ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

TRANSLATE

Παρασκευή 22 Ιουνίου 2018

«Έχετε διαβάσει Μαρξ και Λένιν, κ. Τσίπρα;»-Ο ΝΙΚΟΣ ΜΟΤΤΑΣ ΤΟΝ ΚΑΝΕΙ "ΦΥΛΛΟ και ΦΤΕΡΟ" !!


Στείλτε το και στους "πρόθυμους" προβοκάτορες... 
που κάποτε πέρασαν αλλά δεν "κόλλησαν' στο ΚΚΕ !!


Δεν ξέρουμε αν έχει ποτέ μπει στη διαδικασία να διαβάσει έργα του Μαρξ και του Λένιν ο πρωθυπουργός. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, με βάση όσα είπε σε πρόσφατη συνέντευξη του, με αφορμή την συμφωνία Ελλάδας-ΠΓΔΜ, δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν: Ή έχει μαύρα μεσάνυχτα από μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία, ή διαστρεβλώνει συνειδητά το νόημα όσων έχουν γράψει οι θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού προκειμένου να δικαιολογήσει τον αντιδραστικό κοσμοπολιτισμό που η κυβέρνηση του ακολουθεί στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής.

Τι είπε ο κ. Τσίπρας στην συνέντευξη του στην ΕΡΤ; Ερωτηθείς για τη θέση του ΚΚΕ σχετικά με την συμφωνία Ελλάδας-ΠΓΔΜ στο ονοματολογικό, ο πρωθυπουργός είπε μεταξύ άλλων: «…ξεπερνά, προφανώς, τα όρια της κατανόησης από τη δική μου πλευρά και για όσους έχουν διαβάσει Μαρξ και Λένιν, ξεπερνά τα όρια, με την έννοια ότι η αυτοδιάθεση και το αναφαίρετο δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού των λαών, δεν μπορεί να αμφισβητείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα» [1].

Μιας και πρόκειται για λαθροχειρία ολκής εκ μέρους του πρωθυπουργού- λαθροχειρία που την επαναλαμβάνουν περιφερόμενα στα ΜΜΕ στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ- αξίζει να σημειώσουμε ορισμένα πράγματα:

Η γενική επίκληση στο δικαίωμα της «αυτοδιάθεσης» και του «αυτοπροσδοιορισμού», χωρίς να συνοδεύεται από σαφή αναφορά στις δοσμένες ιστορικές συνθήκες, είναι τέχνασμα προπαγανδιστικό και παραπλανητικό. Είναι ίδια, άραγε, η θεώρηση της αυτοδιάθεσης που της προσέδιδαν το 19ο αιώνα οι Μαρξ και Ένγκελς και στις αρχές του 20ου αιώνα ο Λένιν, με την ερμηνεία που επιχειρεί να προσδώσει στον όρο σήμερα ο κ.Τσίπρας; Προφανώς και όχι.

Μέσα στο ιστορικό προτσές η έννοια της «αυτοδιάθεσης»- και εν γένει του εθνικού ζητήματος- δεν θα μπορούσε να παραμείνει η ίδια. Κατά την περίοδο των αστικών επαναστάσεων και την αποσύνθεση των φεουδαρχικών καθεστώτων το 19ο αιώνα η αυτοδιάθεση είχε- σε αρκετές περιπτώσεις- προοδευτικό πρόσιμο. 

Η προσέγγιση των Μαρξ και Ένγκελς για το ζήτημα της αυτοδιάθεσης συνδέεται αναπόφευκτα με τα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα της εποχής ανόδου του καπιταλισμού. Έτσι, το αίτημα της αυτοδιάθεσης κρίνεται από τους Μαρξ και Ένγκελς ανα περίπτωση, με βάση το κατά πόσο μπορεί κάθε φορά να συμβάλει στην ενίσχυση της πάλης του προλεταριάτου για την κατάκτηση της εξουσίας.

