυτό;
-- Φαντάζομαι, με την αλλαγή του ίδιου του συστήματος που τους γεννά, τους τρέφει ή τους επιτρέπει να υπάρχουν. Αλλά είμαι καλλιτέχνις. Δεν μπορώ να μιλήσω αλλιώς. Θα μιλήσω για την αναγκαιότητα της Τέχνης, της Παιδείας, για την εκπαίδευση στην κοινότητα. Εκπαίδευση στη συνύπαρξη, στη συμπερίληψη και την αλληλεγγύη. Τα αυτονόητα δηλαδή. Είμαστε φιλοξενούμενοι όλοι σ' αυτήν τη Γη και πρέπει να μάθουμε να συνυπάρχουμε. Με τους ανθρώπους, με τα ζώα, με τη φύση. Θα φύγουμε κάποια στιγμή και θα έχουμε αφήσει το αποτύπωμά μας. Ποιο θέλουμε να είναι αυτό; Είδα παλιότερα ένα ντοκιμαντέρ για τους απογόνους των βασανιστών των ναζί, και ένας απ' αυτούς είχε υποβληθεί σε εθελουσία στείρωση, από φόβο μη γεννήσει το τέρας.
«Το metoo να μην ξεχαστεί, να μην εκπέσει στην κατηγορία του γραφικού».

-- Γνωρίζω ότι παλεύεις χρόνια με τον σεξισμό και την ανισότητα, και πως όταν ήσουν μικρή είχες υποστεί από την μητριά σου άγρια κακοποίηση. Πού βλέπεις να βρίσκεται το #metoo σήμερα; Αντιμετωπίστηκε από την πολιτεία όπως έπρεπε;
-- «Ευτυχώς», στην περίπτωσή μου, η κακοποίηση προερχόταν από πρόσωπο που δεν ανήκε στη βιολογική μου οικογένεια κι αυτό μας προστάτευσε, εμένα και τις αδερφές μου. Μας ένωσε, μας έκανε πιο δυνατές. Το τραύμα είναι τραύμα, βέβαια, και το έχεις για πάντα μαζί σου, άλλοτε ως αδυναμία και άλλοτε ως δύναμη, ως παράσημο. Το metoo είναι μια συζήτηση που άνοιξε. Το θέμα είναι να μην ξεχαστεί, να μην εκπέσει στην κατηγορία του γραφικού. Η πολιτεία καλά θα κάνει να το υπενθυμίζει, να προστατεύει τα θύματα, να μην τα στιγματίζει. Δεν νομίζω πως το κάνει, ή τουλάχιστον στον βαθμό που οφείλει.

-- Χωρίς να γνωριζόμαστε καλά, αισθάνομαι μια μυστήρια συγγένεια μαζί σου. Λίγο πιο κάτω από το παλιό μου σπίτι, στη Σερρών, βρίσκεται το «Baumstrasse» σου, σου αρέσουν οι Φελίνι, Ταρκόφσκι, Κασσαβέτης και Παζολίνι, οι βόλτες στο κέντρο της Αθήνας, δεν είχες ευτυχισμένα παιδικά χρόνια και είσαι συγκεντρωτική. Τι δεν αντέχεις στον εαυτό σου και τι λατρεύεις σε αυτόν;
-- Δεν είναι ένα. Είναι πολλά και αλλάζουν με τις περιστάσεις. Γιατί όταν κάτι δεν αντέχω στον εαυτό μου, προσπαθώ να το αλλάξω. Και μου έχει συμβεί κάτι, που θαυμάζω σε μένα, στην πορεία να με φρικάρει. Παράδειγμα, η αντοχή. Είμαι άνθρωπος ανθεκτικός, αντέχω πολύ. Το θαύμαζα αυτό για πολλά χρόνια. Εφτασα όμως στο σημείο να μη με αντέχω που αντέχω. Η σχολαστικότητα επίσης, η ευθιξία μου, η άγνοια κινδύνου. Ολα αυτά κατά καιρούς μου έχουν παρουσιαστεί και με τις δυο τους όψεις.

-- Εχεις εργαστεί ως μπαργούμαν, τραγουδίστρια σε ρεμπετάδικα, ως ηθοποιός στο Εθνικό και σήμερα - εκτός από το φυτώριο των νέων καλλιτεχνών, το «Baumstrasse» που διευθύνεις, και τις συναυλίες σου - εργάζεσαι και ως δασκάλα θεάτρου και συνεργάζεσαι με ξένα πανεπιστήμια. Καλλιτέχνης στην Ελλάδα σημαίνει ζωή μετέωρη και επικίνδυνη;
--Υπάρχουν πιο μετέωρα και επικίνδυνα επαγγέλματα από τα δικά μας. Η ζωή των εκπαιδευτικών ή των υγειονομικών, ας πούμε. Αυτό που συμβαίνει με τους καλλιτέχνες στη χώρα είναι πως δεν τους παίρνουν στα σοβαρά. Θεωρούμαστε χομπίστες. Καταλαβαίνω ότι μάλλον κάνω κάτι δύσκολο, ή ακόμα και σπουδαίο, όταν πηγαίνω στο εξωτερικό και ειδικότερα στα πανεπιστήμια ως επισκέπτρια καθηγήτρια. Οχι από την αποδοχή, αλλά από την αμοιβή που μου προσφέρουν.

