TO KKE ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ: ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ, ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ...

ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ

Θεσμικές αναδιαρθρώσεις για ποια τάξη;

Εκτενή αποσπάσματα απ' την ομιλία του Μάκη Παπαδόπουλου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στην εκδήλωση της ΤΟ Δικαιοσύνης της ΚΟ Αττικής του Κόμματος

Πρώτη ψηφοφορία γυναικών στην ελεύθερη Ελλάδα

Η επίθεση του κεφαλαίου δεν περιορίζεται μόνο στο οικονομικό επίπεδο. Συνοδεύεται από νόμους και αποφάσεις αύξησης της καταστολής, της ποινικοποίησης των αγώνων και γενικότερα της υλοποίησης της στρατηγικής της αστικής τάξης.

Και σ' αυτόν τον τομέα οι κυβερνήσεις του ΣΥΡΙΖΑ αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικές απ' τις προηγούμενες στο να περνούν τις επιλογές του κεφαλαίου, να αμβλύνουν λαϊκές αντιστάσεις και να εκμαυλίζουν συνειδήσεις. Εμφάνισαν και εμφανίζουν συχνά ως προοδευτικό εκσυγχρονισμό την πορεία σε αντιδραστική κατεύθυνση, στον τομέα της Δικαιοσύνης.

Ας θυμηθούμε απλά, ενδεικτικά, το νέο Πτωχευτικό Κώδικα σε βάρος των εργατικών απαιτήσεων, την απόπειρα τροποποίησης των άρθρων 187 και 187α του Ποινικού Κώδικα για τις «τρομοκρατικές» οργανώσεις, την ενσωμάτωση της Οδηγίας για την «Ευρωπαϊκή Εντολή Ερευνας», που συρρικνώνει τα δικαιώματα του κατηγορούμενου, τη θεσμοθέτηση διαδικασιών «fast track» για τις μεγάλες καπιταλιστικές επενδύσεις, τη νομοθετική ρύθμιση για τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, την καθιέρωση του μισθολογικού λοκ άουτ.

Την ίδια ώρα, τα δικαστήρια κηρύσσουν με πανομοιότυπες αποφάσειςόλες τις εργατικές απεργίες παράνομες και καταχρηστικές, όπως πρόσφατα στο λιμάνι του Πειραιά.

Η συνταγματική αναθεώρηση

Ψηφοφορία σε Κολχόζ

Στις προτάσεις για τη νέα συνταγματική αναθεώρηση οι προτάσεις τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και του υποψήφιου συνεταίρου του για το σχηματισμό μιας νέας σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης, δηλαδή του Κινήματος Αλλαγής (όπως μετονομάστηκε το ΠΑΣΟΚ), επιδιώκουν μια πιο αποτελεσματική λειτουργία του αστικού κράτους ώστε να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου. Ποιος είναι ο βαθύτερος στόχος όλων αυτών των προτάσεων; Ενας είναι ο στόχος: Η διασφάλιση της σταθερότητας του αστικού πολιτικού συστήματος μπροστά στην αυξανόμενη δυσαρέσκεια. Οι ενισχυμένες αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας σχετικά με τη διάλυση της Βουλής διασφαλίζουν χρόνο για τους αναγκαίους πολιτικούς ελιγμούς σχηματισμού σταθερής κυβέρνησης.

Τα κρατικά επιτελεία με σχετικά σταθερή υπηρεσιακή σύνθεση και οι ανεξάρτητες αρχές βοηθούν να συνεχιστεί απρόσκοπτα η επίθεση του κεφαλαίου, σε περίοδο διαβουλεύσεων για σχηματισμό κυβέρνησης ή σε περίπτωση όξυνσης της ταξικής πάλης.

Γενικότερα ο στόχος είναι να μην εξαρτάται απ' την όποια κυβερνητική εναλλαγή η προώθηση της αντιλαϊκής πολιτικής και να εμφανίζονται ισχυρές αστικές κυβερνήσεις.

Οποια περίοδο κι αν εξετάσουμε, μπορούμε να φωτίσουμε ότι το αστικό Σύνταγμα και γενικότερα οι νόμοι αφενός αντανακλούν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, τις εξελίξεις της καπιταλιστικής οικονομίας στο νομικό εποικοδόμημα και αφετέρου συμβάλλουν στην ενεργή προώθηση των νέων στόχων του κεφαλαίου.

Η δικτατορία του κεφαλαίου

Από την εκδήλωση

Βεβαίως, το Σύνταγμα προσδίδει κυρίως νομική μορφή στα βασικά ταξικά συμφέροντα της αστικής τάξης. Γι' αυτό αξιοποιεί γενικές έννοιες και κατηγορίες

 που εξειδικεύονται με πολλούς νόμους, ανάλογα με τις τρέχουσες ανάγκες του κεφαλαίου.

Ωστόσο, κάθε αστικό Σύνταγμα νομιμοποιεί την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, μέσα απ' την προστασία του ιερού δικαιώματος στην καπιταλιστική ιδιοκτησία και τις προβλέψεις για τυπική «νομική ισότητα» των πολιτών, που συγκαλύπτει την ταξική ανισότητα.

Η ισότητα της ψήφου όλων στις κοινοβουλευτικές εκλογές συγκαλύπτει ότι ελάχιστοι διαθέτουν μεγάλες επιχειρήσεις για να εκβιάζουν με προσλήψεις και απολύσεις για να επιδρούν άμεσα στη συνείδηση των εργαζομένων καλλιεργώντας τον ανταγωνισμό μέσα στον εργασιακό χώρο. 

Ελάχιστοι διαθέτουν ΜΜΕ και μεγάλες ποδοσφαιρικές ομάδες για να επιδρούν στη συνείδηση του λαού και της νεολαίας. Ελάχιστους, τους μεγαλομετόχους των μονοπωλιακών ομίλων υπηρετούν όλες οι λειτουργίες, οικονομικές, εκπαιδευτικές, κατασταλτικές, νομικές, του αστικού κράτους.

Εξάλλου, μόλις απειληθεί η δικτατορία του κεφαλαίου, το ίδιο το αστικό Σύνταγμα προβλέπει τον περιορισμό των αστικοδημοκρατικών δικαιωμάτων και την κατάργησή τους.

Οποιος αμφιβάλλει, ας θυμηθεί ότι με κοινοβουλευτική αστική δημοκρατία επί πρωθυπουργίας Βενιζέλου ψηφίστηκε το «ιδιώνυμο» το 1929, ο πρώτος άμεσα αντικομμουνιστικός νόμος και προχώρησαν οι φυλακίσεις και οι εξορίες.

Με κοινοβουλευτική δημοκρατία ψηφίστηκε το Γ΄ Ψήφισμα του 1946 και κλιμακώθηκε το όργιο εκτελέσεων, βασανισμών, εξοριών.

Η σοβιετική πείρα

Στην προσπάθεια οργάνωσης της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας δεν ξεκινάμε απ' το μηδέν. 

Στηριζόμαστε στις γενικές αρχές και νομοτέλειες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης που διατυπώθηκαν απ' τον Λένιν, τους μπολσεβίκους. Στηριζόμαστε στην πλούσια θετική και αρνητική πείρα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ μέχρι την αντεπαναστατική ανατροπή στην αρχή της δεκαετίας του '90.

Ο Λένιν ανέδειξε έγκαιρα και εύστοχα ότι η εργατική τάξη πρέπει πρώτα να πάρει στα χέρια της την εξουσία, για να αρχίσει να διαμορφώνει τη νέα οικονομική βάση, τις νέες σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Αντίθετα, στην αστική επανάσταση διαπιστώνουμε ότι προτού αυτή ανατρέψει την εξουσία των φεουδαρχών, είχαν ήδη εμφανιστεί οι νέες καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Γι' αυτό και για την επιτυχία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης δεν αρκεί το τσάκισμα του αστικού κράτους, η ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου.

Για να συγκροτηθεί το εργατικό κράτος, για να θεμελιωθεί και στη συνέχεια να επεκταθεί η κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, απαιτούνται η ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων, η συνεχής ανύψωση του μορφωτικού και πολιτιστικού τους επιπέδου, η ωρίμανσητης ταξικής συνείδησης, η απόκτηση διοικητικών ικανοτήτων.

Ο Λένιν στηρίχτηκε στην επεξεργασία του στο λαογέννητο θεσμό των Σοβιέτ που εμφανίστηκε πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση, ήδη απ' την επανάσταση του 1905 και έπαιξε καθοριστικό ρόλο για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης τον Οκτώβρη του '17.

Στηριγμένος στην πείρα των Σοβιέτ, που έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των λαϊκών προβλημάτων μέσα στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και στη διαμόρφωση δυνάμεων για την ένοπλη ανατροπή της αστικής εξουσίας, επεξεργάστηκε θεωρητικά στο κορυφαίο έργο του «Κράτος και Επανάσταση» και διατύπωσε πολιτικά στα υλικά για την αναθεώρηση του Προγράμματος των Μπολσεβίκων, το 1917, τις θέσεις για το εργατικό κράτος, τον εξοπλισμένο λαό, όπου κάθε κρατική θέση υπόκειται στις αρχές της αιρετότητας και της ανακλητότητας, ενώ η αμοιβή των κρατικών οργάνων δεν πρέπει να υπερβαίνει το βασικό εργατικό μισθό.

