ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

TRANSLATE

Τρίτη 27 Νοεμβρίου 2018

ΣΤΗΝ «ΑΠΟ 'ΚΕΙ ΠΛΕΥΡΑ» -ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ:

Με το παρελθόν που έχω, με την ποίηση που μπήκε στη ζωή μου πριν καν κλείσω τα 14, με γονείς εργάτες και αγρότες, με τον πατέρα μου στη Μακρόνησο και με μελέτες σε διάφορα έργα όπως του Μαρξ, δεν είναι επόμενο να βρίσκομαι στην «από ‘κει πλευρά» και όχι στην «από ‘δω»; 
Βασίλης Παπακωνσταντίνου. 

Η κατάθλιψη χτύπησε και σε μένα την πόρτα.
Η κατάθλιψη μου ξεκίνησε από μικρή ηλικία, θυμάμαι από τα 18 μου. Το πάλευα, το πάλευα, το πάλευα, έκανα συζητήσεις γι' αυτό με ειδικούς... Το είχα συνειδητοποιήσει από την αρχή μέχρι που έφτασα στην ηλικία των 50 χρόνων και εκεί χρειάστηκα και θεραπεία με φάρμακα. 
Η επιτυχία και οι προσδοκίες των ανθρώπων για μένα ήταν κάτι που δεν άντεξα. Πίστεψα ότι δεν μπορούσα να ανταποκριθώ σε αυτό που είχαν φτιάξει στο μυαλό τους για μένα. Πίστευα ότι δεν μπορούσα να δώσω αυτά που ήθελαν. 
Είναι υπέροχο να σε χειροκροτούν, να σε θαυμάζουν και να φτιάχνουν συνθήματα για σένα, αλλά η ευθύνη είναι μεγάλη- όσο και αν αυτό ακούγεται ναρκισσιστικό. 
Όσον αφορά την κατάθλιψη δεν μπορούν μόνο οι ειδικοί και τα φάρμακα να σε βοηθήσουν. Χρειάζεται υποστήριξη από την οικογένειά σου. Και εγώ στάθηκα τυχερός γιατί την είχα σε υπέρτατο βαθμό. Όμως υπάρχει ένα πρόσωπο που μου έδωσε δύναμη και ελπίδα.Είναι η κόρη μου η Νικολέτα. Μου θύμισε ότι το φως της ζωής είναι πιο δυνατό από το σκοτάδι που έχουμε μέσα μας. Της το χρωστάω. Αυτή είναι η σωτηρία μου...
Γεννήθηκα στην Αρκαδία τετάρτη μεσημέρι!
Τις πιο ισχυρές μνήμες έχω. Εκεί έζησα μέχρι τα οχτώ μου και μετά όλα τα καλοκαίρια στην εφηβεία και βάλε. Ξέρω από που κατάγομαι, ξέρω από που έρχομαι.
Έχω δύο αδερφές κι έναν αδερφό, εν ζωή όλοι τους. Εγώ είμαι ο μικρότερος.
Τα πρώτα μου ακούσματα ήταν από την μουσική της φύσης, οι βοριάδες, το θρόισμα, οι βροντές, η βροχή και πάνω απ’ όλα τα πουλιά. Όλα αυτά στο χωριό που γεννήθηκα. Το λένε Βάστα Αρκαδίας γιατί επί τουρκοκρατίας το καίγανε συνέχεια και το ξαναχτίζανε. Έτσι, λέγανε συνέχεια «βάστα κατακαημένο, βάστα». Όπως λέμε «κράτα ρε φίλε γερά».
Κάθε σπίτι είχε και έναν ξενιτεμένο που έστελνε γράμματα και δέματα. Κάθε Τετάρτη που ερχόταν ο ταχυδρόμος και μοίραζε αλληλογραφία στο καφενείο του χωριού γινότανε συνωστισμός. Εκεί βρήκα την ευκαιρία να ικανοποιήσω την «ψωνάρα» που είχα από μικρός. Πήγαινα όπου έβλεπα κόσμο, ανέβαινα σε ένα τραπέζι και τους έλεγα αστεία ποιήματα, με μεγάλη δόση αυτοαναίρεσης. 
Έλεγα ξέρω γω «ανέβηκα σε ένα βουνό και είδα ένα γουρούνι. Το κοίταξα καλά καλά και μου έμοιαζε στη μούρη». Ο κόσμος ευχαριστιόταν, μου έδινε λουκούμια και καραμέλες. Μια μέρα, ανέβηκα να τραγουδήσω σε ένα δέντρο, έπεσα και λιποθύμησα. Η αδερφή μου νόμιζε ότι πέθανα, αλλά ξύπνησα. Μόνο στα κεραμίδια δεν ανέβηκα γιατί δεν είχα πρόσβαση.
Το χωριό δεν είχε γυμνάσιο και όποιος τελείωνε το δημοτικό έπρεπε να πάει στην Μεγαλόπολη που ήταν τέσσερις ώρες ποδαρόδρομος! Όταν έφτασε η στιγμή να πάνε γυμνάσιο τα αδέλφια μου που ήταν μεγαλύτερα, ο πατέρας μου αποφάσισε-και καλά έκανε- να έρθουμε οικογενειακώς στην Αθήνα. Μέναμε στην σημερινή Αγία Παρασκευή που τότε ήταν όλο χωράφια. Εκεί υπήρχε μια βίλα μιας οικονομικά ξεπεσμένης αστικής οικογένειας που μας νοίκιασε το σπιτάκι του κηπουρού που ήταν και πλυσταριό. Ένα μικρό δωμάτιο με μια γκαζιέρα κάτω από το τραπέζι.
Κάποια στιγμή πήγαμε στις εργατικές κατοικίες της Νέας Φιλαδέλφειας. Εκεί γύρω στα 13-14 μου, εισέβαλλαν στη ζωή μου οι Beatles, οι Rolling Stones, οι Animals. Κάθε γειτονιά είχε και το δικό της συγκρότημα. Εγώ ανέλαβα να φτιάξω αυτό της δικής μας. Έμαθα να παίζω με δανεική κιθάρα από τον φίλο Κώστα Παναγόπουλο, που έμενε κάτω από εμάς. Ονομάσαμε το συγκρότημα Crosswords. Στα 16-17 κάναμε την πρώτη μας συναυλία.
Οι εργατικές κατοικίες της Νέας Φιλαδέλφειας, του Βλάχου που λέμε, χωρίζονται από τη Νέα Ιωνία με ένα ρέμα που για εμάς ήταν τόπος παιχνιδιού. Παίζαμε με τα βρώμικα νερά από τα απόβλητα των εργοστασίων. Κάναμε λοιπόν την συναυλία στο Σινέ Ιωνία και «φάγαμε» το πρώτο μας χειροκρότημα, ήρθαν όλες οι εργατικές κατοικίες να μας στηρίξουν. Μετά από αυτό, το «μικρόβιο» θέριεψε.
Στις εργατικές κατοικίες της Φιλαδέλφειας ήρθε ο έρωτας! Μια γειτονοπούλα πανέμορφη, στα 10 ήμουν εγώ. Σκέψου ότι έτρωγα στο σπίτι μου και σκεφτόμουν να έχω τρόπους, να μη μασάω άτσαλα, γιατί μπορεί να με βλέπει από κάπου. Τόσο την είχα ερωτευθεί!
Σαφώς και ζηλεύαμε τα συγκροτήματα που ήταν διάσημα, αλλά δεν πιστεύαμε ότι θα τα καταφέρναμε. Απλά, παίζαμε την μουσική που μας άρεσε, ακούγοντας Deep Purple, Jethro Tull, Rolling Stones. Αυτό κράτησε μερικά χρονάκια, ώσπου ένας γείτονάς μου που ήξερε ότι ασχολούμαι με την μουσική, μου έδωσε να ακούσω το Φορτηγό του Σαββόπουλου. Ήταν η πρώτη φορά που άκουσα ποίηση της εποχής. Μέχρι τότε τραγουδούσα «Αγγλικά Πελοποννήσου». Ούτε που ήξερα τι έλεγα. Ακόμα και τώρα ελάχιστα αγγλικά γνωρίζω. Με το γκρουπ παίζαμε και γαλλικά και ιταλικά. Παίζαμε από όλες τις γλώσσες. Αν είσαι από την Πελοπόννησο, τις μιλάς όλες τέλεια.
Τα Σαββατόβραδα και τα κυριακάτικα απογεύματα παίζαμε σε ένα κλαμπ της Νέας Φιλαδέλφειας. Πολύς κόσμος! Μια Κυριακή απόγευμα ήρθε και ένα άλλο συγκρότημα να παίξουμε, αυτό του Λάκη με τα ψηλά ρεβέρ.
Παίζαμε συνήθως σε ντισκοτέκ της εποχής γιατί επειδή τα συγκροτήματα ήταν σε έξαρση, βάζανε μερικά να παίζουν. Έχω παίξει σε πάρα πολλά τέτοια μέχρι τα 19 μου. Συνήθως έμπαινε μέσα το μεικτό, αστυνομία μαζί με υγειονομικό. Απαγορευόταν η είσοδος σε όσους ήταν κάτω των 18. Εγώ όχι μόνο έμπαινα, αλλά τραγουδούσα κιόλας. Είχαμε τσιλιαδόρο και μόλις μας φώναζε «έρχονται», εγώ την έκανα για τις τουαλέτες!
Τότε υπήρχε στη Φιλοθέη ένα κλαμπ που λεγότανε Πράσινη Γωνιά. Εκεί έπαιζε ίσως το πιο αξιόλογο συγκρότημα που έχω ακούσει ποτέ στην Ελλάδα, οι Φοίνικες. Αρχηγός τους ήταν ο Κώστας Γανωσέλλης, ο μετέπειτα ενορχηστρωτής των κομματιών μου. Ήταν και κάποιος που τραγουδούσε νέο κύμα. Μέσα από συναδέλφους έμαθα ότι έφυγε φαντάρος και πήγα να ζητήσω δουλειά. Με άκουσε ο Γανωσέλλης και του άρεσα. Τραγουδούσα νέο κύμα, με μια κιθάρα της κακιάς ώρας. Συγχρόνως τραγουδούσα και στην Ελληνίδα, το μαγαζί όπου ήμουν με τον Λάκη Παπαδόπουλο. Έφευγα για να πάω από την Φιλαδέλφεια στην Φιλοθέη, μέσα στο καταχείμωνο με ένα ποδήλατο και με την κιθάρα στην πλάτη. Μάλιστα μια μέρα ψιλόβρεχε κι έπεσα με το ποδήλατο και κατασκοτώθηκα, αλλά σηκώθηκα, σκουπίστηκα και πήγα και τραγούδησα.
Έτυχε να με ακούσουν στην Πράσινη Γωνιά κάποιοι που έκαναν λαϊκό πρόγραμμα και μου είπαν να παω στην Πλάκα. Πήγα στις Εσπερίδες και βρήκα τον Γιάννη Αργύρη. Με άκουσε και με βρήκε πολύ καλό. Προερχόμενος όμως από την ροκ, φώναζα πολύ και μου έλεγε «Κατέβα! Τι φωνάζεις ρε, μανάβης είσαι;». Οπότε πήγα σε μια άλλη μπουάτ δίπλα, την Ξαστεριά και μετά φαντάρος.
