Dionisis Vitsos:
Αγαπημένα ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΣΗ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ
Ι
Κοντόβραδο του τελευταίου Σαββάτου τσ’ Αποκριάς.
Σφάλισε τα πορτοπαράθυρά τση, η σόρα-Μαντίνα, αφού είπε την ύστερη “καληνύχτα” στη διερχόμενη μουρλο-Κατινάρα που ακόμα δε βαρέθηκε να πορτοθουρίζει [γυρίζει από πόρτα σε πόρτα] και να διαλαλεί η μουστρούφω[ανόητη] τα καρναβαλίσια τση “αντραγαθήματα”, και τρούπωσε στο σπιτόπουλό τση, εδεκεί που βρισκότουνα κάποτε η Εκκλησία τ’ Αη-Βασίλη του Κάτου.
Χήρα από τα πενήντα τση η κακομοίρα, και με το που καλοπάντρεψε στο μεταξύ τσι δύο θυγατέρες της, μνέσκει[απομένει] ολομόναχη στο πατρογονικό τση, φτιαγμένο μετά το Πενήντα Τρία, από τα χεράκια τ’ ανδρός τση, από τσου πλέον μαγγιώρους μαστόρους, του Τζάντε.
Χήρα από τα πενήντα τση η κακομοίρα, και με το που καλοπάντρεψε στο μεταξύ τσι δύο θυγατέρες της, μνέσκει[απομένει] ολομόναχη στο πατρογονικό τση, φτιαγμένο μετά το Πενήντα Τρία, από τα χεράκια τ’ ανδρός τση, από τσου πλέον μαγγιώρους μαστόρους, του Τζάντε.
Και να ιδείτε, όπου καλοστέκεται ακόμα μία χαρά, παρ’ όλο που από τότες που ’φυγε ο μακαρίτης, δεν του προστέθηκε μήτε καρφάκι.
Τώρα για να πει την αγία αλήθεια τση, δεν έχει λεμέντο[παράπονο] ούτε τσι κοπέλες, μα ούτε τσου γαμπρούς. Αν πει τ’ αντίθετο, θα πέσει παναπεί φωτία, να την κάψει. Αφού τηνε προσέχουνε και με το παραπάνου. Φροντίζουνε, να μην τση λείψει ποτέ τίποτσι. Από περιποίηση, μέχρι φάκνα[φαί]. Κι από γιατρό, όταν χρειάζεται, ως χατζιλίκι.
Τώρα για να πει την αγία αλήθεια τση, δεν έχει λεμέντο[παράπονο] ούτε τσι κοπέλες, μα ούτε τσου γαμπρούς. Αν πει τ’ αντίθετο, θα πέσει παναπεί φωτία, να την κάψει. Αφού τηνε προσέχουνε και με το παραπάνου. Φροντίζουνε, να μην τση λείψει ποτέ τίποτσι. Από περιποίηση, μέχρι φάκνα[φαί]. Κι από γιατρό, όταν χρειάζεται, ως χατζιλίκι.
Μία μόνο στέρηση νιώθει, π’ ανάνθεμά τηνε, και την αποζητάει η καλή σου, με τη φωτία[απεγνωσμένα].
Αλλά, πού την εύρει η καψερή;
-Μια, προσλαλιά, μωρέ, κι ας είναι απ’ …Οβραίο!
Έτσι, γι’ ετούτη την προσλαλιά, παίρνει πρωί-πρωί τσου δρόμους, πως θα κάμει τάχατες τα ψώνια της. Το περισσότερο όμως για να κουβεντιάσει.
Κι αυτό το πιτυχαίνει κατά μεγάλο μέρος στη διάρκεια τσ’ ημέρας, είτε κατεβαίνοντας στην αγορά τ ’Αη-Παύλου, για τίποτα μικροψωνάκια, είτ’ υστερότερα κάνοντας κατ’ απάνου τον Αη Λάζαρο, κι αράζοντάς τηνε για κάμποση ώρα, στο “φούρνο του γιατρού” όπου βρίσκει, κανένανε, που ’χει όρεξη για πάρλα.