Εκτός απ' το κεντρικό αντιπροσωπευτικό όργανο της εργατικής εξουσίας, υπήρχε πρόβλεψη για δίκτυο διαφόρων επιπέδων αντιπροσωπευτικών σωμάτων. Οι δικαστές, οι αξιωματικοί του στρατού, οι υπεύθυνοι τομέων της κρατικής διαχείρισης θα ήταν όλοι εκλεγμένοι και ανακλητοί.

Αυτές οι θέσεις αποσαφηνίστηκαν στη συνέχεια με τα πρώτα σοβιετικά κείμενα συνταγματικού χαρακτήρα, που συνέταξε ο Λένιν, ο οποίος, ας μην ξεχνάμε, ήταν και πτυχιούχος της Νομικής Σχολής της Πετρούπολης.

Το σημαντικό τόσο στη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Εργαζόμενου και Εκμεταλλευόμενου Λαού» όσο και στο πρώτο σοβιετικό Σύνταγμα, είναι ότι δεν αντιμετωπίζει το Σύνταγμα ως απλή αναγνώριση στο νομικό επίπεδο της κατάκτησης της εξουσίας απ' την εργατική τάξη. Εστιάζει στη συμβολή του σοσιαλιστικού Συντάγματος στην ισχυροποίηση της εργατικής εξουσίας.

Ετσι, αναγνωρίζεται το σύστημα των Σοβιέτ όλων των επιπέδων, μέχρι το ανώτατο, ως το αποκλειστικό κέντρο εξουσίας. Ενσωματώνεται όλη η επαναστατική παράδοση για την ανακλητότητα των αντιπροσώπων απ' τους Γιακωβίνους έως την Παρισινή Κομμούνα και τα προεπαναστατικά Σοβιέτ στη Ρωσία.

Το πρώτο σοβιετικό Σύνταγμα

Στο πρώτο σοβιετικό Σύνταγμα αναγνωρίζεται ως βασικός πυρήνας της εκλογής αντιπροσώπων της εργατικής εξουσίας η παραγωγική μονάδα και όχι η εκλογή σε εδαφικό επίπεδο.

Ετσι λειτούργησαν στη Σοβιετική Ρωσία τα Σοβιέτ στους εργασιακούς χώρους και διαμορφώθηκε το Πανενωσιακό Συνέδριο των Σοβιέτ, που εξέλεγε την Πανενωσιακή (Πανρωσική) Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή. Σ' αυτήν την Επιτροπή συγκεντρώθηκε στη συνέχεια η βασική νομοθετική δραστηριότητα. Παράλληλα, δημιουργήθηκε το Συμβούλιο Λαϊκών Επιτροπών που επικεντρώθηκε στο κυβερνητικό εκτελεστικό έργο. Το Συμβούλιο αυτό λογοδοτούσε στην Πανενωσιακή Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή.

Ξεφεύγει απ' τα όρια της σημερινής ομιλίας η αναλυτική εξιστόρηση της πορείας των σχετικών αλλαγών μέχρι την αντεπαναστατική ανατροπή.

Γνωρίζουμε πως ανακόπηκε σταδιακά η σχεδιασμένη πετυχημένη πορεία εξάλειψης των ανισοτήτων και των καταλοίπων της εμπορευματικής δραστηριότητας. 

Γνωρίζουμε ότι μπροστά στα νέα προβλήματα που έθετε το νέο επίπεδο ανάπτυξης της κοινωνικής παραγωγής, αντί η λύση να αναζητηθεί προς τα εμπρός, προς την ισχυροποίηση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής και κατανομής, αναζητήθηκε προς τα πίσω, στην αξιοποίηση εργαλείων και σχέσεων του καπιταλισμού, στον κατήφορο του «σοσιαλισμού με αγορά». Ξέρουμε σήμερα την επώδυνη για τους λαούς κατάληξη αυτής της κατηφόρας.

Αυτό που πρέπει να διερευνήσουμε είναι τη σχετικά ανάλογη πορεία σε επίπεδο θεσμών του εργατικού κράτους, με πρώτο σταθμό το σοβιετικό Σύνταγμα του 1936, που γενίκευσε το εκλογικό δικαίωμα με βάση τον τόπο κατοικίας και όχι εργασίας, κάτω και απ' την πίεση της προετοιμασίας για τη συμβολή του λαού, μπροστά στην επερχόμενη γερμανική ιμπεριαλιστική επίθεση.

Αυτή η πορεία συνέβαλε ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες πριν από την ανατροπή στην αδιαφορία των εργαζομένων για τη λειτουργία των σοβιέτ, στον ατομισμό και στη διάβρωση της ταξικής συνείδησης.

Λαογέννητοι θεσμοί στην Ελλάδα

Λαογέννητοι θεσμοί αναδείχθηκαν ιστορικά και στην Ελλάδα, ιδιαίτερα την περίοδο του ΕΑΜ και του ΔΣΕ, στην ηρωική δεκαετία του '40. 

Φυσικά, το περιεχόμενό τους και η δυναμική τους οριοθετήθηκαν απ' την προβληματική στρατηγική του ΚΚΕ την περίοδο εκείνη σε σχέση με το χαρακτήρα της επανάστασης και το στόχο της εργατικής εξουσίας και της κοινωνικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής.

Δε θα επιχειρήσουμε στον περιορισμένο χρόνο αυτής της ομιλίας μια ιστορική αποτίμηση, στην οποία θα συμβάλει η νέα συλλογική επεξεργασία του Α΄ τόμου της Ιστορίας του Κόμματος που ολοκληρώνεται.

Ωστόσο έχει σημασία να θυμίσουμε ότι ο Κώδικας «Ποσειδώνας», που αποτελούσε το πρώτο νομοθέτημα της ΕΑΜικής περιόδου, καθόρισε τη Γενική Συνέλευση των κατοίκων στα χωριά και στις πόλεις ως τον κύριο φορέα της λεγόμενης λαϊκής εξουσίας, σε διάσταση απ' τη θεσμική διάρθρωση της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Προέβλεπε ότι η διοίκηση θα ασκείται απ' τις Επιτροπές Λαϊκής Αυτοδιοίκησης (ΕΛΑ)και η δικαιοσύνη θα απονέμεται από τα λαϊκά δικαστήρια.

Με την Εγκύκλιο 4 που ακολούθησε, διαχωρίστηκε ρητά η σύνθεση των λαϊκών δικαστηρίων απ' τις ΕΛΑ.

Στη συνέχεια, το Μάρτη του 1944, η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, με το ψήφισμά της για την άσκηση της εξουσίας στην Ελεύθερη Ελλάδα, κατοχύρωσε ξανά τους θεσμούς της Λαϊκής Δικαιοσύνης και της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης.

Επίσης, την περίοδο του ΔΣΕ η προκήρυξη του Γενικού Αρχηγείου του προέβλεψε στις καταστατικές διατάξεις της λαϊκής εξουσίας τα Λαϊκά Συμβούλια και τα Λαϊκά Δικαστήρια. Φυσικά και πάλι δε διακηρύχθηκε η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Υπήρξε όμως η κήρυξη της εργασίας ως βασικής κοινωνικής λειτουργίας, που δημιουργεί το δικαίωμα για την απόλαυση όλων των αγαθών της ζωής.

Ωστόσο, ήταν σημαντικό βήμα οι εκλογές στις ελεύθερες περιοχές για την ανάδειξη Λαϊκών Συμβουλίων και Λαϊκών Δικαστηρίων, που έγιναν σε περίπου 300 κοινότητες στις περιοχές της Στερεάς, της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Θράκης.

Τα Λαϊκά Συμβούλια έκαναν διανομή κοινοτικής και εκκλησιαστικής γης σε ακτήμονες. Εγιναν 6 συνελεύσεις λαϊκών δικαστηρίων όπου πήραν μέρος 600 λαϊκοί δικαστές. Εκλέχτηκαν 6 αναθεωρητικά δικαστήρια.

Δεν έχει νόημα να απαριθμήσουμε άλλα στοιχεία. Αυτό που έχει σημασία είναι να φωτίσουμε τη δύναμη του λαού να πάρει την τύχη του στα χέρια του, όταν η επαναστατική πρωτοπορία φωτίσει αυτόν το δρόμο.

Το ΚΚΕ πήρε υπόψη όλη αυτήν τη διεθνή και την ελληνική θετική και αρνητική πείρα στην προγραμματική του επεξεργασία για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Η εργατική εξουσία στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ

Στο Πρόγραμμά μας δεν περιοριζόμαστε στη διακήρυξη βασικών αρχών, όπως ότι είναι αναγκαίο να ξεριζωθεί ο τρόπος οργάνωσης της παραγωγής και της κοινωνίας με γνώμονα το καπιταλιστικό κέρδος και να θεμελιωθούν η εργατική εξουσία και η κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, για να υπάρξει επιτέλους επιστημονικός σχεδιασμός της οικονομίας με γνώμονα την ικανοποίηση των διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών.

Προσδιορίζουμε τις θεμελιακές αρχές συγκρότησης της σοσιαλιστικής εξουσίας. Διότι οι αστικοί θεσμοί δεν μπορούν να υπηρετήσουν την κεντρικά σχεδιασμένη παραγωγή για τη διασφάλιση της κοινωνικής ευημερίας. Διότι ο επιστημονικός κεντρικός σχεδιασμός δεν είναι ένα απλό τεχνοκρατικό σχέδιο για να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Είναι κομμουνιστική σχέση παραγωγής και κατανομής των προϊόντων, που συνδέει τους εργαζόμενους με τα μέσα παραγωγής, με τους σοσιαλιστικούς οργανισμούς.