Η θητεία κατά τη διάρκεια της δικτατορίας ήταν ότι χειρότερο. Κάθε ηλιοβασίλεμα έκλαιγα, ενώ άλλες φορές γελούσα με την γελοιότητά μας. Εκπαιδεύτηκα στα τεθωρακισμένα, παρέα με τον Μητροπάνο. Εκείνος ήταν από αναβολή. Γνωριστήκαμε γιατί παίξαμε και τραγουδήσαμε παρέα στην ορκωμοσία.
Στην αρχή με ρωτήσανε τι γνώριζα να κάνω και τους είπα ότι παίζω όλα τα έγχορδα, τύμπανα και τραγουδάω. Με δοκιμάσανε και είπαν «εσύ είσαι κατευθείαν για την λέσχη αξιωματικών, στην Αθήνα». Όταν όμως είδαν ότι τα μητρώα μας ήταν κόκκινα, εμένα με έκαναν οδηγό άρματος και τον Μητροπάνο μουλαρά. Εμένα μου χρεώσανε ένα τανκ και εκείνου ένα μουλάρι. Αργότερα που συναντιόμασταν καμιά φορά, μου έλεγε «Εγώ το μουλάρι το έχω αγαπήσει». Εγώ πάλι, δεν τα πήγαινα πολύ καλά με το τανκ, παρά μόνο κάποιες φορές που μαζευόμασταν εκεί μέσα με φίλους, τρώγαμε και καπνίζαμε. Το είχαμε κάνει φωλιά.
Όσο ήμουν φαντάρος, τα δισκοπωλεία της Αθήνας αποφάσισαν ότι, αντί να πληρώνουν τις δισκογραφικές, θα ήταν καλύτερα να κάνουν δικές τους εταιρίες. Από έναν φίλο έμαθα ότι έψαχναν καινούριους. Με στείλανε στον Βασίλη Αρχιτεκτονίδη. Σπουδαίος δάσκαλος και συνθέτης! Έκανα πρόβες τέσσερα τραγούδια. Και πήρα άδεια από τον στρατό για να πάω να τραγουδήσω.
Είχα φάει και κάτι φάπες στον στρατό… Νοίκιαζα τότε ένα σπίτι μαζί με κάτι άλλους φίλους φαντάρους, αλλά αυτό απαγορευόταν. Μας πήρανε χαμπάρι και μας παρακολουθούσαν οι εσατζήδες. Μπήκανε στο σπίτι και έκαναν έρευνα. Βρήκαν ένα μαγνητοφωνάκι μου με ταινίες και ακούσανε ένα τραγουδάκι που έλεγε «τέσσερις στρατηγοί κινάν και παν για πόλεμο στο μακρινό το Ιράν. Ο πρώτος από πόλεμο δεν κάτεχε, ο δεύτερος στις κακουχίες δεν άντεχε, ο τρίτος ήταν υποκείμενο γελοίο και ο τέταρτος φοβότανε το κρύο». Όταν με συνέλαβαν και τους είπα ότι ήταν κομμάτι του Χατζιδάκι, μου είπε ο αξιωματικός με τη γνωστή φωνή του καραβανά: «Ρε άιντε από ‘κει που είναι του Χατζιδάκι». Δεν μπορούσαν να το πιστέψουν.
Όλοι αυτοί οι συνθέτες, σαν τον Θεοδωράκη, τον Χατζιδάκι, τον Λοΐζο, τον Μούτση, τον Σπανό, κουβάλαγαν στις πλάτες τους μια απίστευτη κουλτούρα. Ερευνούσαν και ενδιαφέρονταν για τον κόσμο. Δεν έγραφαν για να κάνουν επιτυχίες. Ήταν ανάγκη έκφρασης για αυτούς. Αλλιώς θα πνίγονταν λόγω ευαισθησίας. Δημιουργούσαν χωρίς να ξέρουν αν θα γίνει ποτέ δίσκος αυτό που έγραφαν και έκαναν αριστουργήματα.
Όταν ξαναπήγα στις ''Εσπερίδες'' μετά το στρατό αρχίσαμε δειλά - δειλά να τραγουδάμε Θεοδωράκη. Υπήρχε όμως λογοκρισία και κατάλαβα ότι στην Ελλάδα δεν είχα πια τι να κάνω. Πήρα ένα φίλο μου που είχε τον πατέρα του στη Γερμανία και πήγαμε εκεί.Στη Γερμανία γνώρισα κάποια παιδιά, αντιστασιακούς, φοιτητές και εργάτες.
Έπιασα δουλειά σε ένα σκυλάδικο, όπου έβγαλα τα πρώτα μου λεφτά.Επρόκειτο για ένα μαγαζί άγριου, σκληρού rock, που λένε, με κάτι ωραίες πουτάνες...Ενα κιτς rock σκυλάδικο του κερατά όπου τα τραγούδια όλα μιλάγαν για χασίσια και τέτοια.
Μετά τραγούδησα σε ένα εστιατόριο. Μετά στο στέκι των Ελλήνων της Γερμανίας, όπου σύχναζαν εργάτες και φοιτητές. Όλοι καλλιεργημένοι και αντιδικτατορικοί, οργανωμένοι σε διάφορες αριστερίστικες οργανώσεις. Υπήρχε πολύ έντονη δράση τότε στο εξωτερικό. Έχω συμμετάσχει και σε απεργία πείνας. Ήταν άγρια τα πράγματα.
Η πρώην σύζυγός μου είχε διοργανώσει μια συναυλία του Θεοδωράκη στο Μόναχο. Κάποια στιγμή, πήγαμε στην Γαλλία να με ακούσει και του άρεσα. Προγραμματίσαμε 40-50 συναυλίες στην Αμερική, αλλά πριν φύγουμε κάναμε μια συναυλία στο Παρίσι για τους Μαροκινούς φοιτητές. Ουσιαστικά ήταν ενάντια στον ρατσισμό της Γερμανίας απέναντι στους μετανάστες. Στο διάλειμμα αυτής της συναυλίας, της πρώτης μου με τον Μίκη, ήταν που ήρθε το μήνυμα ότι έπεσε η χούντα της Ελλάδας. Κάναμε το δεύτερο μέρος της συναυλίας με περίσσια χαρά και αμέσως μετά γυρίσαμε στην Ελλάδα.
Ο Θεοδωράκης με πήγε στη Minos EMI το ’74 και μπήκαμε στο στούντιο με δύο δίσκους του για θεατρικές παραστάσεις, τον Προδομένο Λαό και τον Εχθρό Λαό. 
Τότε, ζήτησα να μου γνωρίσουν τον Λοΐζο που τον θαύμαζα και τον τραγουδούσα. Αυτός ήταν ήδη στο στούντιο και έγραφε τα τραγούδια του δρόμου με τον Ρασούλη. 
Με ρώτησε τι θα τους έλεγα. «Ό,τι θέλετε. Ξέρω τα τραγούδια σας» του απάντησε. Τελικά, του είπα τον «Στρατιώτη» και τον «Γ’ Παγκόσμιο». Είναι δίπλα ο Μανώλης Ρασούλης. Πετάγεται: Μάνο, ξέχνα το, το παιδί θα τα πει! Ο Ρασούλης επρόκειτο να τραγουδήσει και τον Στρατιώτη και τον Τρίτο Παγκόσμιο στο δίσκο!Πολύ γενναιόδωρο εκ μέρους του Ρασούλη.Τρομερά συγκινητικό! 
Ο άνθρωπος είχε κάνει πρόβες κι ήταν έτοιμος να μπει να γραφτεί η φωνή του. Κι όμως! Έτσι ήταν φίλος με τον Μάνο κι έτσι έγινε και δικός μου φίλος!
Αυτή η κουλτούρα των παλιότερων, να δίνουν τόπο στα νιάτα, με επηρέασε βαθιά. Νομίζω ότι έχω το ρεκόρ σε συνεργασίες με πρωτοεμφανιζόμενους δημιουργούς. Έχω κάνει πολλές παραγωγές σε δίσκους νέων παιδιών, ενώ σε πολλούς συμμετέχω κιόλας. Κατανοώ τόσο πολύ τους νέους που θέλουν να δείξουν την δουλειά τους ώστε το θεωρώ χρέος μου πια. Γιατί ξέρω πόσο ζόρικα είναι τα πράγματα. Τα έχω περάσει κι εγώ.
Ωστόσο ακόμη δεν έκανα δικές μου συναυλίες, πάντα σε σχήματα εμφανιζόμουν.
Μόνο με τη Μαρία Δημητριάδη συνεργαζόμουν πιο στενά. Μέχρι σε εργοστάσια τραγουδούσαμε από το πρωί.
Την αγαπάω πολύ τη Μαρία...
Χρησιμοποιώ ενεστώτα. Δεν έφυγε η Μαρία ποτέ... Την αγαπώ, όπως αγαπώ και τη Μπουμπού, την αδερφή της.
Εγώ όμως είχα τη rock ριζωμένη μέσα μου και την ήθελα με ελληνικό ποιητικό στίχο. Μαζεύω τα κομμάτια του "Φοβάμαι," φωνάζω τον Μάτσα να τ' ακούσει και του σηκώνονται οι τρίχες! Άλλωστε με είχε για τρελό, πολιτικοποιημένο και είχα απορρίψει τραγούδια του που τα είπαν άλλοι συνάδελφοι, λαϊκοί τραγουδιστές, κι έκαναν μεγάλες επιτυχίες. Είδες; μου έλεγε μετά. Τι να δω; του απαντούσα, αφού εγώ τα σιχαίνομαι τέτοια τραγούδια...
Πιάνει ο Μάτσας τον Θεοφίλου και του λέει .
Θα τον καταστρέψουμε αυτόν, τέτοια φωνή θα πάει χαμένη δεν είναι δυνατόν να βγει ποτέ αυτός ο δίσκος! Φρόντισε να σταματήσει! Μου το μεταφέρει δειλά ο Αχιλλέας και τότε προτείνω να του πούμε ότι μού σύστησε γιατρός πλήρη αφωνία για δυο χρόνια! Μπλέξαμε με τρελό, απεφάνθη ο Μάτσας, θα του κάνουμε το χατήρι, αλλά θα τον θάψουμε το δίσκο, δε θα παιχτεί πουθενά!
Πριν να βγει ο δίσκος, είχαν έρθει να τραβήξουν παράσταση στο ''Αχ Μαρία'' οι τότε Ρεπόρτερ, ο Λιάνης, ο Δημαράς και ο Χαρδαβέλλας. Μου ζήτησαν λοιπόν ένα τραγούδι για τους μηχανόβιους. Εγώ είχα ήδη τον Κουρσάρο σε μουσική Λάκη Παπαδόπουλου και στίχους Παύλου Μάτεσι. Τους το δίνω από ντέμο για το άλμπουμ, το μεταδίδουν και γίνεται χαμός κυριολεκτικά! Βγαίνει ο δίσκος μετά από μια βδομάδα και αρχίζουν βροχή οι παραγγελίες από τα δισκάδικα: Ανά 7 μέρες τριπλασιάζονταν! Αποτέλεσμα; Το Φοβάμαι έγινε πλατινένιο μέσα σε 20 μέρες, πάνω από 100.000 πωλήσεις!
Μετά την επιτυχία του "Φοβάμαι",με πιάνει ο Μάτσας και μου λέει: Βρε Βασίλη, μήπως έχεις εκεί κι άλλα τέτοια τραγούδια από κάναν φίλο σου αναρχικό σαν και σένα; (γέλια) Βεβαίως και έχω, απαντάω. 
Πάω και βρίσκω τον Άσιμο: Νικόλα, σ' ενδιαφέρει; Σού'χω βρει βήμα στη ΜΙΝΟΣ! Έτσι έγινε ο "Ξαναπές το 1982",που συμετέχαμε μέσα η Αλεξίου κι εγώ.