-Μια, προσλαλιά, μωρέ, κι ας είναι απ’ …Οβραίο!
Έτσι, γι’ ετούτη την προσλαλιά, παίρνει πρωί-πρωί τσου δρόμους, πως θα κάμει τάχατες τα ψώνια της. Το περισσότερο όμως για να κουβεντιάσει.
Κι αυτό το πιτυχαίνει κατά μεγάλο μέρος στη διάρκεια τσ’ ημέρας, είτε κατεβαίνοντας στην αγορά τ ’Αη-Παύλου, για τίποτα μικροψωνάκια, είτ’ υστερότερα κάνοντας κατ’ απάνου τον Αη Λάζαρο, κι αράζοντάς τηνε για κάμποση ώρα, στο “φούρνο του γιατρού” όπου βρίσκει, κανένανε, που ’χει όρεξη για πάρλα.
Το βράδυ όμως είναι το δύσκολο, όπου με το που μανταλώνει τα σκούρα... νιώθει να πέφτει απάνου τση τ’ Ατσαλή, και να τηνε πλακώνει κατάστηθα:
-Δεν βαστιέται άλλο, μωρές παιδία, ετούτη η μουγκαμάρα. Μέχρι που, μα τον ΄Αγιό μας, σκιάζουμαι, μήπως λάχει[τύχει] καμία βολά, και βουρλιστώ.
Σφαλίστηκε λοιπόν υποχρεωτικά και τ’ αποψινό βράδυ, ας έκανε κι αλλιώτικα, και με βαρεία καρδία, Θρονιάστηκε στη συνηθισμένη της θέση, πατώντας το κουμπί του χαζόκουτου, παραμιλώντας κιόλας από μοναχή της:
-Τι να μου κάμει κι ετούτο...
Και γυρνώντας ένα-ένα τα κανάλια, δε βρίσκει κάτι, νάναι τσ’ αρεσίας τση.
-Δεν βαστιέται άλλο, μωρές παιδία, ετούτη η μουγκαμάρα. Μέχρι που, μα τον ΄Αγιό μας, σκιάζουμαι, μήπως λάχει[τύχει] καμία βολά, και βουρλιστώ.
Σφαλίστηκε λοιπόν υποχρεωτικά και τ’ αποψινό βράδυ, ας έκανε κι αλλιώτικα, και με βαρεία καρδία, Θρονιάστηκε στη συνηθισμένη της θέση, πατώντας το κουμπί του χαζόκουτου, παραμιλώντας κιόλας από μοναχή της:
-Τι να μου κάμει κι ετούτο...
Και γυρνώντας ένα-ένα τα κανάλια, δε βρίσκει κάτι, νάναι τσ’ αρεσίας τση.
Ποδόσφαιρο ο Κρατικός, κάποια ξέθωρη ταινία του “καλού” λεγόμενου ελληνικού κινηματογράφου ο ΑΝΤ1, κάμποσες ξεβράκωτες που λυσσομανάνε στο ΜΕGΑ.
Έτσι σοχαδιασμένη διπλά, τη σβύνει, μην παραλείποντας και να τηνε στολίσει ανάλογα.
-Αει να χαθείς, κακός σου καιρός, για μπάλες κι αγαπητηλίκια είσαι πρώτη.
-Αει να χαθείς, κακός σου καιρός, για μπάλες κι αγαπητηλίκια είσαι πρώτη.
Κάτι μωρέ για την Αποκριά, οπού νετάρει αύριο, δεν έχεις, συμφορά σου, να παρουσιάσεις;
Έτσι ξαπλώνει πάνω στο πάνινο κάθισμά της, βάνει και τσι δύο τις απαλάμες δεμένες πίσω από το κεφάλι σαν μαξιλάρι, κι ακουμπάει τεντωμένη στον πισινό τοίχο.
