Το δικό μου χωριό ήξερα και τη μεγαλούπολη που ζούσα.
Και στις δύο περιπτώσεις νερό είχαμε άφθονο: Στο χωριό οι πηγές ήταν άφθονες που τις τροφοδοτούσαν τα δάση του βουνού που βρίσκεται ακριβώς από πάνω του(όλα αυτά βέβαια πριν περάσει κι από εκεί η πυρφόρα καταστροφή).Στην πόλη πάλι ο Μαραθώνας και ο Μόρνος έλυναν ουσιαστικά και γρήγορα το πρόβλημα της ύδρευσης. Παίρνεις το ποτήρι σου, ανοίγεις τη βρύση το γεμίζεις νερό και πίνεις .Τόσο απλά.
Όμως, όταν για πρώτη φορά βρέθηκα πριν πολλά χρόνια σε κείνο το νησί φιλοξενούμενη,
Όμως, όταν για πρώτη φορά βρέθηκα πριν πολλά χρόνια σε κείνο το νησί φιλοξενούμενη,
κατάλαβα ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο αυτονόητα όσο εγώ τα θεωρούσα σχετικά με τη χρήση του νερού:
Η καλή και πρόθυμη κυρία –που αργότερα έγινε πεθερά μου-θέλησε να με κεράσει κάτι δροσιστικό, καλοκαίρι ήταν.
Τι άλλο ήταν πιο καλό για την περίσταση από μια βανίλια- ξέρετε- υποβρύχιο.
Έτρεξε λοιπόν με ένα μικρό τσίγκινο κύπελλο που το είχε δέσει με ένα λεπτό σπάγκο και το έριξε μέσα στη στέρνα της αυλής. Γρήγορα και επιδέξια το έφερε στην επιφάνεια γεμάτο δροσερό νερό ,το έβαλε μαζί με το κουτάλι γεμάτο βανίλια σε ένα ποτήρι και μου το πρόσφερε.
Τότε ήταν που άρχισα και εγώ τις ερωτήσεις για τις στέρνες.
Η κατασκευή της στέρνας ήταν εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, έμαθα, ειδικά σε ένα πετρώδες μέρος όπου βρισκόταν το χωριό που είχα επισκεφτεί.
Αυτή η δυσκολία αποτυπωνόταν εύγλωττα στην πολύ διαδεδομένη στην περιοχή παροιμία: «σπίτι, στέρνα και αμπέλι δεν τα φτιάχνει όποιος θέλει». Αυτό το καταλαβαίνει κανείς αν σκεφτεί πόσο επίπονη διαδικασία και εξαιρετικά χρονοβόρα ήταν η λάξευση των βράχων πριν από εκατό χρόνια ή και λιγότερα χωρίς την ύπαρξη των σύγχρονων κρουστικών μηχανημάτων (κομπρεσέρ).
Η κατασκευή της στέρνας ήταν εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, έμαθα, ειδικά σε ένα πετρώδες μέρος όπου βρισκόταν το χωριό που είχα επισκεφτεί.
Αυτή η δυσκολία αποτυπωνόταν εύγλωττα στην πολύ διαδεδομένη στην περιοχή παροιμία: «σπίτι, στέρνα και αμπέλι δεν τα φτιάχνει όποιος θέλει». Αυτό το καταλαβαίνει κανείς αν σκεφτεί πόσο επίπονη διαδικασία και εξαιρετικά χρονοβόρα ήταν η λάξευση των βράχων πριν από εκατό χρόνια ή και λιγότερα χωρίς την ύπαρξη των σύγχρονων κρουστικών μηχανημάτων (κομπρεσέρ).
Όμως ήταν ζωτικής σημασίας η δημιουργία βαθιών κοιλωμάτων μέσα στη γη (κάτι σαν πηγάδια)για την αποθήκευση του βρόχινου νερού που συνέλεγαν με κανάλια από τις στέγες των σπιτιών.