Για παράδειγμα, ο Μαρξ έβλεπε θετικά τον αγώνα του ιρλανδικού λαού για ανεξαρτησία από τη βρετανική αυτοκρατορία, όπως και το αίτημα της ανεξαρτησίας της- τριχοτομημένης τότε- Πολωνίας ενώ, αντίθετα, θεωρούσε (ορθά) αντιδραστικό το κίνημα του «πανσλαβισμού» που καθοδηγούνταν πρωτίστως από την τσαρική Ρωσία. Η περίπτωση των νοτιοσλαβικών κινημάτων εθνικής ανεξαρτησίας εκείνης της εποχής είναι ενδεικτικό παράδειγμα της χειραγώγησης της έννοιας της «εθνικής αυτοδιάθεσης» από μεγάλες δυνάμεις στο πλαίσιο των μεταξύ τους ανταγωνισμών [2].

Την στάση των Μαρξ και Ένγκελς απέναντι σε κινήματα εθνικής ανεξαρτησίας της εποχής εξηγούσε αργότερα ο Β.Ι.Λένιν. «Το 1848», σημείωνε ο Λένιν «υπήρχαν ιστορικοί και πολιτικοί λόγοι να γίνεται διάκριση ανάμεσα στα «αντιδραστικά» και τα επαναστατικά-δημοκρατικά έθνη. Ο Μαρξ είχε δίκιο, όταν καταδίκαζε τα πρώτα και υποστήριζε τα δεύτερα. Το δικαίωμα αυτοδιάθεσης είναι μια από τις διεκδικήσεις της δημοκρατίας, που, φυσικά, πρέπει να υποτάσσεται στα γενικά συμφέροντα της δημοκρατίας. Το 1848 και στα επόμενα χρόνια αυτά τα γενικά συμφέροντα ανάγονταν πρώτ’ απ’ όλα στην πάλη ενάντια στον τσαρισμό» [3].

Στο έργο του «Κριτικά σημειώματα πάνω στο εθνικό ζήτημα» (1913), ο Λένιν αποκρυσταλλώνει τη μαρξιστική οπτική πάνω στο θέμα της αυτοδιάθεσης. Για το Λένιν, η αυτοδιάθεση των λαών δεν είναι ούτε γενικόλογο σύνθημα, ούτε αυτοσκοπός. Το αίτημα της αυτοδιάθεσης έχει προοδευτικό πρόσημο μόνο ως επιμέρους σύνθημα εντασσόμενο στο πλαίσιο της πάλης για την σοσιαλιστική επανάσταση. Εξυπηρετεί ή όχι τους σκοπούς της προλεταριακής επανάστασης – αυτό είναι το ερώτημα βάσει του οποίου η λενινιστική οπτική οφείλει να εξετάζει το αίτημα της αυτοδιάθεσης, εθνικής ανεξαρτησίας κλπ.

«Οι αστοί», έγραφε ο Β.Ι.Λένιν, «θέτουν πάντοτε τα εθνικά τους αιτήματα σε εξέχουσα θέση και έτσι είναι πάντα της μόδας. Όμως, για το προλεταριάτο, αυτά τα αιτήματα υποτάσσονται στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων του ταξικού αγώνα» [4]. Ως εκ τούτου, για το Λένιν το αίτημα της «αυτοδιάθεσης» ήταν αποδεκτό στο βαθμό που δεν συγκρούονταν με την συνολικότερη πάλη για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Αντιθέτως, τέτοιου είδους αιτήματα – και συνθήματα- οι επαναστάτες όφειλαν (και οφείλουν) να τα εξετάζουν στο πλαίσιο μιας διαλεκτικής ενότητας για την ανατροπή του καπιταλισμού, για την προλεταριακή επανάσταση.