Έτσι ξαπλώνει πάνω στο πάνινο κάθισμά της, βάνει και τσι δύο τις απαλάμες δεμένες πίσω από το κεφάλι σαν μαξιλάρι, κι ακουμπάει τεντωμένη στον πισινό τοίχο.
Σκέφτεται προς στιγμή, ν’ αντισηκωθεί για να ετοιμάσει κάτι ντις, για δείπνο. Μα παρατιέται αμέσως, γιατί μα την αλήθεια, όπου δεν πάει μέσα τση μήτε μερτόφυλλο.
Τόμου από την αυγή, ένα κόμπος όλο τσ’ ανεβαίνει, πασχίζοντας ο άτιμος, να τηνε πνίξει.
Έτσι και το μεσημέρι, το μόνο που’ βαλε στο στομα τση, ήτανε δύο σκέτες κουταλιές ρυζόγαλο , απ’ εκείνο που έφτιαξε προψές, έτσι για το καλό.
Για τούτο, σκέφτεται:
-Άσε να περάσει η Καθαροδευτέρα, και θα πω τσ’ Ασπασίας, να με πάει ίσαμε τον Πλαρινό, γιατί μα την αλήθεια, μωρές παιδία, που δεν είμαι και τόσο σόι.[δεν είμαι και τόσο καλά]
Αστοχώντας ωστόσο στο μουμέντο τις όποιες κακοδιαθεσίλες της, που έμαθε καιρό τώρα να τις θεωρεί περαστικές, ξανάρχεται ο νους της, σ’ εκείνη τη σουφροκώλα[ρυτιδιασμένη μέχρι και στον πισινό της]
-Άσε να περάσει η Καθαροδευτέρα, και θα πω τσ’ Ασπασίας, να με πάει ίσαμε τον Πλαρινό, γιατί μα την αλήθεια, μωρές παιδία, που δεν είμαι και τόσο σόι.[δεν είμαι και τόσο καλά]
Αστοχώντας ωστόσο στο μουμέντο τις όποιες κακοδιαθεσίλες της, που έμαθε καιρό τώρα να τις θεωρεί περαστικές, ξανάρχεται ο νους της, σ’ εκείνη τη σουφροκώλα[ρυτιδιασμένη μέχρι και στον πισινό της]
την Κατίνα, αυτήνε ντε, που καληνύχτισε πολληώρα[προηγουμένως].
-Είδες εκεί μάτια μου, να σου μοστράρει για γκόμενα κι η Κατινούλα;
-Είδες εκεί μάτια μου, να σου μοστράρει για γκόμενα κι η Κατινούλα;
Τι έχουνε Θεέ μου, να ιδούνε ακόμα τα μάτια μου;
Πού νογάει[γνωρίζει] μωρέ, ετούτη από Καζίνα και Καρναβάλια...;
Απ’ εδώ όμως και μπρος, δεν παραμιλεί άλλο από μοναχή της η σορα-Μαντίνα, μα μισοξαπλωμένη για περισσότερη άνεση, στο πλαϊνό της καναπεδάκι, με κλεισμένα τα μάτια, πελαώνει[παραδέρνει στο πέλαγο] ανάμεσα στις σκέψεις της.
Απ’ εδώ όμως και μπρος, δεν παραμιλεί άλλο από μοναχή της η σορα-Μαντίνα, μα μισοξαπλωμένη για περισσότερη άνεση, στο πλαϊνό της καναπεδάκι, με κλεισμένα τα μάτια, πελαώνει[παραδέρνει στο πέλαγο] ανάμεσα στις σκέψεις της.
ΙΙ
Τελευταίο Σαββάτο τσ’ Αποκριάς ήταν και τότε, ύστερη χρονιά που’ χε ακόμα Καζίνα η Ζάκυνθος.
Τελευταίο Σαββάτο τσ’ Αποκριάς ήταν και τότε, ύστερη χρονιά που’ χε ακόμα Καζίνα η Ζάκυνθος.
Μόλις που πάταγε τα δεκαεννιά.