Η εργατική εξουσία πρέπει να εκπληρώσει μια δύσκολη, δημιουργική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αποστολή και να αντιμετωπίσει την ιμπεριαλιστική, άμεση και έμμεση, επέμβαση, καθώς και τις εσωτερικές αντεπαναστατικές δυνάμεις. Η σοσιαλιστική οικοδόμηση δεν είναι ευχάριστος περίπατος, όπως έδειξε η Ιστορία του 20ού αιώνα. Η ολοκληρωτική επικράτηση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, η εξάλειψη κάθε μορφής ατομικού πλουτισμού και ιδιοκτησίας στην παραγωγή, είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Ο κίνδυνος πισωγυρίσματος και νίκης της αντεπανάστασης δεν εξαλείφεται σε σύντομο διάστημα μετά τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Γι' αυτό η εργατική εξουσία πρέπει να αντικαταστήσει όλους τους θεσμούς του αστικού κράτους που έχει τσακίσει η σοσιαλιστική επανάσταση, με νέους λαογέννητους θεσμούς. Πρέπει να αξιοποιήσει την ισχυρή δύναμη που διαθέτει.

Ενεργητική συμμετοχή των εργαζομένων

Ποια είναι αυτή η δύναμη; 

Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι όταν συμμετέχουν ενεργά στη λήψη και στην εφαρμογή των αποφάσεων. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι όταν ελέγχουν αν υλοποιούνται οι αποφάσεις.

 Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι όταν μπορούν ανεμπόδιστα να ασκούν κριτική για να διορθωθούν αποφάσεις και πρακτικές που εμποδίζουν ή επιβαρύνουν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Με άλλα λόγια, δεν αναφερόμαστε σε έναν εξωτερικό εργατικό έλεγχο της κρατικής λειτουργίας. Το ίδιο το κράτος είναι εργατικό με βάση την αποστολή και την οργάνωση της νέας σοσιαλιστικής εξουσίας.

Για να εδραιωθεί και να ανοίξει το δρόμο προς τον κομμουνισμό η εργατική εξουσία πρέπει να διασφαλίσει υψηλού βαθμού οργάνωση, ανώτερη μορφή δημοκρατίας. Ποιο θα είναι το θεμέλιό της;

Η Συνέλευση των Εργαζομένων σε κάθε παραγωγική μονάδα, κάθε κοινωνική και διοικητική υπηρεσία, κάθε παραγωγικό συνεταιρισμό. Στη Συνέλευση θεμελιώνεται η δυνατότητα κάθε εργαζόμενου να εκλέγειαντιπροσώπους, να τους ανακαλεί, να ελέγχει και να αποδίδει ευθύνες για όλα τα προβλήματα.

Στη Συνέλευση μπορεί ο εργαζόμενος να εκλέγει και να εκλέγεται ως αντιπρόσωπος για τα ανώτερα όργανα της εξουσίας.

Βάθρο της εργατικής εξουσίας είναι η υποχρέωση των ενήλικων να εργάζονται και μέσω της εργασίας τους να ασκούν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους προς τα όργανα εξουσίας.

Οποιος παραβιάζει το ποινικό και το πειθαρχικό δίκαιο της εργατικής εξουσίας, μπορεί να χάσει για ένα διάστημα το εκλογικό του δικαίωμα. Υπάρχουν προβλέψεις για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των φοιτητών, των συνταξιούχων και κατηγοριών με ειδικά προβλήματα.

Τα αντιπροσωπευτικά όργανα εξουσίας συγκροτούνται μέχρι την κορυφή, δηλαδή απ' τα Εργατικά Συμβούλια των παραγωγικών μονάδων, στα Περιφερειακά Συμβούλια και τελικά στο Ανώτατο Οργανο Εργατικής Εξουσίας που έχει την ευθύνη του κεντρικού σχεδιασμού, της περιφρούρησης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης των διακρατικών σχέσεων.

Με άλλα λόγια, το Ανώτατο Οργανο Εξουσίας έχει πλήρεις εξουσίες, νομοθετικές, εκτελεστικές, δικαστικές, τις οποίες ασκεί μέσα από οργανωμένα σχετικά επιτελεία.

Και στα τρία επίπεδα των οργάνων εξουσίας, δηλαδή στο Εργασιακό, στο Περιφερειακό και στο Πανελλαδικό, ανήκουν η οργάνωση περιφρούρησης της επανάστασης και η απονομή της Λαϊκής Δικαιοσύνης. Φυσικά οι ευθύνες των οργάνων ιεραρχούνται αντίστοιχα.

Ο ρόλος των νομικών στο σοσιαλισμό

Σε όλα τα ειδικά όργανα, όπως τα δικαστικά, συμμετέχουν εκλεγμένοι εκπρόσωποι των εργαζομένων, αλλά φυσικά υπάρχει εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, δικαστές και δικηγόροι.

Ασφαλώς δεν έχουν καμία σχέση με τη δική μας πρόταση απλοϊκές και ανιστόρητες αντιλήψεις που αρνούνται το σημαντικό ρόλο της νομικής επιστήμης για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ιδιαίτερο βάρος που έδινε ο Λένιν στην αυστηρή και αποτελεσματική εφαρμογή της σοσιαλιστικής νομοθεσίας, στη σημασία του σοβιετικού Συντάγματος για να «πλησιάσει ο κρατικός μηχανισμός στις μάζες» και στην ανάγκη να διορθώνεται και να συμπληρώνεται το νομοθετικό πλαίσιο μετά την πρακτική εφαρμογή του στη ζωή.

Οι νομικοί επιστήμονες, οι δικαστές και οι δικηγόροι έχουν να επιτελέσουν σοβαρό έργο στην αποτελεσματική εφαρμογή και στην έρευνα των νέων προβλημάτων του σοσιαλιστικού δικαίου ώστε να επεκτείνονταικαι να βαθαίνουν οι σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Δεν υποτιμάμε το πλήθος παραγόντων που μπορούν να οδηγήσουν στην παραβίαση της σοσιαλιστικής συνταγματικής νομιμότητας. 

Δεν είναι μόνο η συνειδητή αντεπαναστατική δράση στο εσωτερικό και απ' τα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Υπάρχουν οι υποκειμενικές ανεπάρκειες του εκάστοτε σοσιαλιστικού κράτους και οι καθυστερήσεις στην ωρίμανσητης ταξικής συνείδησης.

Δεν πρέπει επίσης να υποτιμάμε τη σχετική αυτοτέλεια του νομικού εποικοδομήματος, που ασφαλώς καθορίζεται απ' την οικονομική βάση της κοινωνίας, αλλά ταυτόχρονα επιδρά και στις αλλαγές της οικονομικής βάσης.

Σαν σήμερα πριν 55 χρόνια, το Αστικό Κράτος με τους συνεργάτες του, Δολοφονούν τον Γρηγόρη Λαμπράκη:

Όρκος στο Λα­μπρά­κη, χρέος στη ζωή…

Στην Ελ­λά­δα του 1963 η λέξη «ει­ρή­νη» ήταν απα­γο­ρευ­μέ­νη. Αν τολ­μού­σες να την προ­φέ­ρεις, έστω να την γρά­ψεις, τα στοι­χεία σου κα­τέ­λη­γαν σε φά­κε­λο της Ασφά­λειας. 

Αυτό, στην Ελ­λά­δα του ΝΑΤΟ, του Πα­λα­τιού, της ΕΡΕ και των υπό­λοι­πων αστι­κών δυ­νά­με­ων, σή­μαι­νε από­λυ­ση, στέ­ρη­ση δια­βα­τη­ρί­ου, ανά­κρι­ση σε κά­ποιο αστυ­νο­μι­κό τμήμα, συ­νε­χής πα­ρα­κο­λού­θη­ση από τους χα­φιέ­δες του κρά­τους και του πα­ρα­κρά­τους.

Είναι η εποχή κατά την οποία οι ΗΠΑ του Τζων Φ.Κέ­νε­ντι βρί­σκο­νται σε πο­λε­μι­κή φρε­νί­τι­δα: 

ανα­πτύσ­σουν συ­νε­χώς το πυ­ρη­νι­κό τους οπλο­στά­σιο ως υπεν­θύ­μι­ση απει­λής απέ­να­ντι στην ΕΣΣΔ και τον σο­σια­λι­στι­κό κόσμο, πραγ­μα­το­ποιούν σειρά πυ­ρη­νι­κών δο­κι­μών στον Ει­ρη­νι­κό, τα εξο­πλι­σμέ­να με πυ­ραύ­λους po­laris υπο­βρύ­χια τους αρ­με­νί­ζουν σε Ατλα­ντι­κό και Με­σό­γειο έτοι­μα να εξα­πο­λύ­σουν το θά­να­το, ενώ σε μια σειρά χώρες (συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της Ελ­λά­δας) στή­νουν και εξο­πλί­ζουν στρα­τιω­τι­κές βά­σεις.

Σε ολό­κλη­ρο τον κόσμο, με την στή­ρι­ξη της Σο­βιε­τι­κής Ένω­σης και των σο­σια­λι­στι­κών χωρών, αρ­χί­ζει στα­δια­κά να ανα­πτύσ­σε­ται ενα αντι­πο­λε­μι­κό κί­νη­μα.