O πρώτος επίσημος δίσκος του Άσιμου για τον οποίο όμως άκουσε τα εξ αμάξης από τα συντρόφια των Εξαρχείων.
Του έλεγαν ότι τον κατάπιε το σύστημα κι αυτόν. Εγώ ξέρω όμως και κάτι φίλους του, που μου έδιναν κασέτες με τραγούδια τους πίσω απ' την πλάτη του Νικόλα...Τέλος πάντων, λίγα χρόνια μετά, κάνω τα Χαιρετίσματα με τραγούδια βασικά του Νικόλα και της Αφροδίτης Μάνου.
Συναντάω μια μέρα τον Νικόλα να πουλάει κασέτες με το καρότσι του. Ήταν η περίοδος που τον τραβολογούσαν στο τμήμα για διάφορα, που δεν είχε άδεια μικροπωλητή κλπ. Νικόλα, του λέω, θέλω το Venceremos -που το ήξερα από την κασέτα του- να το βάλω στο νέο δίσκο μου. Γυρίζει παραξενεμένος: Γιατί, μόνο αυτό θέλεις; (γέλια). Την είχε χαρεί πολύ αυτή τη δουλειά ο Άσιμος.
 Τότε υπήρχε μόνο η Κρατική Ραδιοφωνία, μου τηλεφωνούσε λοιπόν συχνά και μου έλεγε: Θα τους βάλω μπόμπα στην ΕΡΤ, δεν παίζουν τα τραγούδια μου!
Ε, αυτά, δε θέλω να πω άλλα για τον Νικόλα, πέραν του ότι άφησε μετά θάνατον οδηγία να προσέχω τη μοναχοκόρη του και τις ταινίες με τα τραγούδια του. Έτσι έγινε και ο δίσκος Γιουσουρούμ - Στο φαλημέντο του κόσμου το ΄92. Κι εγώ είχα βρει το στίγμα μου πια, τη ροκιά μου και ο Μάτσας τό'χε αποδεχτεί πλήρως.
Αρχές του '90 σύχναζα σε ένα bar - restaurant του Παγκρατίου, το ''Πάρτι''. Εκεί σύχναζε και ο Χατζιδάκις που είχε ακούσει τον ''Καρυωτάκη'' που κάναμε με τον Θεοδωράκη και μού 'χε εκφράσει τον θαυμασμό του κυρίως για την ερμηνεία μου. Κάτι πρέπει να κάνουμε, μου είπε και αμέσως μου εξέφρασε την ιδέα να έβγαζε κάποια παλιά του τραγούδια με 'μένα σε σύγχρονες rock ενορχηστρώσεις. 
Θα γινόταν στον Σείριο ο δίσκος.
Πάω, λοιπόν, στη ΜΙΝΟΣ και λέω να μου δώσουν άδεια να γίνει η συνεργασία με τον Χατζιδάκι. Εκείνοι πάλι μου λένε Φέρε εδώ τον Χατζιδάκι! Μα πως να γινόταν αυτό; Ο Χατζιδάκις τότε με τον Σείριο είχε το δικό του όραμα, τη δική του μεγάλη ιστορία. Κάτσε, μου λέει όταν του το μετέφερα, θα περιμένουμε να τελειώσει το συμβόλαιο σου και μην υπογράψεις καινούργιο. Κάνουμε τη δική μας δουλειά και μετά συνεχίζεις! Δυστυχώς, όμως, τον πρόλαβε ο θάνατος...
Η μοναδική οντισιόν που έκανα εγώ για το "Αχ Μαρία" ήταν με ένα κορίτσι που ήρθε σπίτι μου με μια κιθάρα. Μισό τραγούδι τραγούδησε, τη σταμάτησα και είπα Τη βρήκαμε, εδώ είμαστε! Ήταν η Σαβίνα Γιαννάτου! Η γλυκιά μου η Σαβίνα, την αγαπώ πολύ!
Ξενυχτάω, πίνω και καπνίζω. Τα τσιγάρα, τα ποτά και τα ξενύχτια, που λέει κι ο φίλος μου ο Χρήστος Κυριαζής που του τραγούδησα το Βράδυ Σαββάτου. Δεν είμαι αλκοολικός, όμως. Θέλω απλά να έχω μια συντροφιά επιπλέον με τους φίλους μου.
Έχω χάσει φίλους από ναρκωτικά, γι' αυτό και είμαι φύσει και θέσει κατά των ναρκωτικών. Έχω δράση μεγάλη σ' αυτόν τον τομέα. Ένα ολόκληρο σύστημα που μας θέλει μαστουρωμένους, αυτό δε γούσταρα ποτέ μου.
Ας κοιτάμε τι χαρούμενο καινούργιο πρόκειται να έρθει. Αυτή είναι η μόνη μου αντιπαράθεση με την κατάθλιψη μου.
Έχω ξεσπάσματα οργής και θυμού, αλλά προς τα μέσα μου. Το πρόβλημα μου είναι ότι οι εκρήξεις θυμού δε γίνονται προς τα έξω...
Εγώ ανέκαθεν ήμουν κοινωνικός, με το χαμόγελο. Πως να σ΄το πω, δεν ξέρω, ίσως όλο αυτό γίνεται από ανάγκη μου για να ισορροπήσω.
Κάθε φορά που βγάζω έναν δίσκο, νιώθω ότι είναι ο πρώτος μου δίσκος. Κάθε φορά που κάνω μια παράσταση, αισθάνομαι ότι είναι η πρώτη μου παράσταση. Δεν νιώθω καθόλου κουρασμένος.
Η μουσική, το τραγούδι, οι συναυλίες, οι παραστάσεις είναι η ίδια μου η ζωή. Δεν θέλω να τα παρατήσω, δεν θέλω να επαναπαυθώ στις δάφνες μου. Έτσι νομίζω ότι θα έπιανα μια θέση στην ουρά για το νεκροταφείο.
Είναι η ίδια μου η ζωή, ο τρόπος που βλέπω τα πράγματα, οι κεραίες μου που είναι τεντωμένες, οι συναισθηματικές κεραίες μου που είναι επίσης τεντωμένες. Δεν μπορείς να βλέπεις αυτά που γίνονται και να γυρίζεις την πλάτη σου απλά επειδή έχεις τη δυνατότητα.
Ισχυρός δεν ένιωσα ποτέ μου και οφείλω να ομολογήσω ότι είμαι ένα βαθύτατα ανασφαλές και κομπλεξικό άτομο, με αποτέλεσμα κάθε φορά που έρχομαι σε επαφή με τον κόσμο να τρέμει η καρδιά μου. Το ίδιο κι όταν ανεβαίνω στη σκηνή, αισθάνομαι ότι το κάνω για πρώτη φορά. 
Όταν η όποια επιβολή συνοδεύεται από καλή διάθεση, κατανόηση και αλληλεγγύη, μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει. Εγώ ποτέ μου δεν υπήρξα υπερόπτης κι αυτός ο τρόπος ζωής απέχει πολύ από μένα ως ιδιοσυγκρασία.
Δεν ξεχνάω ότι το πρώτο μου επάγγελμα ήταν αυτό του πατέρα μου, σοβατζής στις οικοδομές, τα καλοκαίρια. Έχω κάνει και έμπορος υφασμάτων. Κατέβαζα τα τόπια και τα μέτραγα για να κόψω στους πελάτες όσο θέλανε. Έχω κάνει ηλεκτρολόγος. Επίσης, σαν μαρμαράς, έχω ανεβάσει σε πολυκατοικίες πολλούς μαρμάρινους νεροχύτες της εποχής. 
Έχω κάνει σχεδόν ό,τι επάγγελμα μπορείς να φανταστείς, αλλά πάντα τα καλοκαίρια.
Με το παρελθόν που έχω, με την ποίηση που μπήκε στη ζωή μου πριν καν κλείσω τα 14, με γονείς εργάτες και αγρότες, με τον πατέρα μου στη Μακρόνησο και με μελέτες σε διάφορα έργα όπως του Μαρξ, δεν είναι επόμενο να βρίσκομαι στην «από ‘κει πλευρά» και όχι στην «από ‘δω»; 
Ήταν φυσικό να καταλάβω την πάλη των τάξεων και να πάρω θέση στο πρόβλημα. Γιατί όταν δεν παίρνεις θέση στο πρόβλημα, αποτελείς ο ίδιος μέρος του. 
Η φωνή μου ήταν πάντα σε δράση με τραγούδια που τα πίστευα και τα αγαπούσα. Όχι για να εκπολιτίσω ή να δασκαλέψω τον κόσμο. Ήταν αποκλειστικά δική μου ανάγκη να τραγουδήσω αυτά γιατί με λύτρωναν, μου έδιναν την ισορροπία μου και έλεγα «κάτι κάνω ρε παιδί μου».
Ενημερώνομαι με πολλούς τρόπους, και τα κανάλια και από το διαδίκτυο και από τις εφημερίδες. Είναι εύκολο πλέον, με την συσσωρευμένη εμπειρία που έχω στο κεφάλι μου, να διαβάσω ακόμα και μια ξεπουλημένη φυλλάδα και να καταλάβω πού βρισκόμαστε.
Εχει πια τόσο εθιστεί ο οργανισμός μου στα live και στα στούντιο, ώστε δεν κουράστηκα ακόμη και δεν θα κουραστώ! Ελπίζω ο θάνατος να με βρει ξαφνικά, πάνω στη σκηνή, την ώρα που θα τραγουδάω.
Προσωπικά, θεωρώ τον εαυτό μου άκρως τυχερό που γνώρισα μύθους – κολώνες του πολιτισμού μας, όταν ακόμα ήταν εν ζωή. Είμαι απ’ τους τραγουδιστές που έχουν ερμηνεύσει σχεδόν όλους τους ποιητές μας κι αυτό με κάνει περήφανο. Τα λόγια των τραγουδιών αυτών είναι αναλλοίωτα στο χρόνο και με τη μουσική αποκτούν μια παραπάνω συγκινησιακή φόρτιση. Δεν είναι λοιπόν ο Παπακωνσταντίνου που λέει τα τραγούδια, δεν γράφτηκαν για μένα, αλλά για την ιστορία.
Πάντα ήμουν αληθινός. Είχα σχέση αλήθειας με ό, τι τραγουδούσα. 
Με δυσκόλεψε πολύ όμως η διαχείριση του χαρακτηρισμού «ίνδαλμα». Στην αρχή κολακεύεσαι, όταν όμως έχεις και λίγο φιλότιμο, τότε το «Βασίλη ζούμε για να σ’ ακούμε» δυσκολεύει πολύ τα πράγματα. Δεν έχω κρύψει ποτέ ότι ένιωθα τρομερές τύψεις και ενοχές γι’ αυτόν τον χαρακτηρισμό και χρειάστηκα ψυχολογική υποστήριξη για να μπορέσω να αντιμετωπίσω το βάρος του «ειδώλου».
Θέλω να συνεχίσω να έχω την ίδια σχέση με τους ανθρώπους, με τη μουσική που κάνω και με εκφράζει. Είμαι πάντα εδώ με όλες τις πλευρές μου.
Όχι, δεν φοβάμαι το θάνατο. Το μόνο που θα ήθελα είναι να αργήσει να έρθει για να ζήσω περισσότερα χρόνια με την κόρη μου...