Κουκλάρα αληθινή, που το σκέρτζο κι η πουτανιά τση, είχαν ξεπερασμένες προ πολλού, τις συνοικίες και των δύο Αη-Βασίληδων και τ’ αποπάνου και τ’ αποκάτου. Κι είναι απλωμένες τόσο σ’ οξωμερία, ανέκαθεν λαικούρα, όσο και στη ψηλομύτα Μεσαμερία.
Ουρά οι νεαροί που λαχταράνε μία τση μόνο ματία.
Μα κι οι κάπως οι μεγαλύτεροι όπου την λιγκουρεύουνε πιο πονηρά.
Κι ετούτη, σκέτο θηλυκό τ’ άτιμο, με το ’να τση χέρι σκορπάει αβέρτα χαμόγελα κι υποσχέσεις, ενώ με τ’ άλλο δεν προφτάνει, κοροϊδεύοντας κιόλας, να τα ξαναμαζώνει.
Παίζει έτσι η κακούργα, με την καρδία του καθενός που τηνε γλυκοκοιτάζει.
Στα φερσίματά τση ωστόσο, ετούτα τ’ άστατα, κύριο λόγο έχει, ο οικογενειακός της περίγυρος.
Στα φερσίματά τση ωστόσο, ετούτα τ’ άστατα, κύριο λόγο έχει, ο οικογενειακός της περίγυρος.
Τα δύο παναπεί μεγαλύτερα αδέλφια τση, μακελαρέοι[χασάπηδες] το επάγγελμα, που την παρουσία τους, κανείς ούτε μπορεί, μα ούτε και πρέπει να μη λογαριάζει.
Για τούτο κι η μάνας τση, έτσι για καλό και για κακό, δεν παύει να την ορμηνεύει:
-Πρόσεχε θεγατέρα... γιατ’ ετούτα τα μπογιούδικα[αιμοβόρα] τ' αδέρφια σου, δεν μπαρτζολετάρουν [αστειεύονται].
Α σε πιάσουνε μωρή στο ουδέ[στο παραμικρό], θα σε ξεκοιλιάσουνε κακομοίρα μου, σαν... προβατίνα.
-Σιγά μωρέ, τη φόρα τσου...
Απαντάει την κάθε φορά, χασκογελώντας ετούτη.
Απαντάει την κάθε φορά, χασκογελώντας ετούτη.
Δίχως όμως να μην παίρνει στα σοβαρά, τον όποιο διαφαινόμενο κίνδυνο.
Έτσι ζουλάπι μοναχό, δεν παύει την κάθε φορά, να «βάνει τ’ α-μέντε [προφυλάξεις] τση».
Ετούτο όμως το Σαββάτο, στο Ρωμιάνικο Καζίνο, τα παίζει όλα για όλα.
Ετούτο όμως το Σαββάτο, στο Ρωμιάνικο Καζίνο, τα παίζει όλα για όλα.
Κορτάρει[φλερτάρει] από μήνες το Λιμενάρχη. Ένα λεβεντόπαιδο εκεί πάνου, κι άντρα μ’ όλη τη σημασία της λέξης.
«Ετούτος μ’ αρέσει μωρέ... » είπε σαν τον πρωτόειδε
«…κι όχι εκειά τ’απολειφάδια του κερατά, που με κυνηγάνε από πίσω, σαν ψοφόσκυλα.»
«Ετούτος μ’ αρέσει μωρέ... » είπε σαν τον πρωτόειδε
«…κι όχι εκειά τ’απολειφάδια του κερατά, που με κυνηγάνε από πίσω, σαν ψοφόσκυλα.»
Με τον καιρό, την έχει προσέξει κι εκείνος, και τις Κυριακάτικες βόλτες, που ανελλιπώς τηνε κατεβάζει η μάνα τση, ας κάμει κι αλλιώτικα η κακομίξα[κακομοίρα] ανταλλάσσουνε κάτι φλογερές ματίες, που αν λάχαινε νάτανε σαΐτες, θα φουγκάρωνε[λαμπάδιαζε] σίγουρα ο ...Πλατύφορος.