Να τι έγραφε: «Οι διάφορες διεκδικήσεις της δημοκρατίας, μαζί και η αυτοδιάθεση, δεν είναι κάτι το απόλυτο, αλλά ένα «μέρος» του πανδημοκρατικού (σήμερα: πανσοσιαλιστικού) «παγκόσμιου» κινήματος. Μπορεί σε ορισμένες συγκεκριμένες περιπτώσεις το μέρος να έρχεται σε αντίθεση με το όλο και τότε πρέπει να απορρίπτεται» [5]. 
Γίνεται λοιπόν σαφές ότι οι κομμουνιστές οφείλουν να αντιμετωπίζουν το ζήτημα της αυτοδιάθεσης με διαφορετικά κριτήρια απ’ ότι η αστική τάξη και οι ιμπεριαλιστικές της ενώσεις.
Φωτό αριστερα: Άγαλμα του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον στην ομώνυμη λεωφόρο που φέρει το όνομα του στην Πρίστινα, πρωτεύουσα του Κοσόβου | Δεξιά: Άντρας με την σημαία της Παλαιστίνης κατά τη διάρκεια ταραχών στα σύνορα Ισραήλ-Γάζας. Δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις όπου το αίτημα της αυτοδιάθεσης αντιμετωπίστηκε με πολύ διαφορετικό τρόπο από τις διεθνείς ιμπεριαλιστικές ενώσεις.

Ήδη την εποχή του Λένιν- περίοδο άνθισης μιας σειράς αντιαποικιοκρατικών κινημάτων- το αίτημα της αυτοδιάθεσης έχριζε ιδιαίτερης προσοχής και μελέτης, στη βάση των ιστορικών, κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών μέσα στις οποίες διατυπώνονταν. 
Στην σημερινή σύνθετη πραγματικότητα το ζήτημα της «εθνικής αυτοδιάθεσης» περιπλέκεται ακόμη περισσότερο. Έχουμε δει παραδείγματα κινημάτων που θέτουν στόχους «εθνικής ανεξαρτησίας» και «αυτοδιάθεσης» να χειραγωγούνται από την αστική τάξη στο πλαίσιο των ενδοιμπεριαλιστών ανταγωνισμών.

Άλλωστε, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου εθνοτικές, θρησκευτικές, γλωσσικές και πολιτισμικές διαφορές αξιοποιούνται από ιμπεριαλιστικά κέντρα (ΝΑΤΟ, ΕΕ, κλπ), στο πλαίσιο της ενίσχυσης και όξυνσης των ενδοαστικών ανταγωνισμών, για την προώθηση απώτερων σχεδιασμών. Το έργο το έχουμε δει, στα Βαλκάνια, στην Τσετσενία, σε περιοχές της Μέσης Ανατολής και αλλού, όπου η αστική τάξη υιοθετεί αιτήματα «αυτοδιάθεσης» και «αυτοπροσδιορισμού» στο βαθμό που αυτά ικανοποιούν τις ταξικές της επιδιώξεις.

Στην εποχή, λοιπόν, του μονοπωλιακού καπιταλισμού, της «νέας τάξης πραγμάτων» και της όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, η αστική τάξη δε διστάζει να προωθεί ζητήματα αυτοδιάθεσης και αυτοπροσδιορισμού, χρησιμοποιώντας για τον εγκλωβισμό πλατιών λαϊκών μαζών το δίπολο εθνικισμού-κοσμοπολιτισμού. 
Στο πλαίσιο αυτό, παραδείγματος χάρη, η σκόπιμα αφηρημένη και γενικόλογη έννοια του «αυτοπροσδιορισμού» (αυτοκαθορισμού) πλασάρεται ως- υποτιθέμενο- «δώρο» της σύγχρονης αστικής δημοκρατίας στις καταπιεσμένες μειονότητες κάθε είδους. Με λίγα λόγια, ο καθένας μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται όπως επιθυμεί αρκεί ο αυτοπροσδιορισμός αυτός να μην οδηγεί στην ταξική συνειδητοποίηση του ατόμου.