 Το σύν­θη­μα του «αφο­πλι­σμού» ακού­γε­ται από την Ια­πω­νία μέχρι τη Βρε­τα­νία, ενώ οι αντι­πρό­σω­ποι της ΕΣΣΔ στον ΟΗΕ και στα διε­θνή φόρα θέ­τουν το ζή­τη­μα της κούρ­σας των εξο­πλι­σμών. 

Από το Λον­δί­νο, ο νο­μπε­λί­στας μα­θη­μα­τι­κός και φι­λό­σο­φος, πρω­το­πό­ρος του κι­νή­μα­τος για τον πυ­ρη­νι­κό αφο­πλι­σμό, Μπέρ­τραντ Ράσελ προει­δο­ποιεί για τον κίν­δυ­νο ενός πυ­ρη­νι­κού ολο­καυ­τώ­μα­τος: 

«Απο­τε­λεί προ­σβο­λή για την αξιο­πρέ­πεια κάθε ατό­μου η προ­ε­τοι­μα­σία μιας κα­θο­λι­κής σφα­γής».

Την ίδια πε­ρί­ο­δο στην Ελ­λά­δα, στην προ­με­τω­πί­δα του αγώνα ενά­ντια στον πό­λε­μο μπαί­νει ένας για­τρός και αθλη­τής. 

Ο Γρη­γό­ρης Λα­μπρά­κης. 

Αντι­πρό­ε­δρος της Επι­τρο­πής για τη Διε­θνή Ύφεση και Ει­ρή­νη και βου­λευ­τής της προ­δι­κτα­το­ρι­κής ΕΔΑ, ο Λα­μπρά­κης ανα­δει­κνύ­ε­ται πρω­τα­γω­νι­στής του αγώνα ενά­ντια στους ιμπε­ρια­λι­στές, ενά­ντια στην πρόσ­δε­ση της Ελ­λά­δας στο αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κό στρα­τιω­τι­κό άρμα, ενά­ντια στο ίδιο το εκ­με­ταλ­λευ­τι­κό σύ­στη­μα που γεννά τους πο­λέ­μους και την δυ­στυ­χία. ‘

Ετσι, γί­νε­ται στό­χος για το αστι­κό κρά­τος και τα πα­ρα­κρα­τι­κά του πλο­κά­μια.

Ο άν­θρω­πος που στις 21 Απρί­λη 1963 πραγ­μα­το­ποί­η­σε την απα­γο­ρευ­μέ­νη Πο­ρεία Ει­ρή­νης και που ένα μήνα αρ­γό­τε­ρα επι­χει­ρεί την πρώτη συ­γκέ­ντρω­ση της Επι­τρο­πής Ει­ρή­νης στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, πρέ­πει να πε­θά­νει. Πρέ­πει να δο­λο­φο­νη­θεί έτσι, ώστε το φι­λει­ρη­νι­κό, τα­ξι­κό κί­νη­μα, ολό­κλη­ρος ο ελ­λη­νι­κός λαός, να πάρει το μή­νυ­μα: Να τι πα­θαί­νει όποιος τα βάζει με το αστι­κό πο­λι­τι­κό κα­τε­στη­μέ­νο και τους υπε­ρα­τλα­ντι­κούς του συμ­μά­χους!

Σή­με­ρα, το αγω­νι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα του Γρ. Λα­μπρά­κη και των συ­να­γω­νι­στών του, είναι ζω­ντα­νό και επί­και­ρο. 

Σή­με­ρα, 55 χρό­νια μετά, οι ιμπε­ρια­λι­στές συ­νε­χί­ζουν, ακόμη πιο λυσ­σα­σμέ­να, τη γη να ξα­να­μοι­ρά­ζουν και με των λαών το αίμα τα σύ­νο­ρα να χα­ρά­ζουν. 

Η φωτιά των ιμπε­ρια­λι­στι­κών πο­λέ­μων μαί­νε­ται και ο κίν­δυ­νος κλι­μά­κω­σης τους είναι άμε­σος. 

Για τα κέρδη των μο­νο­πω­λί­ων και του με­γά­λου κε­φα­λαί­ου, οι ιμπε­ρια­λι­στές είναι έτοι­μοι ανά πάσα στιγ­μή να γκρε­μί­σουν ότι έχει αφή­σει όρθιο η ει­ρή­νη τους. Μια «ει­ρή­νη» που οι λαοί τη βιώ­νουν με το πι­στό­λι να ση­μα­δεύ­ει τον κρό­τα­φο τους.

Γι’ αυτό, λοι­πόν, είναι πε­ρισ­σό­τε­ρο επι­βε­βλη­μέ­νη όσο ποτέ άλ­λο­τε η εν­δυ­νά­μω­ση της πάλης ενά­ντια στους ιμπε­ρια­λι­στι­κούς πο­λέ­μους και το σάπιο σύ­στη­μα που τους γεννά. 

Η εποχή μας έχει ανά­γκη πολ­λούς, νέους «Λα­μπρά­κη­δες». 

Για να μπο­ρέ­σει να γίνει πράξη το σύν­θη­μα: 

Όρκος στο Λα­μπρά­κη, χρέος στη ζωή, να φύ­γου­νε οι βά­σεις και οι Να­τοϊ­κοί.

από ATEXNOS_­_­του_Νίκου Μότ­τα

***

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης γεννήθηκε στις 3 Απριλίου 1912 στην Κερασίτσα Αρκαδίας και ήταν το 14ο παιδί από τα συνολικά 18 που απέκτησαν οι γονείς του. Αδερφός του ήταν ο Θεόδωρος Λαμπράκης, ιατρός και βουλευτής με την Εθνική Πολιτική Ένωση Κέντρου (ΕΠΕΚ). Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στη γυναικολογία. Υπήρξε αθλητής με πολλές πανελλήνιες και βαλκανικές νίκες και κατείχε για 23 χρόνια (ως το 1959) το πανελλήνιο ρεκόρ στο άλμα εις μήκος με επίδοση 7,37 μ. Στην διάρκεια της κατοχής διοργάνωνε με άλλους συναθλητές του αγώνες, διαθέτοντας τα έσοδα σε λαϊκά συσσίτια. Το 1950 κατέλαβε τη θέση του υφηγητή Μαιευτικής - Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Aπέκτησε τρεις γιους, τον Γιώργο, τον Θοδωρή και τον Γρηγόρη.

Στις εκλογές του Οκτωβρίου 1961 ο Λαμπράκης εξελέγη βουλευτής Πειραιάσυνεργαζόμενος με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της «Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη». Στις 21 Απριλίου 1963 αψηφώντας σχετική απαγόρευση της αστυνομίας, πραγματοποίησε την 1η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης. Βάδισε το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής μόνος του, εν μέσω απειλών, πριν τελικά συλληφθεί και κρατηθεί για μερικές ώρες.^[8]

Αμέσως μετά μετέβη στο Λονδίνο για να συμπαρασταθεί στους Έλληνες, Κύπριους και Άγγλους διαδηλωτές που ζητούσαν την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα, ανάμεσα στους οποίους ήταν και η Βρετανίδα σύζυγός του Αντώνη Αμπατιέλου, Μπέτυ Μπάρτλετ Αμπατιέλου. Στόχος των διαδηλωτών ήταν η βασίλισσα Φρειδερίκη, η οποία βρισκόταν στην αγγλική πρωτεύουσα προκειμένου να παραστεί σε βασιλικούς γάμους. Η σύζυγος του Αμπατιέλου ζήτησε ακρόαση από την Φρειδερίκη, η οποία την αρνήθηκε, παρά τις πιέσεις του Λαμπράκη. Σχεδόν ένα μήνα μετά, στις 22 Μαΐου, καθώς εξερχόταν από συγκέντρωση για την ειρήνη και τον πυρηνικό αφοπλισμό στη Θεσσαλονίκη, δέχτηκε δολοφονική επίθεση από παρακρατικούς. Τραυματίστηκε βαριά και υπέκυψε στα τραύματά του λίγες μέρες μετά.

Η δολοφονία

Η διαδρομή που ακολούθησε το τρίκυκλο στις οδούς Ελ. Βενιζέλου και Τσιμισκή αμέσως μετά το δολοφονικό χτύπημα, μέχρι το σημείο της σύλληψης των δραστών, λίγο πριν τη διασταύρωση των οδών Τσιμισκή με Αγίας Σοφίας. Και οι δύο αυτοί δρόμοι είναι σήμερα μονόδρομοι, με φορά αντίθετη προς την πορεία του τρίκυκλου.

Λίγο μετά τις 8 το βράδυ της 22ας Μαΐου του 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης ξεκίνησε από το ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ της Θεσσαλονίκης, όπου είχε αφιχθεί τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες, για να μεταβεί σε εκδήλωση που διοργάνωσε η «Επιτροπή δια την διαθνή ύφεσιν και ειρήνην», στην οποία ήταν ομιλητής. Η κατάσταση ήταν τεταμένη. Από τις 6 το απόγευμα πολλές δεκάδες άτομα ακραίων δεξιών πολιτικών πεποιθήσεων είχαν αρχίσει να συγκροτούν αντισυγκέντρωση στα πεζοδρόμια των οδών Σπανδωτή, Ερμού και Βενιζέλου, κοντά στο κτίριο όπου επρόκειτο να γίνει η συγκέντρωση. Είχαν προηγηθεί διαβήματα στελεχών της ΕΔΑ τόσο προληπτικά στον εισαγγελέα Πρωτοδικών κ. Αργυρόπουλο, ο οποίος ενημέρωσε σχετικά την αστυνομία, όσο και στο Ε΄ Αστυνομικό Τμήμα, μετά τη συνάθροιση των «αντιφρονούντων». Στον τόπο της συγκέντρωσης βρίσκονταν ήδη 180 χωροφύλακες εν στολή, καθώς και ο επιθεωρητής Χωροφυλακής Βόρειας Ελλάδας υποστράτηγος Κωνσταντίνος Μήτσου και ο διευθυντής των αστυνομικών δυνάμεων της πόλης, συνταγματάρχης Ευθύμιος Καμουτσής.