Πώς αλλιώς θα έκαναν όλη τη λάτρα του σπιτιού και τι θα έπιναν άνθρωποι και ζώα που ασφαλώς υπήρχαν στο κάθε σπίτι. Για όλες τις χρήσεις η γεμάτη στέρνα ήταν μονόδρομος.
Θυμάμαι πόσο πολύ πρόσεχαν όλοι να μη σπαταλούν το νερό:
Είχα δει να φυτεύουν λάχανα και μπρόκολα Σεπτέμβρη μήνα και για να πιάσει το πότιζαν στη ρίζα με ένα μικρό κυπελάκι(το ίδιο έκαναν και την εποχή που φύτευαν τις ντοματιές και τις κολοκυθιές). Η ελπίδα τους είχε εναποτεθεί σε επικείμενες φθινοπωρινές βροχές που θα βοηθούσαν στην ανάπτυξη των λαχανικών.
Τα παραπάνω -πολύ γνωστά φαντάζομαι στους περισσότερους νησιώτες- τα έγραψα για να δείξω την απόλυτη εξάρτηση των ανθρώπων από τις στέρνες.
Τα παραπάνω -πολύ γνωστά φαντάζομαι στους περισσότερους νησιώτες- τα έγραψα για να δείξω την απόλυτη εξάρτηση των ανθρώπων από τις στέρνες.
Η Στέρνα πολλές φορές λένε έπαιζε και το ρόλο ψυγείου: Έδεναν το καρπούζι ή το κρέας με ένα σακούλι και το κρεμούσαν μέσα για να παραμένουν δροσερά και να μη χαλάνε ειδικά το καλοκαίρι.Όλοι επαινούσαν το βρόχινο νερό πως είναι εύγευστο ότι κάνει πιο νόστιμα τα φαγητά και ότι καθαρίζει τέλεια τα ρούχα. Τι να πω και εγώ που μόνο τρεχούμενα νερά έπινα;
Αλίμονο όμως αν η στέρνα δεν είχε καλή στεγανοποίηση ή για κάποιο λόγο παρουσίαζε κάποιες ρωγμές στο εσωτερικό της. Χανόταν όλο το αποθηκευμένο νερό που έστελναν οι υδρορροές από τις στέγες στην υπόγεια στέρνα στη διάρκεια των βροχοπτώσεων.
Αλίμονο όμως αν η στέρνα δεν είχε καλή στεγανοποίηση ή για κάποιο λόγο παρουσίαζε κάποιες ρωγμές στο εσωτερικό της. Χανόταν όλο το αποθηκευμένο νερό που έστελναν οι υδρορροές από τις στέγες στην υπόγεια στέρνα στη διάρκεια των βροχοπτώσεων.
Αλλά και ο καθαρισμός της όταν άδειαζε το νερό ήταν ένα άλλο βάσανο.
Έδεναν έναν άνθρωπο και τον κατέβαζαν στο βάθος της ή αργότερα κατέβαινε με σκάλες και μάζευε όλη τη λάσπη του πυθμένα σε κουβάδες που τραβούσε κάποιος από την επιφάνεια. Μετά ξέπλενε καλά και ενδεχομένως έριχνε λίγο ασβέστη για εξαφάνιση των μικροβίων(…)
Πόσο καθαρό μπορεί να παραμείνει το στάσιμο νερό που αποθηκεύεται για ένα χρόνο, αναρωτιέμαι.
Αλλά και θλιβερά περιστατικά συνδέονται με τις στέρνες ειδικά αν δεν ήταν σωστά κλεισμένο το φαρδύ στόμιό τους, το λεγόμενο φιλιατρό: Παιδάκια που ξέφευγαν από την προσοχή των οικείων τους έπεφταν μέσα και πνίγονταν αν δεν γίνονταν αμέσως αντιληπτά, ενώ δεν έλειψαν και οι περιπτώσεις ατόμων που εκούσια (ή ακούσια) βρήκαν το θάνατο μέσα σ’ αυτές.