Μα πέραν τούτου, ουδέν. Τα πράγματα, βλέπετε...
Έτσι το πήρ’ απόφαση, ο κόσμος να χαλάσει, να τονε σμίξει στο Καζίνο το ύστερο ετούτο Σάββατο τσ’ Αποκριάς, όπου την κάθε χρονιά, συνηθίζουνε βεραμέντε[“στ’ αλήθεια” ειρωνικά] να την παίρνουνε κι ετούτη, τ’ αδέλφια τση.
Αβιζάρει[ειδοποιεί] πρώτα-πρώτα το παιδί, για νάναι ξάπαντως στο πάνου Καζίνο, κι απέ βάνει χάμου τ’ ωραίο τση κεφάλι, για να καταστρώσει το σχέδιο.
Γιατί μπορεί οι “μακελαρέοι” να την κουβαλούνε μεν μια βραδιά στο Καζίνο, για ν’ αλλάζει τάχα τον αέρα τση, αλλά δεν την αφήνανε κιόλας να...χορεύει του καλού καιρού.
Η μάλλον τση έχουνε εξοικονομήσει δικό της αποκλειστικό ...καβαλιέρο:
Τη Διονυσούλα, μία κρυοκώλα ξαδέλφη της, που δε τηνε σηκώνει σερνικός να χορέψει ούτε στο...χρυσάφι να τονε βουτήξουνε.
Και για να μην την χάνουνε, από τα μάτια τους, της είχανε παραγγελμένο πάνω στην κουκούλα του μαύρου της ντόμινου, να ’χει κολλημένη μία τεράστια κόκκινη φιόγκα.
Εδώ λοιπόν, έπρεπε να δουλέψει το κεφάλι της, να ξεγελάσει παναπεί, τσου ...δεσμοφύλακές τση.
Και για να μην την χάνουνε, από τα μάτια τους, της είχανε παραγγελμένο πάνω στην κουκούλα του μαύρου της ντόμινου, να ’χει κολλημένη μία τεράστια κόκκινη φιόγκα.
Εδώ λοιπόν, έπρεπε να δουλέψει το κεφάλι της, να ξεγελάσει παναπεί, τσου ...δεσμοφύλακές τση.
Το έστυψε ωστόσο όσο έπαιρνε, και κατέληξε στην Αθηνούλα, μία γειτονοπούλα τση, που εκτός από φιλενάδα, είχε την ίδια ακριβώς μ’ εκείνη κοψία.
-Αθηνούλα μου... από το Θέο και στα χέρια σου, έτσι κι έτσι...
Τρομάζει στην αρχή η άλλη με την αποκοτιά της, και τση κάνει φοβισμένα:
-Αν σε πάρουνε πρέφα, θα σε πετσοκόψοννε κακομοίρα μου εφτούνοι οι αλιτζερίνοι[αλγερινοί πειρατές].
-Αν σε πάρουνε πρέφα, θα σε πετσοκόψοννε κακομοίρα μου εφτούνοι οι αλιτζερίνοι[αλγερινοί πειρατές].
Μα εκείνη, είναι πια, αποφασισμένη για όλα:
-Ας με σφίξει στην αγκαλιά του, ευτούνος ο παίδαρος, κι ας με κάμουνε την άλλη κι όλας στιγμή, χίλια μπουκούνια[κομμάτια].
Έτσι, εκείνο τ’ αλησμόνητο Σάββατο, το τελευταίο της Αποκριάς του 1953, η Μαντίνα χορεύει πρώτα ένα-δύο χορούς με τη χαζο-Διονυσούλα, και στη συνέχεια κάνει προς την τουαλέτα.
Εκεί, όλα κι όλα, δεν χωράει η διπλή αδελφική της επιτήρηση. Αλλάζει στο μουμέντο κουκούλα με την Αθηνούλα, που την περιμένει εκεί επί τούτου, κι απέ[μετά] χουμάει με λαχτάρα, μέσα στην κοσμοπλημμυρισμένη σάλα, για ν’ ανταμώσει τον καλό της.