Αποσπάσματα από συνεντεύξεις

ΚΑΛΕ ΜΟΥ ΦΙΛΕ ΞΕΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΟ ΜΟΝΟΔΕΝΔΡΙ ?!!

6/11/1943. 
Σε αντίποινα της δράσης του ΕΛΑΣ (που εξόντωσε στο Μονοδένδρι Πελοποννήσου γερμανική φάλαγγα 40 ανδρών) στις 26 Νοέμβρη, οι Γερμανοί παρέα με τους ταγματασφαλίτες επέλεξαν 118 και τους εκτέλεσαν στο λοφίσκο, κοντά στην Τρίπολη, στο Μονοδένδρι
...
Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο γιατρός κλινικάρχης Χρήστος Καρβούνης. Είχε σπουδάσει στη Γερμανία και στην κλινική του εύποροι και άποροι έβρισκαν την πρέπουσα ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ακόμα και Γερμανούς εγιάτρευε...
Ο Γερμανός επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος είχε γνώση της προσωπικότητας και της κοινωνικής προβολής του γιατρού, γνώριζε ότι είχε σπουδάσει στη Γερμανία και του πρότεινε να τον εξαιρέσει από την εκτέλεση.
Ομως, ο γιατρός υπέροχα απάντησε: «`Η όλοι ή και εγώ μαζί τους»! 
Ούτε που άκουσε τις προτροπές των συντρόφων του που του φώναζαν: «Φύγε γιατρέ, φύγε γιατρέ». 
Στο διάλογο που έγινε μεταξύ Γερμανού και γιατρού, ο Καρβούνης, σε έντονο ύφος, του τόνισε ότι η εκτέλεση αθώων για αντίποινα είναι πράξη βάρβαρη, αντίθετη στο Διεθνές Δίκαιο και τους κανόνες του πολέμου. 
Τους αποκάλεσε Ούνους, προειδοποιώντας ότι τέτοια εγκλήματα δε θα μείνουν ατιμώρητα. «Μένεα πνέων» ο Γερμανός απ' αυτήν την περιφρόνηση προς το θάνατο, την πατριωτική γιγάντωση και το δριμύ «κατηγορώ» του ήρωα γιατρού, τον εκτέλεσε με το περίστροφό του.
Αυτή η αυτοθυσία του Χρήστου Καρβούνη, ισάξια αυτής του Σουκατζίδη, πρέπει να μνημονεύεται. Ισως και κάτι παραπάνω. Ο γιατρός δε θα ανταλλασσόταν με άλλον, αλλά, επιπρόσθετα, αυτός ζήτησε τη μη εκτέλεση όλων για να δεχτεί να του χαρίσουν τη δική του ζωή...
Σχόλι
Ελενη Μαρκακη .Σε αυτό το ομαδικό γερμανοταγματασφαλίτικο έγκλημα τουφεκίστηκαν 19 αδέλφια και δυο πατεράδες τους... Συγκεκριμένα, τα 4 αδέλφια Δημοσθένης, Ιωάννης, Σωκράτης, Παρασκευάς Τζιβανόπουλοι. Τα 3 αδέλφια Δημήτρης, Ζαχαρίας, Ιωάννης Αλεμαγγίδης, ο πατέρας Ευάγγελος και οι δυο γιοι του Νικόλαος και Εμμανουήλ Παπαστάθης, τα 2 αδέλφια Παναγιώτης και Γεώργιος Μπλάθρας, ο πατέρας Κεχαγιάς Νικόλαος και τα δυο του παιδιά Ηλίας και Ευάγγελος, τα 2 αδέλφια Γεώργιος και Δημήτριος Σταυράκος, τα 2 αδέλφια Παναγιώτης και Σαράντος Ανδριτσάκης, τα 2 αδέλφια Λεωνίδας και Αντώνιος Τριήρης.

Για την τραγική ηρωική μάνα την Τζιβανοπουλίνα, θα γράψει το 1969 ο εξόριστος στο Παρθένι Λέρου ποιητής Σταύρος Ψιμογέρακας:

«Τους έπεσα γονατιστή, τους φίλησα τα πόδια, από τα 4 παιδιά να αφήσουνε το ένα, και οι προδότες μου 'πανε, έμπα και διάλεξέ το.

- Ποια σκύλα μάνα είναι αυτή που τα παιδιά διαλέγει/ να κάμει βήμα στο σωρό/ να μπει και να διαλέξει;/ Ποιόνε να αφήσω στο σωρό/ και ποιο να διαφεντέψω;/ το πρωτοπαίδι ή το στερνό; το δεύτερο ή το τρίτο; εγώ δεν ξεδιαλέγω/ πάρτε τους και τους τέσσερις/ χαλάλι της πατρίδας/ της Λευτεριάς της ακριβής να γίνουν ηλιαχτίδα»....

Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2018

ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΤΑ ΣΚΟΤΑΔΙΑ ΦΩΣ: ΣΤΙΓΜΕΣ ΑΠ' ΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΚΕ ΣΤΟ ΣΕΦ!!!


ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ Δ. ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΣΕΦ
100 χρόνια ΚΚΕ «...Και θα χτίσουμε έναν κόσμο λέφτερο, ανοιχτό, γεμάτο ελπίδα» (VIDEO - ΦΩΤΟ)
Τα 100 χρόνια του τιμημένου ΚΚΕ, γιορτάζουν σε κλίμα ενθουσιασμού, συγκίνησης και περηφάνειας χιλιάδες κόσμου που βρέθηκαν το βράδυ της Κυριακής 25 Νοέμβρη, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. (Δείτε εδώ σε βίντεο ολόκληρη την εκδήλωση).
Ρίξε κόκκινο στη νύχτα… 

Αυτή ήταν μία από τις πολλές μουσικές – ποιητικές αναφορές στην πολιτική ομιλία του Δ. Κουτσούμπα, όπου ξεχείλισε πολλές φορές το συναίσθημα, ξεφεύγοντας από τα καθιερωμένα. Και πώς όχι άλλωστε. Μια φορά κλείνει το κόμμα τα 100 χρόνια του. Τα καλύτερα χρόνια του λαού μας με τις πιο λαμπρές σελίδες της ιστορίας του.

Ένας λαός που απ’ όσα έχει ζήσει, ζητάει πιο πολλά. Ένα κόμμα πιο ώριμο, έτοιμο, ικανό, υποψιασμένο, για να τον οδηγήσει στις λεωφόρους το μέλλοντος.

Είχε καιρό να γεμίσει το ΣΕΦ από τόσο κόσμο και τόση συγκίνηση, με την ιστορία να προχωράει πηχτή στους διαδρόμους, συμπυκνωμένη στους τέσσερις ημιτόμους του Δοκιμίου που περιμένει τους ανυπομόνους να τους μελετήσουν για να τους ξεκοκαλίσουν.



Κόσμος στα πέταλα, στις κερκίδες, στο στίβο, η σπουδάζουσα να μπαίνει με τα μπλοκ της και να δονείται το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας (με το σοβιετικό όνομα και τις καμπύλες αλά Γκαουντί), απ’ το χειροκρότημα. Κόσμος ακόμα και πίσω από την κεντρική σκηνή, συνωστισμός στον ηλεκτρικό όπου είχαν μπλοκάρει κάποιοι σταθμοί (προβοκάτσια σύντροφοι…) το αδιαχώρητο στους χώρους στάθμευσης. Κουκουέ κι ας μην παρκάρω ποτέ.

Είχε αναπόφευκτα και “γηπεδικά στοιχεία” η βραδιά. Οι “φανατικοί” κι οι οργανωμένοι που συγκεντρώθηκαν από νωρίς. Δεν είχε…”υποδοχή” αντιπάλου (όπως στο Ρίβερ- Μπόκα), αλλά μια ζεστή αγκαλιά για καλλιτέχνες και “άσωτους υιούς” που ξεστράτισαν, αλλά επιστρέφοντας ξανανιώνουν και βρίsκουν τη νιότη του κόσμου. 

Είχε και την παρουσία – “συνήθεια που έγινε λατρεία” του Γιάννη Μηλιού στο κοινό, ο οποίος αποχώρησε όταν στη συναυλία έπαιζαν τα “Οχυρά της Νάουσας”, κάνοντας κάποιους μεταξύ σοβαρού και αστείου να αναρωτιούνται για τη σημειολογία αυτής της σύμπτωσης. Είχαμε νέα συνθήματα που δεν τα ήξερε η κερκίδα, όπως Κάπα Κάπα Ε, αλύγιστο με τόλμη, κόμμα που το γέννησε η φλόγα του Οκτώβρη.


Το χαρακτικό του Τάσσου που δέσποζε στο στάδιο

Χωρίς ΣΕΦ εξοχικό – εκτός από όσα κατανάλωσαν πριν στις ταβέρνες οι σύντροφοι από άλλους ΣΕΦ, χωρίς υβριστικά συνθήματα “Έτσι… γεννάει ο Πειραιάς” -τέτοια κόμματα εργατικά, σαν το ΣΕΚΕ – ΚΚΕ πριν από 100 χρόνια. 

Με μπλοκ ανά συνοικία – σαν του Βύρωνα – σημαίες, αξεσουάρ στα χρώματά μας, σαν το μπερεδάκι του ΚΚΕ κι ένα γιγαντοπανώ στη Θύρα 7. Και με τη μοναδική στα χρονικά περίπτωση, όπου τα μεγάφωνα κάνουν σύσταση να ελαττωθεί το τσιγάρο, και οι χαρμάνηδες στην κερκίδα υπακούνε και σέβονται τους διπλανούς του.

Από την ομιλία, την οποία μπορείτε να διαβάσετε όλη εδώ, ξεχωρίζουμε ακόμα την αναφορά στο Φιντέλ και τα δύο χρόνια από το θάνατό του, την υπόσχεση του γγ πως “αυτό το πειρατικό, θα το βουλιάξουμε. Θα το βουλιάξουμε, που να σκάσει ο διάβολος και θα χτίσουμε έναν κόσμο λέφτερο, ανοιχτό, γεμάτο ελπίδα”.

Δεν περιγράφω άλλο…


Ρίξε κόκκινο στη νύχτα… Με -τουλάχιστον – ένα από τα δύο κόκκινα της φωτογραφίας ήταν όλοι φανατικοί απόψε…

Κορυφαία στιγμή στο μουσικό κομμάτι, όπου είναι αδύνατον να μην αδικήσουμε κάποιον από την πλειάδα των έξοχων καλλιτεχνών, τραγουδιστών και μουσικών που εμφανίστηκαν, ήταν το πιάνο του Θάνου Μικρούτσικου, σε μια παρουσία – έκπληξη που δεν είχε ανακοινωθεί, αλλά δε θα ήταν δυνατόν να λείπει απ’αυτή την επέτειο. 

Κι η πολύ δυνατή εκτέλεση του Ανεμολόγιου μαζί με το Γ. Νταλάρα (που εμφανίστηκε και στη συνέχεια, απευθύνοντας και τον εξής χαιρετισμό:«Xρόνια πολλά! Eίναι υπέροχη η βραδιά! Xρόνια Πολλά! Με δύναμη και θάρρος όπως οι παππούδες και οι πατεράδες μας. Το χει ανάγκη η χώρα αυτό το θάρρος στις μέρες μας. Να ‘στε όλοι καλά!»): Ξέβρασε η τσούλα η ιστορία αρχαία οράματα…

Η συγκεκριμένη εμφάνιση, κατά την ταπεινή μας άποψη, ήταν μαζί με την “Ελένη” από την αειθαλή φωνητικά Μαρία Φαραντούρη και η καλλιτεχνικά αρτιότερη της βραδιάς.