Με όχημα αυτήν, την κοσμοπολίτικη αντίληψη του κεφαλαίου, ο κ.Τσίπρας μιλά για αυτοδιάθεση και αυτοπροσδιορισμό, επιχειρώντας να τις εμφανίσει ως έννοιες που, τάχα, έχουν παντού και πάντοτε προοδευτικό πρόσημο. Μόνο που στη λαθροχειρία του αυτή, έκανε το λάθος να εμπλέξει τους κλασσικούς του μαρξισμού, από τον οποίο ο ίδιος και το πολιτικό του σινάφι έχουν πάρει οριστικό και αμετάκλητο διαζύγιο εδώ και πολλά χρόνια.

____________________________________________________________________________

1. Συνέντευξη στην ΕΡΤ, 13 Ιούνη 2018: https://www.youtube.com/watch?v=Z1pyFXq0lck
2. Βλ. Σχετικά: Ι.Β.Στάλιν, «Ο μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα», Απαντα τ. 2, Σύγχρονη Εποχή & Φρ. Ένγκελς, «Δημοκρατικός Πανσλαβισμός» (Νέα Εφημερίδα του Ρήνου, 14/2/1849).
3. Β. Ι. Λένιν: «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών». Απαντα, τ. 27, σελ. 260.
4. Β. Ι. Λένιν: «Για το δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση», Άπαντα, τ.25, σελ.273.
5. Β. Ι. Λένιν: «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση». Απαντα, τ. 30, σελ. 39.