Κανείς τους όμως δεν έδωσε διαταγή να διαλυθεί η αντισυγκέντρωση. Έτσι ο Γρηγόρης Λαμπράκης προπηλακίστηκε καθώς πήγαινε στο κτίριο όπου βρίσκονταν τα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, απ' όπου και εκφώνησε μετά από λίγο το λόγο του, κάτω από τις έξαλλες κραυγές του πλήθους των «αγανακτισμένων πολιτών», ενώ έπεφταν βροχή οι πέτρες εναντίον του.

Μέσα σ' αυτή την έκρυθμη κατάσταση, αφού ολοκλήρωσε όπως-όπως την ομιλία του για την ειρήνη, ο βουλευτής της ΕΔΑ φώναξε από το μικρόφωνο:

Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Σαν εκπρόσωπος του Έθνους και του Λαού, καταγγέλλω ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας μου και καλώ τον υπουργό Β. Ελλάδος, τον νομάρχη, τον εισαγγελέα, τον στρατηγό Χωροφυλακής Μήτσου, τον διευθυντή της Αστυνομίας και τον διοικητή Ασφαλείας να προστατέψουν τη συγκέντρωση και τη ζωή μου.

Στο μεταξύ, ο βουλευτής Καβάλας της ΕΔΑ Γιώργος Τσαρουχάς, που ήταν περαστικός από τη Θεσσαλονίκη, έσπευσε κι αυτός για τη συγκέντρωση, αλλά μόλις πλησίασε δέχθηκε άγρια επίθεση από τους «αντιφρονούντες", τραυματίστηκε κι ενώ τον μετέφεραν με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο, δέχθηκε ξανά επίθεση των παρακρατικών στοιχείων που τον κατέβασαν κάτω κι άρχισαν να τον χτυπούν και να τον κλωτσούν μανιωδώς. Πολίτες τον μετέφεραν αιμόφυρτο, στον Σταθμό Α΄ Βοηθειών.

Ο Λαμπράκης, που δεν είχε μάθει τίποτα για την περιπέτεια του Τσαρουχά, ετοιμαζόταν να φύγει. Παρουσιάστηκε ο μοίραρχος Παπατριανταφύλλου, ο οποίος τον διαβεβαίωσε ότι η περιοχή είχε εκκαθαριστεί από τους συγκεντρωμένους. Βγαίνοντας ο Λαμπράκης συνάντησε τον συνταγματάρχη Καμουτσή, στον οποίο διαμαρτυρήθηκε έντονα για την ασυδοσία των παρακρατικών. Βλέποντας να εκκαθαρίζεται ο χώρος μπροστά στο κτίριο, ο Λαμπράκης μαζί με αρκετά άτομα ξεκίνησαν να περάσουν απέναντι στο ξενοδοχείο. Καθώς διέσχιζαν το δρόμο, ακούστηκε ο θόρυβος από μία τρίκυκλη μοτοσυκλέτα, που όρμησε με ξέφρενη ταχύτητα και έπεσε πάνω στην ομάδα του βουλευτή και των φίλων του, ενώ κάποιος που ήταν ανεβασμένος στην καρότσα, χτύπησε με ένα λοστό τον Λαμπράκη στο κεφάλι. Ο βουλευτής σωριάστηκε αιμόφυρτος στο έδαφος. Οδηγός του τρίκυκλου ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης, μεταφορέας, γνωστός στον υπόκοσμο της Θεσσαλονίκης. Ένας από τους εθελοντές συνοδούς του Λαμπράκη, ο Μανώλης Χατζηαποστόλου, πήδηξε μέσα στην καρότσα του τρίκυκλου και άρχισε να συμπλέκεται με το άτομο που κρατούσε τον λοστό. Αργότερα έγινε γνωστό ότι επρόκειτο για τον Μανώλη Εμμανουηλίδη, καταδικασμένο για βιασμό, παιδεραστία, κλοπή κ.α. Ακολούθησε άγρια πάλη. Το τρίκυκλο σταμάτησε, ο Γκοτζαμάνης κατέβηκε και μια αστυνομική ράβδος (γκλομπ) χτύπησε τον Χατζηαποστόλου, έως ότου εμφανίστηκε ένας απλός τροχονόμος, ο οποίος μη γνωρίζοντας όσα είχαν προηγηθεί, συνέλαβε τον Γκοτζαμάνη κατόπιν υποδείξεων των περαστικών.

Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν από το δολοφονικό χτύπημα και ενώ ο Γρηγόρης Λαμπράκης έπνεε τα λοίσθια.

Στο μεταξύ ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, όπου διαπιστώθηκε ότι ήταν θανάσιμα τραυματισμένος. Η είδηση έπεσε σαν βόμβα στη νύχτα της Αθήνας. Η κυβέρνηση διέθεσε ειδικό αεροσκάφος για να μεταφέρει στη συμπρωτεύουσα τον ειδικό νευροχειρουργό Δώρο Οικονόμου, για να χειρουργήσει τον βουλευτή της ΕΔΑ που χαροπάλευε. Η γνωμάτευσή του όμως ήταν παρόμοια με εκείνη του καθηγητή Νικόλαου Καβαζαράκη, του νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Δεν υπήρχε καμία ελπίδα σωτηρίας. Τέσσερις μέρες μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του, στη 1:22 μετά τα μεσάνυχτα της 26ης Μαΐου, ο Λαμπράκης εξέπνευσε.

Σύμφωνα με τη μετέπειτα καταγγελία του Θ. Γρέβια, φοιτητή τότε και υποστηρικτή του Γ. Λαμπράκη, αφότου ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο ΑΧΕΠΑ, αφέθηκε να πεθάνει. Μιλώντας στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», ο Γρέβιας δηλώνει χαρακτηριστικά: «Τον άφησαν βαριά τραυματισμένο, χωρίς ορό στο νεκροθάλαμο του νοσοκομείου. Το σχέδιό τους πέτυχε».

Ο Θ. Γρέβιας περιέγραψε τις στιγμές που ακολούθησαν όταν ο Γρηγόρης Λαμπράκης μεταφέρθηκε σοβαρά τραυματισμένος στο νοσοκομείο.

Τα μεσάνυχτα βρισκόμασταν έξω από την κεντρική είσοδο του νοσοκομείου, όταν εξήλθε ένας γιατρός. Απευθύνθηκε σε μας, ρωτώντας αν ήμασταν εκεί για τον Λαμπράκη. Του απαντήσαμε 'ναι'. Είπε ότι χρειαζόταν ένας από μας, γιατί δεν επαρκούσε το νοσηλευτικό προσωπικό. Πήγα εγώ. Κατέβηκα με το γιατρό στο πρώτο υπόγειο. Από ένα μακρόστενο διάδρομο μπήκαμε σε ένα κλειστό θάλαμο. Στην είσοδο βλέπω τη γραμματέα της οργάνωσής μας Καίτη Τσαρουχά, να κρατάει στα χέρια της τον βαρύτατα τραυματισμένο πατέρα της, Γιώργη Τσαρουχά (χτυπήθηκε το ίδιο βράδυ), βουλευτή Καβάλας της ΕΔΑ. Στο βάθος δεξιά ξαπλωμένο ανάσκελα, το σώμα του Γρηγόρη Λαμπράκη.

Ο Θ. Γρέβιας σημειώνει ότι ο Λαμπράκης ήταν ζωντανός, αλλά σε κωματώδη κατάσταση. «Ο γιατρός μου ζήτησε να καθίσω σε μια καρέκλα, πίσω από το κεφάλι του, να τοποθετήσω τα χέρια μου στην κάτω σιαγόνα και να κρατώ συνεχώς το κεφάλι του προς τα πίσω και έφυγε. Του είχαν κάνει τραχειοστομία. Δεν ήταν διασωληνωμένος, δεν είχε ορό. Κατά διαστήματα το στήθος του τρανταζόταν από ακανόνιστες εισπνοές και εκπνοές», συνεχίζει ο Θ. Γρέβιας. Ερωτηθείς για τον θάλαμο και το αν υπήρχε άλλος ασθενής εκεί, ο Γρέβιας απάντησε:

«Ο χώρος όπου βρισκόμασταν δεν ήταν θάλαμος νοσηλείας. Ούτε τα κρεβάτια ήταν κρεβάτια νοσηλείας. Το κρεβάτι στο οποίο ήταν ο Λαμπράκης, αποτελούνταν από τρεις ξύλινες σανίδες πάνω σε δύο μεταλλικά 'Π', πιθανότατα νεκροκρέβατο. Μάλλον ήταν ο νεκροθάλαμος του νοσοκομείου».

Ανακρίσεις

Η κηδεία του Γρηγόρη Λαμπράκη

Το χτύπημα κατά του Λαμπράκη προκάλεσε μια άνευ προηγουμένου πολιτική κρίση, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και το σύνολο του κεντρώου και αριστερού Τύπου να κάνουν λόγο από την πρώτη στιγμή για οργανωμένο σχέδιο δολοφονίας. Η επίσημη αστυνομική εκδοχή αντίθετα, ήταν ότι επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα και αυτήν υιοθέτησε αρχικά και η κυβέρνηση της χώρας.