Ο κόσμος δεν έφευγε από τις κερκίδες, η ένταση και η συγκίνηση παρέμειναν αμείωτες, ο παλμός είχε κάτι απ’ το αθάνατο κρασί της Μεταπολίτευσης, των λαϊκών αγώνων, κι οι κορυφαίοι εν ζωή ερμηνευτές, που σημάδεψαν γενιές και μια εποχή ολόκληρη, έλεγαν τραγούδια που δεν ήταν δικά τους, ήταν του λαού μας, της δράσης του, στα πιο μεγάλα του τα κατορθώματα…


Φωτό Filio Magenta

Ξεχωριστή η στιγμή όταν βγήκε ο Παντελής Θαλασσινός σε μια ερμηνεία – έκπληξη, που δεν τον είχαμε ξανακούσει, όλο το κοινό “έψελνε” σχεδόν με κατάνυξη, από τις πρώτες νότες τους “Ήρωες με 12 ζωές”. Και δεν έζησαν ούτε την πρώτη ακόμα.

Στο διεθνιστικό κομμάτι της βραδιάς, σίγουρα την παράσταση έκλεψε η αντιπροσωπεία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας, με το σκηνοθέτη να κάνει γκρο πλαν τη στιγμή του “Bandiera Rossa” στις σημαίες του κόμματος που ανέμιζαν ρυθμικά.



Φωτό Filio Magenta

Ο δε ενθουσιασμός του γγ Μάρκο Ρίτσο ήταν τέτοιος, ώστε στο τουίτερ “μεγέθυνε” τη χωρητικότητα του -πράγματι κατάμεστου – ΣΕΦ σε επίπεδα επιστημονικής φαντασίας, μιλώντας για 50.000 κοινού.

View image on Twitter



Marco Rizzo@MarcoRizzoPC
#Atene. Siamo in uno stadio strapieno. Oltre 50mila militanti comunisti per festeggiare i 100 anni di vita del Partito Comunista di Grecia - #KKE.
69
9:33 PM - Nov 25, 201827 people are talking about this
Twitter Ads info and privacy

Χρόνια πολλά σύντροφοι. Και στα 200 – που κανείς μας – φευ- δε θα είναι πια εδώ – να μιλάνε οι επόμενες γενιές με άλλους, πολύ καλύτερους όρους.




Είμαστε περήφανοι για την ιστορία μας, είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον μας.
***

Ο Konstantinos Mpourxas έκανε μετάδοση live.



Η ΑΘΕΑΤΗ ΠΛΕΥΡΑ ΚΑΙ ΤΑ "ΘΑΥΜΑΤΑ" ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ




,,..τέσσερις δεκαετίες μετά, οι απολογητές της δικτατορίας των συνταγματαρχών προσπαθούν να ξαναγράψουν την ιστορία, να την κόψουν και να τη ράψουν στα μέτρα τους. Πατούν πάνω στην άγνοια που έχουν οι νεότερες γενιές για την περίοδο και για να καρπωθούν την όποια αγανάκτηση έχει μερίδα των πολιτών ενάντια στο πολιτικό σύστημα της Μεταπολίτευσης. Άλλωστε πάντοτε η ιστορική άγνοια είναι αυτή που αποτελεί το λίπασμα για την πολιτική αφασία πάνω στην οποία πατά ο φασισμός για να γίνει πιο ελκυστικός. Τα επίσημα όμως στοιχεία διαψεύδουν παταγωδώς αυτές τις φαντασιώσεις.,,



ΣΚΑΝΔΑΛΑ,ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΚΑΙ… ¨ΘΑΥΜΑΤΑ¨
Η αθέατη πλευρά της 7ετίας

Γράφει ο Θράσος Αβραάμ*

Πολλά έχουν γραφτεί για τα οικονομικά σκάνδαλα της Χούντας αλλά και για τα έργα και τις ημέρες των πραξικοπηματιών. Σ αυτό το άρθρο επιχειρώ μια σταχυολόγηση αυτής της αθέατης πλευράς της 7ετίας.

Ας δούμε τα στοιχεία που μαρτυρούν την ιστορική αλήθεια γι’ αυτή την περίοδο.
Καταρχήν με την εγκαθίδρυση του πραξικοπήματος τo πρώτο πράγμα που φρόντισαν να κάνουν οι χουντικοί, ήταν να αυξήσουν τα δικά τους εισοδήματα. Με τον Αναγκαστικό Νόμο 5 του 1967, ο μισθός του πρωθυπουργού υπερδιπλασιάστηκε, από 23.600 σε 45.000 δρχ., των υπουργών και υφυπουργών αυξήθηκε από 22.400 σε 35.000 δρχ., ενώ θεσπίστηκαν – για πρώτη φορά – ημερήσια «εκτός έδρας» 1.000 και 850 δρχ. αντίστοιχα. 
Δεν τους έφτανε όμως η αύξηση των μισθών τους έπρεπε να εξασφαλίσουν και σπίτια. Έτσι το 1970 οι δικτάτορες θεσμοθέτησαν τη στεγαστική αποκατάσταση «αξιωματικών διαδραματισάντων εξέχοντα ρόλον» στο πραξικόπημα.
Επίσης θέσπισαν και τον δικό τους Νόμο ¨περί ευθύνης Υπουργών¨ με σκοπό να εξασφαλίσουν μελλοντική ασυλία. Συγκεκριμένα ο Ν.Δ. 802 της 30.12.1970 περιείχε μια μεταβατική διάταξη (§ 48) βάσει της οποίας δίωξη υπουργού ή υφυπουργού της χούντας μπορούσε να γίνει μόνο με απόφαση των… συναδέλφων τους. Επιπλέον, όλα τα «εγκλήματα δια τα οποία δεν ησκήθη ποινική δίωξις μέχρι της ημέρας συγκλήσεως» της μελλοντικής Βουλής, θεωρούνταν αυτομάτως παραγεγραμμένα!


(Παπαδόπουλος με Τομ Πάπας)

Οι τερατώδεις συμβάσεις
Στις 15 Μαΐου 1967 η χούντα ανέθεσε στην αμερικανική εταιρεία Litton την παροχή «υπηρεσιών οργανώσεως και διεκπεραιώσεως της οικονομικής αναπτύξεως», στην Κρήτη και τη Δ. Πελοπόννησο. Είχε προταθεί το 1966 απ’ την κυβέρνηση των αποστατών (κυρίως τον Μητσοτάκη), αλλά η Βουλή δεν τόλμησε να την ψηφίσει. Η Litton θα εισέπραττε όλα τα έξοδα που έκανε “βοηθώντας” το δημόσιο (συν κέρδος 11% και προμήθεια 2% επί των κεφαλαίων ή των δανείων που θα έφερνε, θεωρητικού ύψους 800.000.000 δολαρίων). Ως “προκαταβολή”, το δημόσιο της κατέβαλε 1.200.000 δολάρια. Η Litton δεν προσέλκυε επενδυτές, δήλωνε όμως έξοδα και πληρωνόταν από το ελληνικό κράτος! 
Τελικά η σύμβαση λύθηκε στις 15.10.69, με καταβολή από το κράτος των δαπανών της εταιρείας -συν 11%- ακόμη και κατά την ...«περίοδο τερματισμού» (ΦΕΚ 1969/Α/268).
Τεράστια ζημιά για το δημόσιο ήταν και η σύμβαση για την κατασκευή της Εγνατίας, που ο Μακαρέζος υπέγραψε με τον αμερικανό εργολάβο Ρόμπερτ Μακντόναλντ (ΦΕΚ 1969/Α/15). Το δημόσιο έβαζε 45 απ’ τα 150 εκατομμύρια δολάρια του έργου, διευκόλυνε τον ¨επενδυτή¨ με ομόλογα 80.000.000 κι εγγυόταν για τα δάνειά του. Το έργο θα γινόταν από έλληνες υπεργολάβους, ενώ ο ανάδοχος θα φρόντιζε απλώς για μελέτες και δάνεια, εισπράττοντας αμοιβή 14% επί των εξόδων. 
«Εάν κατά την διάρκειαν της μελέτης ήθελεν διαπιστωθή» από τον ίδιο πως 150 εκατομμύρια δεν αρκούν, μπορούσε είτε να ψάξει γι’ άλλα είτε απλά να «θεωρηθή εκτελέσας την σύμβασιν άμα τη συμπληρώσει της κατασκευής τμήματος της οδού, ούτινος η αξία ανέρχεται εις δολλ. ΗΠΑ 150.000.000» (άρθρο 1§4). Τελικά, δε βρήκε ούτε τα προβλεπόμενα κι έφυγε αφού όμως προηγουμένως είχε τσεπώσει 4,5 εκατ. δολάρια συν 33,4 εκατ. σε ομόλογα ελληνικού Δημοσίου. Η ζημιά για το ελληνικό δημόσιο ανήλθε στα 1 ½ δις δρχ.
Το 1968 η χούντα έκανε μεγάλο δώρο στον ελληνοαμερικανό επιχειρηματία Τομ Πάππας, δίνοντας άδεια για τα εργοστάσια εμφιάλωσης της Κόκα Κόλα. Άδεια που είχαν αρνηθεί οι προδικτατορικές κυβερνήσεις, θεωρώντας το συγκεκριμένο σχέδιο του επιχειρηματία άκρως ανταγωνιστικό προς την εγχώρια παραγωγή αναψυκτικών. Το 1972 οι συνταγματάρχες απάλλαξαν τον Πάπας από τις αντισταθμιστικές υποχρεώσεις για έξι αγροτοβιομηχανικές μονάδες σε διάφορες περιοχές της χώρας(ΦΕΚ 1972/Α/72).
Ο Πάππας ήταν και ο μεσολαβητής της χρηματοδότησης της προεκλογικής εκστρατείας του Νίξον από την ελληνική χούντα το 1968. Συγκεκριμένα όπως αποκάλυψε ο έλληνας δημοσιογράφος Ηλίας Δημητρακόπουλος, που ζούσε στην Ουάσινγκτον, η χούντα ενίσχυσε το ταμείο της προεκλογικής εκστρατείας του Νίξον με 549.000 δολάρια. Τα χρήματα αυτά κατ εντολή Παπαδόπουλου και με μοχλό το Ρουφογάλη δόθηκαν προς τον Τζον Μίτσελ, υπεύθυνο της προεκλογικής εκστρατείας του Νίξον.