Αυτό που στην κυριολεξία με κατέπληξε-θα συνέβη πριν πενήντα χρόνια ή και αργότερα-ήταν που έβλεπαν φίδια να πέφτουν στη στέρνα που έπιναν οι άνθρωποι νερό:
Αλλά και θλιβερά περιστατικά συνδέονται με τις στέρνες ειδικά αν δεν ήταν σωστά κλεισμένο το φαρδύ στόμιό τους, το λεγόμενο φιλιατρό: Παιδάκια που ξέφευγαν από την προσοχή των οικείων τους έπεφταν μέσα και πνίγονταν αν δεν γίνονταν αμέσως αντιληπτά, ενώ δεν έλειψαν και οι περιπτώσεις ατόμων που εκούσια (ή ακούσια) βρήκαν το θάνατο μέσα σ’ αυτές.
Αυτό που στην κυριολεξία με κατέπληξε-θα συνέβη πριν πενήντα χρόνια ή και αργότερα-ήταν που έβλεπαν φίδια να πέφτουν στη στέρνα που έπιναν οι άνθρωποι νερό:
Πώς το αντιμετώπιζαν;
Έτρεχαν στα εικονίσματα έπαιρναν το φυλαγμένο από τα Θεοφάνεια αγιασμό και τον έριχναν μέσα στο νερό της στέρνας και αμέσως έπιναν σα να μη συνέβη τίποτα.
Έτρεχαν στα εικονίσματα έπαιρναν το φυλαγμένο από τα Θεοφάνεια αγιασμό και τον έριχναν μέσα στο νερό της στέρνας και αμέσως έπιναν σα να μη συνέβη τίποτα.
Τόσο πολύ πίστευαν ότι ο αγιασμός λειτουργεί καθαρτικά και εξορκίζει κάθε κακό.
Σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας –δεν ήταν και λίγες- μαζεύονταν οι κάτοικοι και έκαναν λιτανείες σε διάφορα ξωκλήσια για να έρθει η πολυπόθητη βροχή γιατί αλλιώς κινδύνευαν άμεσα φυτά ζώα και άνθρωποι.
Πόση δύναμη πίστης θεέ μου!
Αργότερα έκαναν την εμφάνισή τους οι υδροφόρες.
Πόση δύναμη πίστης θεέ μου!
Αργότερα έκαναν την εμφάνισή τους οι υδροφόρες.
Παρόλο που το τίμημα για κάθε βυτίο νερού ήταν σεβαστό αποτελούσε μια λύση έσχατης ανάγκης . Άλλωστε με την πάροδο του χρόνου οι στέρνες γίνονται τσιμεντένιες, ίσως δε χρειάζεται να σπάσουν πολύ τους μεγάλους βράχους τα σκαπτικά μηχανήματα γιατί τις φτιάχνουν σαν δεξαμενές με λίγο βάθος στη γη και περισσότερο στην επιφάνεια.
Είναι πλέον καλά κλεισμένες και το νερό μεταφέρεται για την όποια οικιακή χρήση με πιεστικά μηχανήματα.
Πόσος αγώνας για την απόκτηση αυτής της γενεσιουργού δύναμης και ζωής!
«Δεν έχουμε ποτάμια ,δεν έχουμε πηγάδια δεν έχουμε πηγές μονάχα λίγες στέρνες άδειες κι αυτές που ηχούν, που ηχούν και που τις προσκυνούμε…»Γ.Σεφέρης.
Πόσος αγώνας για την απόκτηση αυτής της γενεσιουργού δύναμης και ζωής!
«Δεν έχουμε ποτάμια ,δεν έχουμε πηγάδια δεν έχουμε πηγές μονάχα λίγες στέρνες άδειες κι αυτές που ηχούν, που ηχούν και που τις προσκυνούμε…»Γ.Σεφέρης.