Η σορός του Λαμπράκη μεταφέρθηκε στην Αθήνα, στο ναό του Αγίου Ελευθερίου και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα, ενώ η νεκρώσιμη ακολουθία έλαβε χώρα στη Μητρόπολη, στις 4 το απόγευμα της 28ης Μαΐου. Την κηδεία παρακολούθησαν όλοι οι αρχηγοί και οι βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης και δεκάδες χιλιάδες λαού.

Ήδη, στη Θεσσαλονίκη είχαν ξεκινήσει οι ανακρίσεις για το «ατύχημα», από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη και τους εισαγγελείς Δημήτριο Παπαντωνίου και Νίκο Αθανασόπουλο, υπό τη γενική εποπτεία του εισαγγελέα εφετών Παύλου Δελαπόρτα. Αργότερα ο Παπαντωνίου αντικαταστάθηκε από τον εισαγγελέα Στυλιανό Μπούτη. Αν και η ηγεσία της Xωροφυλακής Θεσσαλονίκης έκανε κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποκρύψει κρίσιμα στοιχεία και να εκφοβίσει τους μάρτυρες, η ανακριτική ομάδα (παρά τις απροκάλυπτες παρεμβάσεις και πιέσεις που δέχτηκε από τον τότε εισαγγελέα του Αρείου Πάγουκαι μετέπειτα -το 1967- πρωθυπουργό της χούντας Κωνσταντίνο Κόλλια) κατόρθωσε να στοιχειοθετήσει ότι επρόκειτο για προμελετημένο έγκλημα και να αποκαλύψει τους ηθικούς αυτουργούς του. Έτσι, τους Γκοτζαμάνη και Εμμανουηλίδη ακολούθησαν τρανταχτά ονόματα.

Τον Ιούλιο του 1963 ο ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης απήγγειλε κατηγορίες για ηθική αυτουργία στην ανθρωποκτονία εκ προθέσεως του Γρ. Λαμπράκη εναντίον του υπομοίραρχου Εμμανουήλ Καπελώνη, διοικητή του αστυνομικού τμήματος Τριανδρίας, και του Ξενοφώντα Γιοσμά (που, λόγω της δράσης του στην Κατοχή, είχε καταδικαστεί ως δοσίλογος και, ακριβώς για τον λόγο αυτό, αποκαλούνταν συχνά κοροϊδευτικά Φον Γιοσμάς). Στις 14 Σεπτεμβρίου, με ομοφωνία ανακριτή και εισαγγελέως κρίθηκαν προφυλακιστέοι ο υποστράτηγος Κωνσταντίνος Μήτσου, επιθεωρητής Βορείου Ελλάδος, οι συνταγματάρχες Ευθύμιος Καμουτσής, διευθυντής αστυνομίας, και Μιχαήλ Διαμαντόπουλος και ο μοίραρχος Τρύφων Παπατριανταφύλλου.

Στο απυρόβλητο της δικαιοσύνης έμεινε ο υπομοίραρχος της Ασφάλειας Δημήτριος Κατσούλης, του τμήματος «Δίωξης Κομμουνιστών». Όπως ισχυρίστηκε ο υπομοίραρχος Εμμανουήλ Καπελώνης, ο Κατσούλης της Ασφαλείας Θεσσαλονίκης ειδοποίησε όλα τα παραρτήματα να στείλουν τους άνδρες τους στον τόπο της συγκέντρωσης και να πάρουν μαζί τους «εθνικόφρονες πολίτες» για ν' αποδοκιμάσουν τους οπαδούς της ειρήνης. Επειδή όμως στο μεταξύ άλλαξε ο τόπος της συγκέντρωσης όπου θα μιλούσε ο βουλευτής, οι περί ων ο λόγος πολίτες εκλήθησαν να μαζευτούν στο Ε΄ Αστυνομικό Τμήμα. Εκεί τους έβγαλε λόγο ο υπομοίραρχος Κατσούλης, ο οποίος, μεταξύ άλλων, τους τόνισε ότι «στόχος μας είναι ο Λαμπράκης». Στο υπόμνημά του ο υπομοίραρχος Καπελώνης ισχυρίστηκε ότι προ των επεισοδίων και της συγκέντρωσης, ο Κατσούλης πέρασε από τα γραφεία της Γενικής Ασφαλείας και δήλωσε κομπορρημονών στους αξιωματικούς: «Σήμερα θα δείτε τι θα γίνει...».^[9]

Τελικά, για τον φόνο καταδικάστηκαν οι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης, ενώ ο Γιοσμάς καταδικάστηκε μόνο για διατάραξη της κοινής ειρήνης.

Σημαντικό ρόλο στις αποκαλύψεις έπαιξε και η μαχητική έρευνα και αρθρογραφία τριών δημοσιογράφων που είχαν ανέβει στη Θεσσαλονίκη για να καλύψουν το θέμα: Του Γιώργου Ρωμαίου του Βήματος (μετέπειτα υπουργού του ΠΑΣΟΚ), Γιάννη Βούλτεψη της Αυγής και Γιώργου Μπέρτσου (της τότε μεγάλης σε κυκλοφορία Ελευθερίας των Αθηνών).

Η δίκη

Στις 3 Οκτωβρίου του 1966 άρχισε στο Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης η δίκη των κατηγορουμένων για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη και τον βαρύ τραυματισμό του Γιώργου Τσαρουχά. Πρόεδρος του δικαστηρίου εκδίκασης της πολύκροτης υπόθεσης ήταν ο εφέτης Ιωάννης Γραφανάκης και εισαγγελέας ο αντεισαγγελέας Εφετών Παύλος Δελαπόρτας. Οκτώ μήνες νωρίτερα είχε εκδοθεί το βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, με το οποίο παραπέμφθηκαν ως φυσικοί αυτουργοί σε «ανθρωποκτονία εκ προθέσεως» οι Σπύρος Γκοτζαμάνης και Μανώλης Εμμανουηλίδης, ως ηθικοί αυτουργοί ο υπομοίραρχος Εμμανουήλ Καπελώνης και ο Ξενοφών Γιοσμάς, για επικίνδυνες σωματικές βλάβες σε βάρος του Γιώργου Τσαρουχά οι Αντώναρος Πιτσάκος και Χρήστος Φωκάς, για παράβαση καθήκοντος οι αξιωματικοί της Χωροφυλακής Κωνσταντίνος Μήτσου, αντιστράτηγος, Ε. Καμουτσής συνταγματάρχης, Μιχαήλ Διαμαντόπουλος αντισυνταγματάρχης, Κωνσταντίνος Δόλκας και Δημήτριος Σέττας ταγματάρχες και Τρύφων Παπατριανταφύλλου μοίραρχος. Και για διατάραξη της κοινής ησυχίας 23 άτομα, παρακρατικοί, χωροφύλακες κ.α. Το Συμβούλιο Εφετών, όπως το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών, σύμφωνα και με τις προτάσεις του ανακριτή (και πολύ αργότερα Προέδρου της Δημοκρατίας) Χρήστου Σαρτζετάκη και του εισαγγελέα Στυλιανού Μπούτη, είχε απορρίψει τις κατηγορίες που είχαν διατυπωθεί από την πολιτική αγωγή εναντίον πολιτικών προσώπων (Κωνσταντίνου Καραμανλή, Κωνσταντίνου Τσάτσου, Δημήτρη Μακρή, Τρύφωνος Τριανταφυλλάκου κ.α.).

Ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας πρότεινε την ενοχή των 18 από τους 31 κατηγορούμενους (μεταξύ των οποίων τριών από τους έξι αξιωματικούς). Στην αγόρευσή του, είχε ζητήσει την ενοχή των ανώτατων αξιωματικών, λέγοντας:

Σήμερα, εδώ, ένα σύμφυρμα κλεφτών, βιαστών, δοσίλογων και κάθε είδους κακοποιών, εμφανίζεται -προς εθνοκαπηλεία και ανομολόγητους ιδιοτελείς σκοπούς- ως προστάτης κοινωνικών καθεστώτων, ως φύλακας ιερών και οσίων και ως Κέρβερος του νόμου και της τάξης. Τι άλλο έπρεπε να περιμένει κανείς απ' αυτό πλην του ότι θα εξελισσόταν σε κακοήθη νεοπλασία της κοινωνίας;

Στις 28 Δεκεμβρίου, έπειτα από 12ωρη σύσκεψη των 10 ενόρκων που διήρκεσε από τις 10:45 το πρωί ως τις 10:45 τη νύχτα, ο προϊστάμενος των ενόρκων Δ. Τούσας διάβασε την απόφασή τους:

Όχι. Δεν είναι ένοχοι οι Σπ. Γκοτζαμάνης και Εμμ. Εμμανουηλίδης ότι την 22αν Μαΐου 1963 εκ προθέσεως απέκτειναν τον βουλευτήν Γρ. Λαμπράκην, επιβαίνοντες τρικύκλου, με οδηγόν τον πρώτον, το οποίον επέπεσε κατ' αυτού και ότι δι' αμβλέος οργάνου έπληξαν τούτον εις την κεφαλήν. Δια παμψηφίας οι ένορκοι απεφάνθησαν ότι: Όχι. Δεν είναι ένοχοι οι Εμμ. Καπελώνης και Ξεν. Γιοσμάς δι' ηθικήν αυτουργίαν εις την προαναφερθείσαν πράξιν. Δια της νομίμου πλειοψηφίας εγένετο δεκτόν ότι: Ναι. Είναι ένοχος ο Σπ. Γκοτζαμάνης διότι εκ προθέσεως επροξένησε σωματικήν κάκωσιν δια τρικύκλου που ωδήγει ο ίδιος και επέπεσε κατά του Λαμπράκη και του επροξένησε τραύμα -ουχί δι' αμβλέος οργάνου, αλλά δια του τρικύκλου- εις την κεφαλήν, εκδοράς εις τους πόδας και εκχυμώσεις εις τους οφθαλμούς, τον περιήγαγεν εις πλήρη αφασίαν και του προεκάλεσε σωματικήν βλάβην, η οποία επέφερε τον θάνατον. Ναι. Εσκόπει ο Γκοτζαμάνης να προκαλέση βαρείαν σωματικήν βλάβην εις τον Λαμπράκην... Όχι. Οι αξιωματικοί Κ. Μήτσου, αντιστράτηγος ε.α., Ευθ. Καμουτσής, συνταγματάρχης ε.α., Μ. Διαμαντόπουλος, αντισυνταγματάρχης ε.α., Κ. Δόλκας, αντισυνταγματάρχης ε.α., Δ. Σέττας, ταγματάρχης και Τρ. Παπατριανταφύλλου, μοίραρχος, δεν είναι ένοχοι δια παράβασιν καθήκοντος...