Το ¨οικονομικό θαύμα¨
Πάρα τα όσο θρυλούνται και στον οικονομικό τομέα οι πραξικοπηματίες ξεχαρβάλωσαν όλους τους οικονομικούς δείκτες, αποσάθρωσαν της εγχώρια παραγωγής με βάρη στο λαό και μια πλασματική ανάπτυξη που πίσω της έκρυβε αθρόες εισαγωγές, επιμήκυνση πιστώσεων και τεχνητή κυκλοφορία χρήματος, που προέκυπτε από αναγκαστικό δανεισμό κι άλλες τέτοιες υψηλού επιπέδου δημοσιονομικές αλχημείες.
 Ειδικότερα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της περιόδου, το δημόσιο χρέος από 32 δισ. δραχμές το 1966 εκτινάχτηκε στα 87,5 δισεκατομμύρια δραχμές τον Ιανουάριο του 1973 ενώ το 1974 απογειώθηκε στα 114 δισ. δραχμές.
 Δηλαδή το δημόσιο χρέος υπερτριπλασιάστηκε! 
 Το επίτευγμα της χούντας ήταν τέτοιο που δεν μπορούσε να κρυφτεί ούτε επί των ημερών της. 
Στο «Βήµα» της 20/10/1973, καταγράφεται ότι στην εξαετία της δικτατορίας το εξωτερικό χρέος αυξήθηκε όσο δεν είχε αυξηθεί από την γέννηση του ελληνικού κράτους το 1821! Σε έξι χρόνια οι χουντικοί έκαναν το χρέος 1,5 φορά µεγαλύτερο απ’ όσο είχε αυξηθεί σε διάστηµα 145 χρόνων!
Το εμπορικό έλλειμμα το 1973 έγινε τέσσερις και πέντε φορές μεγαλύτερο από αυτό του 1968. Παρά τη λογοκρισία που ασκείτο στον Τύπο, ήταν τέτοια η κατρακύλα που δεν κρυβόταν με τίποτα: «Η δεύτερη µεγάλη θυσία της ελληνικής οικονοµίας κατά την περίοδο αυτήν (έγραφε το «Βήμα» στο ίδιο άρθρο) υπήρξε η θεαµατική διόγκωση του εµπορικού ισοζυγίου. Το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου από 745 εκατ. δολάρια προβλέπεται ότι θα φτάσει τελικά το τέλος του 1973 τα 2.600 εκατ. δολάρια, δηλαδή περίπου θα τετραπλασιασθεί».
Στην Ελλάδα, που 1961-71 είχε το χαμηλότερο ποσοστό πληθωρισμού μεταξύ όλων των χωρών του ΟΟΣΑ (2,2%), ο δείκτης καταναλωτικών τιμών αυξήθηκε κατά 15,3% από το 1972 έως το 1973 και κατά 37,8% από τον Απρίλη του 1973 μέχρι τον Απρίλη του επόμενου έτους, και μάλιστα σε τομείς όπως τα είδη πρώτης ανάγκης και η υγεία. 
Το 1973 το ποσοστό του πληθωρισμού είχε επιφέρει μειώσεις των πραγματικών μισθών κατά 4%. 
Με λίγα λόγια επί χούντας οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι. Οι προσωπικές καταθέσεις μειώθηκαν ως αποτέλεσμα της οικονομικής δυσχέρειας των λαϊκών στρωμάτων από 34,2 δισεκατομμύρια δραχμές το 1972 σε 19,6 δισεκατομμύρια δραχμές το 1973.
Στον αγροτικό τομέα, όπου απασχολείτο το 44% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, αντί της πενταετούς πρόβλεψης του καθεστώτος για ανάπτυξη 5,2%, η αγροτική οικονομία αναπτύχθηκε κατά μόλις 1,8% στην περίοδο 1967 - 1974, σε αντίθεση με το 4,2% κατά την περίοδο 1963 - 1966. 
Οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων μειώθηκαν από το 63% του συνόλου των εξαγωγών το 1968 στο 48% το 1972. 
Το αποτέλεσμα ήταν το κατά κεφαλήν αγροτικό εισόδημα να πέσει από το 55% στο 43% του μέσου κατά κεφαλήν εθνικού εισοδήματος .
Οι φόροι που επιβάρυναν τον ελληνικό λαό ανέρχονταν στο 91% επί του συνόλου των φορολογικών εσόδων του καθεστώτος τα οποία αυξάνονταν σταθερά. Τα φορολογικά έσοδα από 27,4% του ΑΕΠ το 1966, επί συνταγματαρχών και μέχρι το 1972 αυξήθηκαν στο 29,2%. Αυτά για τα λαϊκά στρώματα. 
Από την άλλη oi φόροι επί των επιχειρήσεων μειώθηκαν κατά 10,9% την περίοδο 1972 – 73.Η φορολογική μεταρρύθμιση του 1968 μετέφερε το φορολογικό φορτίο στους ώμους των εργαζομένων με τις μεγάλες επιχειρήσεις να απολαμβάνουν μεγαλύτερα φορολογικά προνόμια. Αποτελέσμα ήταν οι φοροαπαλλαγές 464 μεγάλων επιχειρήσεων το 1971 ήταν κατά τρεις φορές υψηλότερες από τους φόρους που οι ίδιες εταιρείες είχαν καταβάλει!

Τα φορολογικά έσοδα από τις ναυτιλιακές εταιρείες μειώθηκαν από 109 εκατομμύρια δραχμές το 1968 σε 29 εκατομμύρια το 1972 (μείωση 73%!),περίοδος κατά την οποία ο ελληνικός στόλος αυξήθηκε κατά 16,7 εκατομμύρια τόνους. 
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά οχτώ φορές, μεταξύ του 1967 και 1972. 
Το ισοζύγιο πληρωμών από μέσο πλεόνασμα 14,6 εκατ. δολαρίων την περίοδο 1960 - 66, εμφάνισε μέσο έλλειμμα την περίοδο 1967-73 ύψους 117 εκατομμυρίων δολαρίων. 
 Μ ένα εργατικό δυναμικό φτηνό και φιμωμένο έχουμε απαλλαγές από δασμούς και πακτωλός επιχορηγήσεων (Νόμοι 89/1967 και 378/1968) σε εργολάβους, βιομήχανους, μεγαλεμπόρους, μεγαλοξενοδόχους με επιβολή 300 ειδικών μέτρων παροχής πλήρους ελευθερίας στο εγχώριο και ξένο κεφάλαιο να κερδοσκοπεί χωρίς κανέναν έλεγχο.

Το «Τάμα του Έθνους»

Αποτελεί ίσως ένα από τα πλέον εμβληματικά σκάνδαλα της χούντας καθώς πρόκειται για έναν συνδυασμό θρησκευτικής εκμετάλλευσης με τη μεγαλομανία του δικτάτορα αλλά και το ξάφρισμα υπέρογκων δημόσιων κονδυλίων.


Στις 14 Δεκεμβρίου 1968 ο Παπαδόπουλος εξήγγειλε την ανέγερση ενός μνημειώδους ναού του Σωτήρος στα Τουρκοβούνια ως εκπλήρωση, υποτίθεται, της σχετικής υπόσχεσης της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης του 1829 προς το Θεό σε περίπτωση απελευθέρωσης της Ελλάδας. 
Για την επίβλεψή του έργου συστήθηκε το Μάιο του 1969 μια Ανώτατη Επιτροπή με πρόεδρο τον ίδιο τον πρωθυπουργό Γ. Παπαδόπουλο και μέλη τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, τους υπουργούς Εσωτερικών Στ. Παττακό, Συντονισμού Ν. Μακαρέζο, Παιδείας Θ. Παπακωνσταντίνου, Δημ. Έργων Κ. Παπαδημητρίου και τον υφυπουργό Προεδρίας Κ. Βοβολίνη.
Τον Ιούνιο του 1969 ανακοινώθηκε η σύσταση Ειδικού Ταμείου για την οικονομική διαχείριση του “τάματος“. 
Σύμφωνα με τον τελικό απολογισμό του που δημοσιεύθηκε μετά την ανατροπή του Παπαδόπουλου («Εστία» 19.1.1974), σ’ αυτό είχαν εισρεύσει 453,3 εκατομμύρια δρχ., εκ των οποίων είχαν εξαφανιστεί τα 406 εκατομμύρια! 
Όλα απαλλοτριώσεις, προπαρασκευαστικά έργα, μελέτες, εργασίες διοικήσεως και λειτουργικά. Από τα 453,3 εκατομμύρια τα 230 ήταν δάνεια. 
Τα 180 προήλθαν από εισφορές και δωρεές, τμήμα των οποίων κάλυψαν φορείς του Δημοσίου – π.χ. η Αγροτική Τράπεζα έδωσε 10 εκατομμύρια. 
Τα υπόλοιπα 43,3 εκατομμύρια ήταν επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό.Κανένας μέχρι σήμερα δεν γνωρίζει πόσοι πραξικοπηματίες μαζί με ευνοούμενούς τους έλαβαν μέρος σε αυτό το τρομακτικών διαστάσεων φαγοπότι. Την επίβλεψη πάντως, όπως προανέφερα, την είχε σύσσωμη η αφρόκρεμα του καθεστώτος.
Τα «μαύρα« κρέατα
Είναι το μόνο σκάνδαλο που δικάστηκε επί χούντας και αφορούσε τη χούντα, για λόγους που είχαν να κάνουν με την νομιμοποίηση της ανατροπής του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη. 
Τι ακριβώς είχε συμβεί; Πρόκειται για κρέατα της Αργεντινής που έμεινα αδιάθετα και μαύριζαν. 
Η γραπτή εντολή του Παττακού, στις 21 Σεπτεμβρίου 1972 έλεγε να «διατεθούν το ταχύτερον εις την κατανάλωσιν» τα κρέατα. Μεγαλέμποροι είχαν δωροδοκήσει αξιωματούχους του καθεστώτος, για να αποκτήσουν μονοπωλιακά προνόμια στην εισαγωγή κρέατος. 
Μάλιστα για να προωθηθούν στην αγορά τα προβληματικά κρέατα, απαγορεύτηκε για κάποιο διάστημα η διάθεση των ντόπιων.
 Μολονότι, υπήρχε γραπτή εντολή Παττακού, την πλήρωσε μόνο ο υφυπουργός Εμπορίου Μιχαήλ Μπαλόπουλος που καταδικάστηκε τον Ιούνιο του ’74 σε ποινή φυλάκισης 3,5 ετών.