-- Πού βρίσκεται το «The Xenophobia Project», που γίνεται με τη συνεργασία της Καλλιτεχνική Σχολής της Νορβηγίας;
-- Η ομάδα μου έχει ολοκληρώσει την εργασία της για το «Xenophobia Project». Στο YouTube μπορείτε να δείτε την ταινία που δημιουργήσαμε. Εχει τίτλο «Every trip is a trip one way». Σ' αυτή συμμετείχαν Ελληνες και ξένοι μουσικοί, ερασιτέχνες και επαγγελματίες, μετανάστες μουσικοί από τη διαπολιτισμική ορχήστρα της Λυρικής Σκηνής, καθώς και ηθοποιοί.
Ο Παζολίνι, η Φαραντούρη, η Ρίτα Σακελλαρίου και το τσουνάμι.

Και η δεύτερη συνέντευξη, η αντι-κανονική. Ξέρω πως θα απαντήσει σε ό,τι την ρωτήσω.
-- Αν έπρεπε να ξαναγεννηθείς ως Μαρία Φαραντούρη ή Ρίτα Σακελλαρίου, ποια θα επέλεγες και γιατί;
-- Η Ρίτα Σακελλαρίου είναι πολύ αγαπημένη μου τραγουδίστρια. Είχε όμως μια δύσκολη και άδικη ζωή, ειδικά στη νεότητά της. Θα επέλεγα την Μαρία Φαραντούρη. Οχι πως η κα Φαραντούρη έζησε ρόδινα χρόνια, αλλά θα ήθελα να ταξιδέψω όλο τον κόσμο τραγουδώντας και συνομιλώντας με μεγάλους ποιητές και συνθέτες, αγωνιζόμενη για τα δικαιώματα των ανθρώπων. Τραγουδά ακόμα υπέροχα, σαν να μην έχει περάσει από πάνω της ο χρόνος, η φθορά.

-- Σε κολακεύει το σύνθημα «Μάρθα ζούμε για να σε παντρευτούμε» ή σου δημιουργεί ...δεύτερες σκέψεις;
-- Ούτε με κολακεύει, ούτε μου δημιουργεί δεύτερες σκέψεις. Με κάνει να χαμογελώ, με διασκεδάζει. Με συγκινεί ο τρόπος που βρίσκει ο κόσμος να εκφράσει τα συναισθήματά του. Οι Ελληνες έχουν πολύ χιούμορ. Ενα σύνθημα που με έκανε να κλαίω από τα γέλια ήταν το «Μάρθα Φριντζήλα του Δη-μη-τρίου».

-- Είναι αλήθεια πως η Χαρούλα Αλεξίου είναι η μεγάλη σου αδερφή;
-- Οταν πρωτοδουλέψαμε μαζί, έτσι ένιωσα. Με καταλαβαίνει, με αποδέχεται, με συμβουλεύει, με μαλώνει, με φροντίζει. Αισθάνομαι ήρεμη όταν είμαι κοντά της. Και, τώρα πια, είναι το άτομο που θέλω να πάρω τηλέφωνο για να μοιραστώ κάτι, αφού το έχω μοιραστεί λίγο πριν με τις αδερφές μου.

-- Αν γινόταν να «μπεις» και να ζήσεις για δυο ώρες σε μια ταινία, ποιον σκηνοθέτη θα επέλεγες: Φελίνι, Ταρκόφσκι, Κασσαβέτη ή Παζολίνι;
-- Τον Παζολίνι θα επέλεγα. Σε μια από τις ταινίες της «Τριλογίας της ζωής», το «Δεκαήμερο» ή «Οι θρύλοι του Καντέρμπερι», αλλά και το «Χίλιες και μία νύχτες», γιατί όταν βλέπω αυτές τις ταινίες είμαι ευτυχισμένη.

-- Ενώ έναν εχθρό σου σε ποια ταινία θα τον έστελνες;
-- Στις ίδιες ταινίες, μπας και αλλάξει κάτι μέσα του όταν βρεθεί μέσα σ' αυτήν την ομορφιά. Αμα δεν καταλάβει κι εκεί, δεν θα ασχοληθώ άλλο μαζί του.

-- Γιατί μαθαίνεις Ρωσικά, σε τι σου χρειάζονται;
-- Θέλω να διαβάσω στο πρωτότυπο τους ποιητές που αγαπώ. Οταν διάβασα Λόρκα στο πρωτότυπο, ανακάλυψα έναν άλλο ποιητή. 

Το ίδιο και όταν διάβασα Μπέκετ ή Αλντα Μερίνι. Τα Ρωσικά είναι πολύ δύσκολη γλώσσα. Προς το παρόν απογοητεύομαι όταν πάω να διαβάσω Αχμάτοβα, ας πούμε. Τα Ρωσικά μου είναι στο επίπεδο να μην πεθάνω από το κρύο ή την πείνα αν βρεθώ σε μέρος όπου μιλούν μόνο Ρωσικά.

-- Βάλε μία θεατρική λέξη/όρο - ή μία πρόταση - δίπλα στην πολιτική κατάσταση της Ελλάδας σήμερα.
-- «Εξοδος». Το πρώτο όμως που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ο «Από μηχανής θεός», γιατί δεν ξέρω ποιος άλλος μπορεί να μας βγάλει από αυτό το τσουνάμι που ζούμε.

Οι φωτογραφίες είναι της Ασπας Κουλύρα.
https://www.rizospastis.gr/page.do?id=19435...