«Η ετυμηγορία εις ωρισμένα σημεία ομοιάζει με φως που δίδει εξηντλημένη στήλη ηλεκτρικού φακού», χαρακτήρισε την απόφαση των ενόρκων ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας.

Με βάση αυτή την ετυμηγορία των ενόρκων το δικαστήριο επέβαλε τις ακόλουθες ποινές: στον Γκοτζαμάνη κάθειρξη 11 ετών, στον Εμμανουηλίδη κάθειρξη 8½ ετών, στον Χρ. Φωκά φυλάκιση 15 μηνών, στον Ξ. Γιοσμά φυλάκιση ενός έτους. Μικρότερες ποινές -για «διατάραξιν οικιακής ειρήνης»- στους Γ. Λεονάρδο, Γ. Ντόγκα, Κ. Παραπάρα, Ο. Κοντουλέα και Ν. Παπαδόπουλο.

Από τη Βικιπαίδεια

***

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ

Μαραθωνοδρόμος στην επιστήμη, πρωταθλητής στους στίβους

Ο μάρτυρας της ειρήνης έχει καταγραφεί στη συνείδηση του κόσμου ως ο "Γιατρός της Αριστεράς", με την προσφορά του Σαμαρείτη στον συνάνθρωπό του και ως φίλος των αντιπάλων του στους στίβους. Ηταν ένας γνήσιος και πρωτοποριακός επιστήμονας

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης δεν υπήρξε μόνο ολυμπιονίκης της ειρήνης και της δημοκρατίας, όπως είπε μετά τη δολοφονία του ο Κύπριος ποιητής Τεύκρος Ανθίας.

Ο Γρ. Λαμπράκης πάλεψε σκληρά να κατακτήσει την επιστήμη και να διακριθεί στους στίβους. Κατάκτησε την επιστήμη. Διέπρεψε και στους στίβους.

Σε ηλικία 38 ετών έγινε υφηγητής σε μια εποχή που η Ιατρική ήταν κλειστή και οι υψηλές της θέσεις δυσπρόσιτες. Ομως, παράδοξα, το επιστημονικό έργο του Λαμπράκη , που θα μπορούσε να τον κάνει διάσημο, δεν είναι γνωστό ούτε στους ίδιους τους γιατρούς.

Ο κόσμος, όμως, και ιδιαίτερα οι συναθλητές του, γνώρισαν στο πρόσωπό του έναν Σαμαρείτη της ιατρικής. Υπήρχαν περιπτώσεις που όχι μόνο δε δεχόταν αμοιβή, αλλά υπηρέτησε την ιατρική με εκείνη την παλιά ιεραποστολική συνείδηση του γιατρού, που συνέδραμε και οικονομικά τον ασθενή.

Η ιατρική στην Ελλάδα έχει και τέτοιες απογειώσεις, στη σφαίρα της ανθρώπινης αλληλεγγύης. Ειδικότερα στη συνείδηση του κόσμου έχουν καταγραφεί οι "Γιατροί της Αριστεράς", όπως ο Σκοπούλης στα Γιάννενα και ο Γρηγόρης στη Λευκάδα. Στο "Ρ" της 15ης Μάη 1983 έχει καταγραφεί μια συγκλονιστική ανώνυμη μαρτυρία, της Ελένης Τ.

Η Ελένη Τ., που, μόλις άρχισε να εργάζεται σε μια βιοτεχνία, πήγε συστημένη από κάποιον αθλητή στο ιατρείο του Γρ. Λαμπράκη στην οδό Πατησίων 50. Κι όχι μόνο δεν της πήρε λεφτά για την εξέταση, αλλά της έδωσε και ένα τάλιρο για τα εισιτήρια μέχρι το Παγκράτι.

"Εγώ δεν παίρνω λεφτά από αθλητές... ". Μ' αυτό το γράμμα ο Γρ. Λαμπράκης επέστρεψε στον παλιό αθλητή Σκαραμαγκά ένα κατοστάρικο, που του είχε δώσει ο Σκαραμαγκάς για τη θεραπεία της γυναίκας του. Μετά τη δολοφονία του ο Σκαραμαγκάς πήγε στο σπίτι του παλιού Βαλκανιονίκη Γ. Θάνου και με δάκρυα στα μάτια - όπως έγραψε ο Γ. Θάνος στους "Δρόμους της Ειρήνης" (Ιούνιος 1963, τεύχος 66) - και του έλεγε: "Αυτό θα το φυλάξω για ανάμνηση, κειμήλιο του αγαπημένου μας Γρηγόρη ".

Απ' τους "Δρόμους της Ειρήνης" (Ιούνιος 1964, τεύχος 78) αντιγράφουμε τη μαρτυρία ενός - ανώνυμου - παλιού Μαραθωνοδρόμου που την έδωσε στο Γ. Θάνο:"Το 1948 αρρώστησε η κόρη μου, δύο ετών τότε, από σοβαράς μορφής δυσεντερίαν. Οι γιατροί του νοσοκομείου Παίδων που την είχα εκεί, μου το είπαν καθαρά. Το παιδί σου δεν έχει πλέον ζωή και να το πάρης απόφαση. Εντός της σήμερον εάν δε βρεις γάλα γαϊδούρας ή εν ανάγκη μητρικό γάλα για να πίνη, θα πεθάνη. Στην απελπισία μου σκέφτηκα το Γρ. Λαμπράκη , που ήτο τότε επιμελητής της "Ελενας". Πήγα αμέσως και ο Λαμπράκης έπραξε αυτομάτως. Διέταξε την προϊσταμένη και μου γέμισε ένα μπουκάλι μητρικό γάλα λέγοντάς της: "Κάθε πρωί θα 'ρχεται ο Μαραθωνοδρόμος και θα του δίνετε μισή οκά γάλα". Ε, λοιπόν με το γάλα αυτό που μετέφερα καθημερινώς από της "Ελενας" στο νοσοκομείον Παίδων, δε σώθηκε μόνο το παιδί μου, αλλά και τα άλλα παιδάκια στον ίδιο θάλαμο, γιατί μόνον ένα φλιτζανάκι του καφέ έπινε η κόρη μου. Το 1949 αρρώστησα εγώ σοβαρά με πλευρίτιδα. Πληροφορηθείς ο Λαμπράκης τούτο, κατέφθασε επειγόντως δι' ασθενοφόρου αυτοκινήτου του Ευαγγελισμού να με παραλάβη. Το 1950 εχρειάσθηκε η γυναίκα μου άμεσον χειρουργική επέμβασιν. Λεφτά δεν είχα. Την πήγα στο Λευκό Σταυρό στο Πασαλιμάνι. Ο Λαμπράκης την εχειρούργησε αμέσως. Δεν έχω λεπτά Γρηγόρη του είπα, σας τα χρωστάω. "Για λεπτά συζητάς, μου είπε, ή να σώσουμε τη μητέρα να μην μείνουν τα παιδιά ορφανά". Μετά την εγχείρησιν τη σήκωσε στα χέρια του και την έβαλε στο φορείο. Μετά κατεβήκαμε κάτω, φώναξε ένα ταξί και του έδωσε 100 δρχ. διά τη διαδρομήν έως το Χαλάνδρι".

Κι ο Μαραθωνοδρόμος κάθε Σάββατο ξεκινούσε με τα πόδια απ' το Χαλάνδρι και πήγαινε στο Πασαλιμάνι για να χαρίσει λουλούδια στον Γρ. Λαμπράκη .

Ο Λαμπράκης λάτρευε τα λουλούδια. Το 1938 στην Αίγυπτο οι συναθλητές του τον έχαναν μέσα στα πάρκα και στους κήπους να χαίρεται τα λουλούδια. Και στην πρώτη Μαραθώνια Πορεία ο Λαμπράκης , λίγο έξω απ' το Πικέρμι, σταμάτησε, μάζεψε λουλούδια και στη συνέχεια τα κατέθεσε στον τάφο των πατριωτών που εκτελέστηκαν απ' τους Γερμανούς χιτλερικούς.