Όλα στους ¨ημετέρους¨
Δεν είχε συμπληρωθεί ούτε ένας χρόνος από το πραξικόπημα και ο εκδότης της εφημερίδας Ελεύθερος Κόσμος κεντρικός προπαγανδιστής της χούντας, Σάββας Κωνσταντόπουλος εξομολογείται γραπτά στον παλιό του πάτρωνα Κωνσταντίνο Καραμανλή:
 «Λυπούμαι, διότι είμαι υποχρεωμένος να μνημονεύσω και ένα άλλο εκτάκτως λυπηρόν φαινόμενον. Ενεφανίσθη και αναπτύσσεται μία νέο-φαυλοκρατία (ατομικά ρουσφέτια, προσωπικαί εξυπηρετήσεις, τακτοποιήσεις συγγενών, ατομική προβολή κοκ)» («Αρχείο Καραμανλή», τ.7ος, σ.50).Σε τι ακριβώς, όμως, αναφερόταν ο Κωνσταντόπουλος όταν έγραφε για νέα φαυλοκρατία;
Ο Μακαρέζος διόρισε υπουργό Γεωργίας κι αργότερα Βορείου Ελλάδος τον κουνιάδο του, Αλέξανδρο Ματθαίου. Ο Λαδάς έκανε τον ένα ξάδερφό του διοικητή της ΑΣΔΕΝ και τον άλλο Γ.Γ. Κοινωνικών Υπηρεσιών. 
Ο γαμπρός του Παττακού Αντρέας Μεϊντάσης επιδόθηκε σε μπίζνες με το Δήμο Αθηναίων, από την κατασκευή του υπόγειου γκαράζ της Κλαυθμώνος μέχρι μια τεχνική μελέτη αξιοποίησης δημοτικού ακινήτου, ύψους 1.109.000 δρχ.
Τα αδέρφια του αρχιπραξικοπηματία βολεύτηκαν κι αυτά. Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος ως στρατιωτικός ακόλουθος, Γ.Γ. του Υπ. Προεδρίας, Περιφερειακός Διοικητής Αττικής και υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ. 
Ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος αναρριχήθηκε αστραπιαία στην υπαλληλική ιεραρχία για να αναλάβει Γ.Γ. Δημ. Τάξεως.
Ειδική κατηγορία σκανδάλων αποτελούν οι ανεξέλεγκτες δανειοδοτήσεις ημετέρων. 
Αποκαλυπτικά είναι δυο έγγραφα του τότε αρχηγού της ΚΥΠ Μιχαήλ Ρουφογάλη που αποκάλυψε ο Ταχυδρόμος (29.8 και 12.9.74), με το ενδοκαθεστωτικό φακέλωμα «δανείων άτινα θεωρούνται χαριστικά ή επισφαλή», καθώς και των παραγόντων που «παρενέβησαν» για τη χορήγησή τους. Το συνολικό ύψος των χορηγηθέντων δανείων ήταν 1.519.000.000 δρχ. και των «υπό έγκρισιν» 1.644.000.000 δρχ.
Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει και για τον ¨λιτό βίο¨ των χουντικών. Παροιμιώδης ήταν η χλιδή με την οποία ζούσε το αντιβασιλικό ζεύγος Ζωιτάκη και η εξωφρενική επίδειξη πλούτου που έκανε ο αρχηγός της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, Μ. Ρουφογάλης. 
Αξίζει κανείς να διαβάζει τις αναμνήσεις της γυναίκας του Ντέλλας, φωτομοντέλου, για να καταλάβει τόσο την πλουσιοπάροχη ζωή που έκαναν αλλά και τις σχέσεις τους με εφοπλιστές και μεγαλοεπιχειρηματίες της εποχής.
«Αρχίζω να ράβω την καινούρια μου γκαρνταρόμπα στους μετρ της ραπτικής για τους οποίους μέχρι τώρα έκανα επιδείξεις. Η ζωή μου έχει αλλάξει τελείως, το ίδιο και η συμπεριφορά όλων απέναντί μου. Μου φέρονται με έκδηλο σεβασμό και τα κοπλιμέντα τους είναι υπερβολικά. Αλλά μου αρέσει. Εγώ εξακολουθώ να φέρομαι φιλικά προς τους παλιούς γνωστούς και τους κανούριους, πλούσιους φιλοχουντικούς επιχειρηματίες που πληθαίνουν μέρα με τη μέρα μαζί με τα ραβασάκια για ρουσφέτια. Αισθάνομαι πως έχω υποχρέωση να εξυπηρετήσω τους πάντες. Ο Μιχάλης συνήθως δεν αρνείται. Γεύομαι τη δύναμη της εξουσίας, και με μαγεύει» (σ.85-6). 
Στην ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Βέροια, «έρχονται πολλοί να με δουν. Γνωστοί και άγνωστοι. Ο πατέρας μου μου δίνει πακέτο τα σημειωματάκια με τα ρουσφέτια που ζητούσαν οι γνωστοί του όλο αυτό τον καιρό και εγώ του υπόσχομαι ότι κάτι θα προσπαθήσω να κάνω». Μεταξύ των αιτημάτων που ικανοποίησε, γράφει, ήταν και η απονομή χάριτος (απ’ τον Παπαδόπουλο) σ’ ένα συντοπίτη της εξαγωγέα, πρώην «μεγάλο ποδοσφαιριστή της τοπικής ομάδας», που είχε καταδικαστεί «με αποδείξεις» για κατασκοπεία υπέρ της Βουλγαρίας (σ.89).
Τους αρραβώνες του ζεύγους τίμησαν «επιλεγμένοι εξωκυβερνητικοί παράγοντες», όπως οι επιχειρηματίες Λάτσης και Κιοσέογλου. «Την επόμενη βδομάδα καινούρια δώρα, καινούριες ανθοδέσμες, φρέσκα ψάρια απ’ όλα τα νησιά της Ελλάδας, κούτες με το καλύτερο χαβιάρι της Περσίας και παγωμένα καβούρια της Αλάσκας καταφθάνουν στο σπίτι. Δεν ξέρω τι να τα κάνω» (σ.88).
Στο γάμο τους, πάλι, παραβρέθηκαν «ο Παύλος Βαρδινογιάννης, ο εφοπλιστής Θεοδωρακόπουλος με το γιο του τον Τάκη, ο Κώστας Δρακόπουλος των διυλιστηρίων, ο Νίκος Ταβουλάρης των ναυπηγείων, το ζεύγος Μποδοσάκη, ο Αγγελος Κανελλόπουλος των τσιμέντων ‘Τιτάν’ με τη γυναίκα του, ο Τομ Πάππας, ο Γ. Λύρας, ο Γιώργος Ταβλάριος, εφοπλιστής από τη Νέα Υόρκη με τη γυναίκα του και ο Γιάννης Λάτσης με τη μεγάλη του κόρη, αφού η γυναίκα του την ίδια μέρα πάντρευε την ανηψιά της σε άλλη εκκλησία» (σ.95). 
Εύγλωττη για τις στενές σχέσεις χουντικής ηγεσίας και μεγαλοκαπιταλιστών είναι η περιγραφή ενός ιδιωτικού ταξιδιού της Ντέλλας με τη Δέσποινα Παπαδοπούλου στο Παρίσι: «Μένουμε σε μεγάλες σουΐτες στο Intercontinental. Ερχονται να μας επισκεφθούν με το τραίνο από τη Γενεύη ο Γιάννης Λάτσης και η σύζυγός του Εριέτα. Είναι πολύ φίλοι της Δέσποινας. [...] Πηγαίνουμε σε όλα τα καλά μαγαζιά της Φομπούρ Σεντ Ονορέ. Η Δέσποινα έχει αφεθεί στο γούστο μου. [...] Λόγω της παρατεταμένης κακοκαιρίας, πηγαίνουμε οδικώς στις Βρυξέλλες με λιμουζίνα που μας έστειλε ο Ωνάσης» (σ.87).
Οι επαφές αυτές δεν ήταν αυστηρά κοινωνικές. Λίγο μετά το Πολυτεχνείο, π.χ., το ζεύγος Ρουφογάλη τρώει στο σπίτι του με το Λάτση. Αρχηγός της ΚΥΠ κι εφοπλιστής «συζητούν για τα διϋλιστήρια και τα προβλήματα που έχει». Μετά το τέλος της κουβέντας, ο δεύτερος προθυμοποιείται να συνοδεύσει τη γυναίκα του πρώτου στο Λονδίνο, για κάποιες ιατρικές εξετάσεις (σ.100). 
Μια στιχομυθία του Ρουφογάλη φωτίζει, τέλος, καλύτερα την τυχοδιωκτική διαχείριση του δημόσιου πλούτου από τα ηγετικά στελέχη της χούντας:
«Ενα βράδυ ο Χρήστος Μίχαλος, τότε υπουργός, μισοαστειευόμενος, του λέει ότι τώρα που παντρεύτηκε θα πρέπει να κάνουν καμιά δουλειά να εξασφαλίσουν το μέλλον τους, γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται. Ο Μιχάλης, ατάραχος, του λέει να μην ανησυχεί. ‘Οσο είμαστε στα πράγματα δεν μας χρειάζονται λεφτά και, αν πέσουμε, τα λεφτά δεν θα μας σώσουν’. Ξεσπάει σε γέλια. Εγώ παγώνω, μαζί μου κι ο Μίχαλος» (σ.98).



(Χλιδάτη ζωή... Παττακός)


Εν κατακλείδι, τέσσερις δεκαετίες μετά, οι απολογητές της δικτατορίας των συνταγματαρχών προσπαθούν να ξαναγράψουν την ιστορία, να την κόψουν και να τη ράψουν στα μέτρα τους. Πατούν πάνω στην άγνοια που έχουν οι νεότερες γενιές για την περίοδο και για να καρπωθούν την όποια αγανάκτηση έχει μερίδα των πολιτών ενάντια στο πολιτικό σύστημα της Μεταπολίτευσης. Άλλωστε πάντοτε η ιστορική άγνοια είναι αυτή που αποτελεί το λίπασμα για την πολιτική αφασία πάνω στην οποία πατά ο φασισμός για να γίνει πιο ελκυστικός. Τα επίσημα όμως στοιχεία διαψεύδουν παταγωδώς αυτές τις φαντασιώσεις.


Θράσος Αβραάμ είναι πρώην εκδότης, δημοσιογράφος, πτυχιούχος του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2018

ΦΙΝΤΕΛ: "ΗΜΟΥΝ ΣΑΝ ΕΛΑΦΙ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ..-O ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ΜΟΎ ΕΜΑΘΕ ΤΙ ΗΤΑΝ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ"


Ο Φιντέλ της Σιέρας και του Κάμπου


Είχα την εμπειρία στο πετσί μου θα μπορούσαμε να πούμε, του τι σημαίνει ιμπεριαλισμός, κυριαρχία, υποταγμένες, διεφθαρμένες, καταπιεστικές κυβερνήσεις. […] 
Ο μαρξισμός μού έμαθε τι ήταν η κοινωνία. Ήμουν σαν ελάφι στο δάσος ή κάποιος στο δάσος που δεν ξέρει τίποτα, ούτε πού πέφτει ο βορράς και ο νότος. Αν δεν καταφέρεις να κατανοήσεις πραγματικά την ιστορία της πάλης των τάξεων ή τουλάχιστον τη σαφή ιδέα ότι η κοινωνία είναι διαιρεμένη ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, είσαι χαμένος στο δάσος, χωρίς να ξέρεις τίποτα.

(Ιγνάσιο Ραμονέ, Εκατό ώρες με τον Φιντέλ, Εκδόσεις Πατάκη, 2007. Μετάφραση: Τιτίνα Σπερελάκη)

Φιντέλ Κάστρο Ρους
3 Αυγούστου 1926 – 25 Νοεμβρίου 2016.
Ηγέτης της Κουβανικής επανάστασης.
Α’ Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας (1961-2011).
Πρωθυπουργός της χώρας του (1959-2008).



Σιέρα Μαέστρα
Φωτό του Enrique Meneses (βλ. και πιο κάτω)

*
Νικολάς Γκιγιέν
Tierra en la Sierra y el Llano

Από την ποιητική συλλογή

Έχω (1964)

Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο


Γη στη Σιέρα και στον Κάμπο
Νικολάς Γκιγιέν

Son
Όταν ανακοινώθηκε
η Αγροτική Μεταρρύθμιση, 1959

Τώρα εσύ έχεις τη γη μου,
τα ποτάμια και τα δέντρα,
θα σε δω.
Είσαι αφέντρα της ζωής μου,
που κανείς δεν την ορίζει,
μόνο εγώ,
ούτε καν τα γονικά μου,
μόνο εγώ.
Θα σε δω.

Ω, απ’ τις καλαμιές στα ρόδα
κι απ’ τα ρόδα ως τα καλάμια,
το μαχαίρι σου έχεις μπήξει.
Θα σε δω,
αχ, έρχομαι για να σε δω,
θα σε δω.