Χορεύει δύο ολόκληρες ώρες μαζί του, και δε θα ξεκολλούσε από τη ζεστή αγκαλιά του, αν δεν έκανε κατά ’κει η Αθηνά, για να της ψιθυρίσει στ’ αυτί:
-Γύρισε ογλήγορα στ’ αποχωρήτηρια, γιατί... δε τα βλέπω καλά τα πράματα.
Και να ιδείς, που δεν έπεσε όξω η Αθηνούλα, σπίρτο κι ετούτη μοναχό, γιατί με το που σκατζάρανε[ανταλλάξανε] κουκούλες, και γύρισε η Μαντίνα στην συντροφιά τση, ετοιμαζότανε όλοι, και η Διονυσούλα, τρομάρα τση, να κάμουν ρόντα[περιπολία, εδώ:
βόλτα] κατά το Κάτου Καζίνο, το Λουμπαρδιανό.
Εδωπά όμως, η σορα-Μαντίνα σταματάει ν’ αναπολεί.
Κι όπου μάλιστα, τόση ώρα μισοξαπλωμένη, νιώθει σαν ν’ ανατριχιάζει η ραχοκοκαλιά τση:
-Ετούτο μ’ έλειπε, ν ’αρπάξω, συφορέλια μου, και κάνα κρυολόγημά. Ψιθυρίζει και κάνει κατά την κρεββατοκάμερα της.
Και πέφτοντας σε λίγο για νανάκια τση, δεν αστοχάει να δώκει πληρωμένη απάντηση σ’ εκείνη τη συφοριασμένη την Κατινούλα, έστω κι αν δεν υπάρχει τρόπος για να την ακούσει:
-Εκείνο το δικό μας μωρή, ήτανε αληθινό καρναβάλι, όχι ετούτα εδώ τα δικά σας τα σημερνά ρεντίκολα!
Κι όπου μάλιστα, τόση ώρα μισοξαπλωμένη, νιώθει σαν ν’ ανατριχιάζει η ραχοκοκαλιά τση:
-Ετούτο μ’ έλειπε, ν ’αρπάξω, συφορέλια μου, και κάνα κρυολόγημά. Ψιθυρίζει και κάνει κατά την κρεββατοκάμερα της.
Και πέφτοντας σε λίγο για νανάκια τση, δεν αστοχάει να δώκει πληρωμένη απάντηση σ’ εκείνη τη συφοριασμένη την Κατινούλα, έστω κι αν δεν υπάρχει τρόπος για να την ακούσει:
-Εκείνο το δικό μας μωρή, ήτανε αληθινό καρναβάλι, όχι ετούτα εδώ τα δικά σας τα σημερνά ρεντίκολα!
Ύστερα τηράει κατά το εικονοστάσι, φωτισμένο αμυδρά από ένα ηλεκτρικό καντήλι, που όσο κι αν το ’χουνε καμωμένο να τρεμοσβύνει, κανέναν δεν μπορεί να πείσει για αληθινό.
Κάνει το σταυρό τση, λέγοντας φωναχτά την τελευταία σημερνή της κουβέντα:
-Καληνύχτα Χριστούλη μου, κι ...αύριο με καλό.
-Καληνύχτα Χριστούλη μου, κι ...αύριο με καλό.
ΝΙΟΝΙΟΣ ΜΕΛΙΤΑΣ «ΖΑΚΥΝΘΙΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ», ΕΡΜΗΣ, 1999
[ΝΙΟΝΙΟΣ ΜΕΛΙΤΑΣ(1932-2018): Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και δημόσια διοίκηση κι εργάστηκε στη Νομαρχία Ζακύνθου ως διοικητικός υπάλληλος από το 1960 μέχρι το 1991.
Παράλληλα δημοσίευσε άρθρα, διηγήματα και χρονογραφήματα κυρίως ζακυνθινής θεματολογίας.]