Γνήσιος επιστήμοναςκαι ερευνητής

Οταν δολοφονήθηκε ο Γρ. Λαμπράκης οι εφημερίδες της εποχής έγραφαν το στερεότυπο: "Αποφοιτά της ιατρικής και εξελίσσεται εις διακεκριμένον επιστήμονα". Τότε οι "Δρόμοι της Ειρήνης" δημοσίευσαν το προσωπικό ημερολόγιό του όπου, με μια ζωντάνια, δίνονται λεπτομέρειας απ' την επιστημονική του προσπάθεια και την πολιτική του δράση.

Η πρώτη καταγραφή και αξιολόγηση του επιστημονικού έργου του Γρ. Λαμπράκη έγινε 25 χρόνια μετά το θάνατό του με πρωτοβουλία της Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας κατά των Πυρηνικών και Βιοχημικών όπλων (ΠΙΕΚΠΒΟ).

Η ΠΙΕΚΠΒΟ ανέθεσε την έρευνα στη γιατρό - λογοτέχνη Μαρία Αρβανίτη - Σωτηροπούλου και το Σεπτέμβρη του 1988 εξέδωσε το υπέροχο βιβλίο: "Γρηγόρης Λαμπράκης : Ο πρωτοπόρος Ειρηνιστής Γιατρός". Στον πρόλογο του βιβλίου ο πρόεδρος της ΠΙΕΚΠΒΟ Φώτης Παυλάτος σημειώνει: "Ξεχωριστός άνθρωπος, γνήσιος επιστήμονας και ερευνητής, πρωτοπόρος και μεγάλος Ειρηνιστής, ο Γρ. Λαμπράκης , χάραξε σταθερά τη δύσβατη και επίπονη πορεία του στο χώρο της ιατρικής επιστήμης και της ανθρώπινης κοινωνίας".

"Ο μέσος γιατρός, σημειώνει η συγγραφέας, θυμάται το Λαμπράκη με κάποια δυσπιστία, μιας και δεν έγινε διάσημος για το καθαρά ιατρικό του έργο. Ομως παράδοξα ο Λαμπράκης είχε να επιδείξει και μεγάλο και σημαντικό επιστημονικό έργο, που και μόνο γι' αυτό θ' αρκούσε για να χαραχτεί στη μνήμη των συναδέλφων του. Στις βιογραφίες του αναφέρονται πάνω από σαράντα επιστημονικές του εργασίες. Ομως και μόνη η πρωτοποριακή "Ενδοκρινολογία" του θα αρκούσε να τον καταξιώσει σαν επιστήμονα. Είναι απ' τους προδρόμους της Ενδοκρινολογίας στη χώρα μας. Κατόρθωσε να γράψει επαρκέστατο σύγγραμμα Ενδοκρινολογίας μια ολόκληρη δεκαετία πριν αναγνωριστεί η ειδικότητα".

Η "Ενδοκρινολογία" αποτελείται από τρεις τόμους. Εκδόθηκαν μόνο οι δύο (ο Α τόμος το 1954 και ο Β το 1956) και την έκδοση του τρίτου τόμου την πρόλαβε η δολοφονία του. Η Μαρία Αρβανίτη - Σωτηροπούλου σημειώνει: "Σαν βιβλίο σέβεται τον αναγνώστη σε μια εποχή που η επιστημονική γνώση μεταβιβάζονταν μόνο με "σημειώσεις" συνήθως γραμμένες στο πόδι και την υποχρεωτική αγορά αρκετές φορές άχρηστων και πεπαλαιωμένων συγγραμμάτων κάποιων καθηγητών. Ο Λαμπράκης διατηρεί στο βιβλίο του την ευπρέπεια των ξένων προτύπων του".

Με τη σιγουριά του νέου ερευνητή ο Γρ. Λαμπράκης δε δίστασε, παρά το σεβασμό του προς τους διδασκάλους του, να εκφράσει επιφυλάξεις και να κρίνει τις επιστημονικές τους επιλογές που τότε θεωρούνταν αλάνθαστες. Μια τέτοια επιστημονική συζήτηση είναι καταγραμμένη στο Δελτίο της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών μεταξύ του καθηγητή Ν. Λούρου και του Γρ. Λαμπράκη για την"Κλινική της Γυναικείας Βιοκαταλυτικής γεννητικής ανωμαλίας".

Ο σπινθήρ

Το μαζεμένο χωριατόπουλο της Κερασίτσας δεν έγινε με μιας ο πρωτοπόρος της Ειρήνης. Στα πρώτα του βήματα τον διέκρινε η απολιτικότητα, όπως σημειώνει ο Κ. Πορφύρης στο βιβλίο του "Γρηγόρης Λαμπράκης ο αντρειωμένος"."Παιδί μου λυπάμαι να σε βάλω στις λάσπες",του είπε ο πατέρας του, ένα πρωί του 1932.

"Ε, αυτό ήταν όλο, γράφει στο προσωπικό του ημερολόγιο ο Γρ. Λαμπράκης . Αυτό ήταν ο σπινθήρ που άναψε τη λαμπάδα της μανίας μου για να προχωρήσω στο σκοτάδι της επιτυχίας και να υπερπηδήσω τόσα και τόσα εμπόδια που κατόπιν συνάντησα για να σπουδάσω. Ευχαριστώ τον πατέρα μου για τη φράσιν αυτήν. Χωρίς να μου το έλεγε αυτό, εγώ ποτέ δε θα τολμούσα να του έλεγα πως θέλω να γίνω γιατρός και να φύγω από το χωριό και τη γεωργία... Εσκεπτόμουν τι θα γίνει το σπίτι".

Χρειάστηκε το καμίνι της Κατοχής, για να στρατευτεί στα πανανθρώπινα ιδανικά μέσα απ' τις γραμμές του ΕΑΜ.

Στις εκλογές του 1958 κατέβηκε στην Τρίπολη, όπου ήταν υποψήφιος της ΕΔΑ ο ξάδερφός του Οδυσσέας Τσουκόπουλος και του συμπαραστάθηκε στην προεκλογική εκστρατεία. Η εφημερίδα "Ακρόπολις" και με τίτλο "Η δραστηριότης ενός υφηγητή" έγραψε: "Αδικημένος βλέπεις ο καημένος, μας έλεγαν εδώ, από την κοινωνία που τον έκανε υφηγητή, προσπάθησε όσον μπορούσε να την υπονομεύσει".

Η Μαρία Αρβανίτη - Σωτηροπούλου επισημαίνει: "Την εποχή που η εξουσία ήθελε τους επιστήμονες με παρωπίδες "αφοσιωμένους εις το έργον τους" και άρα υποτακτικούς στις πολιτικές εντολές, εκείνος τολμούσε να διακηρύσσει την ευθύνη των γιατρών μπροστά στη νέα πανανθρώπινη απειλή, την πυρηνική βόμβα, που όπλισε τον άνθρωπο με το τελικό όπλο αυτοκαταστροφής του".

Οταν ο Γρ. Λαμπράκης ψυχορραγούσε "σύσσωμος ο ιατρικός κόσμος συμμάχησε στο πλευρό του αντρειωμένου του" σημειώνει η Μ. Αρβανίτη - Σωτηροπούλου. Ωστόσο όμως η συγγραφέας - σε σχέση με την παγκόσμια κατακραυγή που ξεσηκώθηκε - επισημαίνει και τα εξής: "Ο ιατρικός κόσμος σιωπά. Καμία οργανωμένη αντίδραση. Φαίνεται να θριαμβεύει η λογική του "Πήγαινε γυρεύοντας". "Οι επιστήμονες δεν πρέπει να ασχολούνται με τέτοια πράγματα"". Ελάχιστες οι φωτεινές εξαιρέσεις. Μεταξύ αυτών και ο παλιός του καθηγητής, ο εισηγητής της υφηγεσίας του, ο Ν. Λούρος που δήλωσε: "Ο θάνατος του Λαμπράκη είναι αφάνταστο γεγονός. Η δικαιοσύνη πρέπει να μιλήσει".

Φίλος με τουςαντιπάλους των στίβων

Ο αθλητισμός, σημειώνει η Μαρία Αρβανίτη - Σωτηροπούλου, δεν ήταν αυτοσκοπός για το Λαμπράκη . Τον έβλεπε σαν μέσο της παγκόσμιας συναδέλφωσης.

Ελεγε το 1961: "Ας ξοδέψουμε λιγότερα για τον πόλεμο και περισσότερα για το στίβο. Αλλωστε σήμερα Ελληνες, Τούρκοι, Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Γιουγκοσλάβοι και Αλβανοί έχουν ξεχάσει ότι γνωρίστηκαν κάποτε στα χαρακώματα με το όπλο στο χέρι. Σήμερα αγωνίζονται ποιος θα τρέξει γρηγορότερα και ποιος θα ρίξει μακρύτερα το δίσκο. Αύριο αυτή η φιλία θα στεριώσει".

Και όταν τον Οκτώβρη του 1960, τόσα χρόνια πριν δημιουργηθούν οι επιτροπές φιλίας μεταξύ των δύο λαών, έλεγε προφητικά: "... Οσο για τις στενές φιλικές σχέσεις που δημιουργούν οι αγώνες σας λέω το εξής. Ημουν πολύ φίλος με τον Τούρκο Τεφίκ (άλμα τριπλούν), που σήμερα είναι ανώτερος αξιωματικός του ναυτικού. "Εμείς θα 'μαστε πάντα φίλοι, μου 'λεγε. Κι ας σκοτώνονται οι πατεράδες μας""

απ' το Ριζοσπάστη !!