Χτες και σου ’στειλα ένα γράμμα
με το αίμα μου γραμμένο,
θα σε δω,
να σου πω κι εγώ τι θέλω,
θέλω το βουνό, τον κάμπο,
θα σε δω,
το ποτάμι που ’χες κλέψει,
το ποτάμι πλάι στα δέντρα,
δέντρα στην πνοή του ανέμου,
κι ο άνεμος πουλιά γεμάτος,
κι η ζωή μου,
που κανείς δεν την ορίζει,
μόνο εγώ.
Θα σε δω.

Ω, απ’ τις καλαμιές στα ρόδα
κι απ’ τα ρόδα ως τα καλάμια,
το μαχαίρι σου έχεις μπήξει.

Θα σε δω,
αχ, πώς θα ’ρθω να σε δω,
θα σε δω.

Δίχως γη ζω μες στη γη μου,
δίχως γη έζησα πάντα,
γη δεν έχω ούτ’ ένα μέτρο
για να γείρω άμα πεθάνω.
Θα σε δω.

Τον Φιντέλ στο πλάι μου έχω,
τον Φιντέλ το πράσινο άνθος,
έρχομαι να σε μοιράσω,
για να πάρω ό,τι μ’ ανήκει,
θα σε δω,
γη στη σιέρα πέρα ως πέρα
γη στη σιέρα και στον κάμπο,
θα σε δω,
το ποτάμι πλάι στα δέντρα,
δέντρα στην πνοή του ανέμου,
κι ο άνεμος πουλιά γεμάτος,
κι η ζωή μου,
που κανείς δεν την ορίζει,
μόνο εγώ.
Θα σε δω.

Έχω, 1964
Από την ενότητα Romancero
Πρώτη ελληνική μετάφραση,
Μπάμπης Ζαφειράτος,

24 Νοεμβρίου 2018.

(Το ισπανικό κείμενο πιο κάτω)



Να προσέχεις! Ο Ιμπεριαλισμός έχει πολλά πρόσωπα!

Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους
Μπιράν Επαρχίας Οριέντε, 13 Αυγούστου 1926 – Αβάνα, 25 Νοεμβρίου 2016
Σχέδιο – λεζάντα, Μπάμπης Ζαφειράτος, 3.V.2015
(Μελάνι, 21 χ 29 εκ. / Με πλαίσιο 32 χ 41,5 εκ.)

Σημείωση:

son: ρυθμός, τραγούδι, χορός. Σμίξιμο αφρικανικού ρυθμού και ισπανικής μελωδίας. Χαρακτηριστικό, ιδιαίτερο μουσικό ύφος των τραγουδιών και των χορών της Κούβας, διαδεδομένο σε ολόκληρη την Καραϊβική.

Αγροτική Μεταρρύθμιση:Ο πρώτος νόμος υπογράφτηκε στις 17 Μαΐου 1959 στη La Plata, στη Σιέρα Μάστερα. Εκεί από όπου ξεκίνησε η Επανάσταση.

Μέχρι το 1959, το 80% των καλύτερων κουβανικών εδαφών ήταν στα χέρια μιας ομάδας εταιρειών της Βόρειας Αμερικής. Με ττην Αγροτική Μεταρρύθμιση δημεύτηκαν όλες τις ιδιοκτησίες πάνω από 400 εκτάρια και μοιράστηκε η γη στους αγρότες.

Η Μεταρρύθμιση του 1959, αντικαταστάθηκε από το Δεύτερο Νόμο του 1961, για την πλήρη εξάλειψη των γαιοκτημόνων που σε κάποιους γεωργικούς τομείς υπήρχαν ακόμα, μειώνοντας την ιδιοκτησία στα 33 εκτάρια.
*

Περισσότερα για Φιντέλ: Φιντέλ: Αυτός που οικοδόμησε μια νέα πατρίδα, Νικολάς Γκιγιέν: Το Έπος των Υπανάπτυκτων της Κούβας, οι ηττημένοι Αστοί και ο Χουάν ο με τα Πάντα και Νερούδα – Φιντέλ: Επικό Τραγούδι


Μπ. Ζ., Νοε. 2018
*



Ενσωματώθηκε στο Σύνταγμα ο Νόμος για την Αγροτική Μεταρρύθμιση (Αριστερά ο Χοσέ Μαρτί)



Ο λοχαγός Antonio Núñez Jiménez, ο οικονομολόγος Oscar Pino Santos, ο Κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο και άλλα μέλη του Συμβουλίου των Υπουργών, έθεσαν τις τελευταίες πινελιές στο νόμο περί αγροτικής μεταρρύθμισης, στην ταπεινή καλύβα του χωρικού, συνεργάτη του Επαναστατικού Στρατού, επαναστάτης Julian Perez. La Plata, 17 Μαΐου 1959.



Το σπίτι του Julián Pérez. Η πλατφόρμα μπροστά χτίστηκε μετά τον πόλεμο για το γιορτασμό κατά τις επετείους της Μεταρρύθμισης.



Η Celia Sánchez, από τους κύριους οργανωτές της μετακίνησης των μελών του Συμβουλίου Υπουργών στη La Plata για την υπογραφή του νόμου περί αγροτικής μεταρρύθμισης. Στην κουζίνα του σπιτιού ετοιμάζει το πρωινό στις 17 Μαΐου 1959.



Φιντέλ. Στο λόφο όπου βρίσκεται και το διοικητήριο στη La Plata. Πίσω στα δεξιά του, οι γιατροί Captain Manuel (Piti) Fajardo και ο διοικητής René Vallejo. 17 Μαΐου 1959.



Comandancia de la Plata, από όπου ο Φιντέλ συντόνισε και επεξεργάστηκε την τελική επίθεση του Στρατού των Ανταρτών. Εδώ υπογράφηκε ο νόμος της Αγροτικής Μεταρρύθμισης στις 17 Μαΐου 1959.



Ο Φιντέλ μαζί με τον Δρ. Osvaldo Dorticos, αρμόδιο για την Παρουσίαση και τη Μελέτη των Επαναστατικών Νόμων, υπογράφουν τον Νόμο της Αγροτικής Μεταρρύθμισης.



Ο αρχηγός του κυβερνήτη Φιντέλ Κάστρο υπογράφει το νόμο της αγροτικής μεταρρύθμισης στην Διοίκηση της Λα Πλάτα. Στα δεξιά του ο διοικητής του γιατρού Julio Martínez Páez, υπουργός Υγείας, και ο Manuel Fernández, υπουργός Εργασίας. Όρθιοι από δεξιά, διοικητής Crescencio Perez, ο καπετάνιος Αντόνιο Νούνιες Jimenez, ο γιατρός Comandante Manuel (Piti) Fajardo, ο Luis Orlando Rodriguez, υπουργός Εσωτερικών, ο γιατρός Comandante René Vallejo, και ο Δρ Armando Hart Davalos, ο υπουργός Παιδείας.



Ο Επαναστατικός Στρατός χρησιμοποίησε επιδέξια το φύλλωμα της Sierra Maestra για να κρύψει τις εγκαταστάσεις της Διοίκησης της La Plata, οι οποίες δεν ήταν ορατές από τα εχθρικά αεροσκάφη.



Άποψη των κτηρίων της Διοίκησης του Αντάρτικου Στρατού στη Λα Πλάτα της Σιέρα Μάστερα, όπου υπογράφηκε ο νόμος περί Αγροτικής Μεταρρύθμισης στις 17 Μαΐου 1959.



Από τα κεντρικά γραφεία της Λα Πλάτα στο σπίτι όπου έχεθι εγκατασταθεί ο εξοπλισμός Radio Rebelde, μισή ώρα με τα πόδια πάνω από το λόφο. Μετά την υπογραφή του νόμου της Αγροτικής Μεταρρύθμισης.



Στο ίδιο μέρος όπου ο ραδιοφωνικός σταθμός Radio Rebelde μετέδιδε τους τελευταίους μήνες του απελευθερωτικού πολέμου, ο Φιντέλ ανακοίνωσε στον λαό το σημαντικό γεγονός. Στο κέντρο, ο καπετάνιος Jorge Enrique Mendoza, ο οποίος ήταν ένας από τους εκφωνητές και ο Comandante Crescencio Pérez.

Φωτό: granma.cu
*


Αγροτική Μεταρρύθμιση ή Θάνατος. Με τον Φιντέλ, και για την Κούβα. Φωτό: fuzilcontrafuzil.blogspot.com



Ο Νόμος της Αγροτικής Μεταρρύθμισης, 17 Μαΐου 1959. Φωτό: cubanet.org

*



Φιντέλ, Σιέρα Μαέστρα, Δεκέμβρης 1957.
Φωτό του Enrique Meneses (Πηγή)
Ο Ενρίκε Μενέσες (Μαδρίτη, 21 Οκτ. 1929 – 6 Ιαν. 2013) κατέχει ένα ιστορικό ρεκόρ. Εμεινε στη Σιέρα Μαέστρα με τον Φιντέλ και τους αντάρτες τέσσερεις μήνες (Δεκέμβρη 1957 – τέλος Μαρτίου 1958) και έβγαλε 2.000 φωτογραφίες, μία εκ των οποίων (ο Φιντέλ που σημαδεύει με ένα μπράουνινγκ) έγινε και εξώφυλλο του περιοδικού Paris Match, στις 19 Απριλίου 1958, κάνοντας ουσιαστικά γνωστή στον κόσμο την Κουβανική Επανάσταση.



Paris Match, στις 19 Απριλίου 1958 (Πηγή)


Tierra en la Sierra y el Llano

Nicolás Guillén

Son
Al anunciarse la Reforma
Agraria, 1959



Eres amo de mi tierra,
de los árboles y el río,
te veré.
Eres amo de mi vida,
mi vida que no es de nadie,
sino mía,
ni siquiera de mis padres,
sino mía.
Te veré.

Ay, de la caña al rosal
y del rosal a la caña,
hundiendo vas tu puñal.
Te veré,
ay, cómo te voy a ver,
te veré.

Ayer te mandé una carta
y la escribí con mi sangre,
te veré,
para decirte que quiero,
quiero la sierra y el llano,
te veré,
y el río que me robaste,
y el río junto a los árboles,
los árboles en el viento,
el viento lleno de pájaros
y mi vida,
mi vida que no es de nadie,
sino mía.
Te veré.

Ay, de la caña al rosal
y del rosal a la caña,
hundiendo vas tu puñal.
Te veré,
ay, cómo te voy a ver,
te veré.

Vivo sin tierra en mi tierra,
sin tierra siempre viví,
no tengo un metro de tierra
donde sentarme a morir.
Te veré.

Con Fidel que me acompaña,
con Fidel verde y florido,
vengo a cortarte la mano,
vengo a coger lo que es mío,
te veré,
tierra en la sierra y más tierra,
tierra en la sierra y el llano,
te veré,
y el río junto a los árboles,
los árboles en el viento,
el viento lleno de pájaros
y mi vida,
mi vida que no es de nadie,
sino mía.
Te veré.

Tengo, 1964




Νικολάς Γκιγιέν – Νικολάς Κριστομπάλ Γκιγιέν Μπατίστα
(Nicolás Guillén – Nicolás Cristóbal Guillén Batista)
Κούβα. 10 Ιουλίου 1902, Καμαγουέι – 16 Ιουλίου 1989, Αβάνα
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 15.VII.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)