Από atexnos3 στο ΙΟΥΝ 22, 2018 Απόψεις


Νίκος Μόττας

*************
Δες Ακόμη:
ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΠΓΔΜ
Τα χρονοδιαγράμματα ΕΕ και ΝΑΤΟ υποβάλλουν τις επόμενες κινήσεις
Στα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης βρίσκονται οι επόμενες κινήσεις για την υλοποίηση της συμφωνίας με τα Σκόπια, με τον υπουργό Εξωτερικών της γειτονικής χώρας Ν. Ντιμιτρόφνα δηλώνει σε συνέντευξή του ότι η ΠΓΔΜ έχει ήδη ενημερώσει την ελληνική πλευρά για την κύρωση της συμφωνίας από το Κοινοβούλιο της χώρας και πως τώρα προβλέπεται η Αθήνα να στείλει επιστολή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στον γγ του ΝΑΤΟ, στην οποία θα αναφέρει ότι δεν έχει πλέον παρατηρήσεις σε σχέση με την ένταξη της ΠΓΔΜ. Το «ρυθμό», εξάλλου, τον δίνουν τα ευρωΝΑΤΟικά χρονοδιαγράμματα που καταγράφονται «με το νι και με το σίγμα» και στο άρθρο 2 της συμφωνίας.
Σε ό,τι αφορά την άρνηση του Προέδρου της ΠΓΔΜ Γκ. Ιβάνοφ να κυρώσει τη συμφωνία, ο Ν. Ντιμιτρόφ δηλώνει ότι ο Πρόεδρος της χώρας έχει δικαίωμα μόνο να αναπέμψει τον νόμο στο Κοινοβούλιο και στη συνέχεια, αν αυτός ψηφιστεί εκ νέου, είναι υποχρεωμένος να τον υπογράψει. 
Πρόσθεσε ότι αυτήν τη στιγμή η χώρα διαθέτει Πρόεδρο που δηλώνει ότι δεν πρόκειται να σεβαστεί αυτήν τη συνταγματική του υποχρέωση και πως στο θέμα αυτό υπάρχει συνταγματικό κενό, καθώς αρκετά Συντάγματα άλλων χωρών προβλέπουν προθεσμίες εντός των οποίων πρέπει να υπογραφεί ο νόμος από τον αρχηγό του κράτους και, αν αυτό δεν συμβεί, ο νόμος θεωρείται υπογεγραμμένος.
Επίσης, ο ΥΠΕΞ της ΠΓΔΜ ανέφερε ότι για τη συμφωνία θα αποφασίσουν οι πολίτες σε δημοψήφισμα και πρόσθεσε ότι, αν ο Γκ. Ιβάνοφ δεν υπογράψει τον νόμο κύρωσης της συμφωνίας και οι πολίτες εγκρίνουν τη συμφωνία στο δημοψήφισμα, τότε ο Πρόεδρος θα βρεθεί σε εξαιρετικά άβολη θέση.
«Αν η έκβαση του δημοψηφίσματος είναι θετική, σε συνθήκες άμεσης έκφρασης της βούλησης των πολιτών, θα είναι πολύ δύσκολο για τον Πρόεδρο να μην υπογράψει τον νόμο κύρωσης της συμφωνίας, γιατί τότε θα πάει κόντρα στη βούληση των πολιτών. Ισως εδώ βρίσκεται η ελπίδα ότι ο νόμος θα υπογραφεί. Η πολιτική δυναμική είναι τέτοια που, αν δεν υπογράψει τον νόμο σε τέτοιες συνθήκες, θα έχει καταπατήσει τρία πράγματα: Τη βούληση των πολιτών, την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ευρωπαϊκή προοπτική και αυτό είναι τρομερή ευθύνη», ανέφερε ο Ν. Ντιμιτρόφ.
Αλλά και για τη στάση της αντιπολίτευσης δηλώνει ότι αν το δημοψήφισμα είναι επιτυχημένο, κανένα πολιτικό κόμμα δεν θα μπορεί να αγνοήσει το αποτέλεσμά του. «Θα βγαίνουμε αν χρειαστεί κάθε μέρα, και δέκα φορές, και εκατό φορές, για να εξηγήσουμε γιατί πιστεύουμε ότι αυτή η συμφωνία είναι καλή και γιατί πρέπει να προχωρήσει. Δεν ξέρω ποιες θα είναι οι απόψεις της αντιπολίτευσης. Ομως αυτή η κυβέρνηση και αυτή η κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα σεβαστούν τη βούληση του λαού. Είμαι πεπεισμένος ότι οι πολίτες θα στηρίξουν αυτήν την προσπάθεια, ότι οι φόβοι θα πέσουν», υποστήριξε.
Ερωτηθείς «πότε ξεκινά η "μακεδονική" ιστορία», ο Ν. Ντιμιτρόφ ανέφερε ότι αυτό είναι θέμα των ιστορικών και ότι ο ίδιος είναι νομικός. «Ομως, ως πολίτης γνωρίζω ότι η γλώσσα μου είναι μία από τις νοτιοσλαβικές γλώσσες, ο πολιτισμός μας, η παράδοσή μας (...) νομίζω ότι για μας είναι υγιές να είμαστε υπερήφανοι για αυτό που είναι δικό μας και πιστεύω ότι αυτή η περιπέτεια (σ.σ. του εξαρχαϊσμού) πρέπει να τελειώσει», πρόσθεσε.
Στο μεταξύ, όπως μεταδίδει το πρακτορείο ειδήσεων της ΠΓΔΜ «MIA», ο επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE, Ντράγκαν Ντάνεφ, δήλωσε ότι το κόμμα του, που αντιδρά στη συμφωνία, προτίθεται να υποβάλει αίτημα προς τη λεγόμενη Επιτροπή Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, προκειμένου αυτή να γνωμοδοτήσει επί της νομικής φύσεως της συμφωνίας Ελλάδας - ΠΓΔΜ για το θέμα του ονόματος.

ΑΣΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Στα «απόνερα» της συμφωνίας με την ΠΓΔΜ
Συνεχίζονται οι κραδασμοί στο αστικό πολιτικό σκηνικό που εκφράστηκαν με αφορμή την αντιπαράθεση για τη συμφωνία με την ΠΓΔΜ.
Οι διαφωνίες και διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό του Κινήματος Αλλαγής το ώθησαν να εκδώσει ανακοίνωση, όπου υπερασπίζεται την ...ύπαρξή του και στο μέλλον, στο φόντο σεναρίων για αποχώρηση συνιστωσών, βουλευτών κ.λπ., που φέρονται έτοιμοι να στηρίξουν την κυβέρνηση στην περίπτωση που ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης απ' τη Βουλή.
«Κοινός στόχος των κομμάτων και των κινήσεων που συνθέτουν το Κίνημα Αλλαγής είναι ο αυτόνομος πρωταγωνιστικός μας ρόλος μέσα από την αύξηση της επιρροής μας και την ανατροπή των σημερινών πολιτικών συσχετισμών (...) Συζητήσεις για "αποχωρήσεις εν αναμονή" δεν βοηθούν και σε κάθε περίπτωση προχωράμε δυναμικά μπροστά για την ισχυρή κεντροαριστερά», αναφέρει στην ανακοίνωσή του.
Σε απάντηση ο Στ. Θεοδωράκης δήλωσε («Αθήνα 9,84») ότι «θα ήθελα να μην είναι τόσο συντηρητικό σε κάποιες του επιλογές το ΚΙΝΑΛ. Υπάρχουν μερικά πράγματα που το μαρτυρούν. Οι τοποθετήσεις μας για το εθνικό θέμα και εννοώ το πρόσφατο εθνικό θέμα το Μακεδονικό, νομίζω ότι έρχονται από το παρελθόν».
Είχαν προηγηθεί παρεμβάσεις, όπως του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του Ποταμιού, Σπ. Δανέλλη, ο οποίος αφού το βράδυ της Τετάρτης είχε μιλήσει σε εκδήλωση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δ. Παπαδημούλη για τις «αναγκαίες προοδευτικές συγκλίσεις», χτες δήλωσε στον ρ/σ «24/7» ότι «το μακεδονικό είναι ταυτοτικό ζήτημα και αν ως προς αυτό δεν έχουμε καθαρή και ενιαία φωνή δεν έχει νόημα η παρουσία του Ποταμιού στο ΚΙΝΑΛ», προσθέτοντας ότι θα ψηφίσει οπωσδήποτε τη συμφωνία όποια στάση και αν αποφασίσει η Χ. Τρικούπη.
Διεργασίες προκαλεί και στο χώρο της λεγόμενης δεξιάς η συμφωνία.
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν στην έδρα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Γ. Πατούλης, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απ. Τζιτζικώστας, ο περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Χ. Μέτιος, οι πρόεδροι και αντιπρόεδροι των Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων (ΠΕΔ) Κεντρικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Δ. Μακεδονίας, εξέφρασαν την απαίτηση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη συμφωνία, ενώ προανήγγειλαν και διεξαγωγή κοινής συνεδρίασης με φορείς, μητροπόλεις, επιμελητήρια κ.ά. την ερχόμενη βδομάδα για «να συναποφασίσουμε τα επόμενα βήματά μας».
Την ίδια ώρα, υπέρ της συνένωσης όλων των μικρών κομμάτων εκ δεξιών της Νέας Δημοκρατίας σε έναν «ΣΥΡΙΖΑ της δεξιάς», ώστε να διασφαλίσουν την είσοδό τους στη Βουλή στις επόμενες εκλογές, τάχθηκε εκ νέου ο πρώην γραμματέας της κυβέρνησης Σαμαρά, Τ. Μπαλτάκος, (στο ρ/σ «24/7»), σημειώνοντας πάντως: «Ποτέ δεν είπα ότι θέλω να κάνω εγώ κόμμα, ούτε ότι θέλω να είμαι αρχηγός σε κανένα κόμμα. Αυτό είπα και τώρα, ότι οπωσδήποτε θα πρέπει να υπάρξει ένα κόμμα το οποίο να ενώσει τα υπόλοιπα κόμματα. Και νομίζω ότι αυτή η στιγμή είναι κατάλληλη (...) Προεργασίες βεβαίως έχουν γίνει και έχουν γίνει όχι μόνο πρόσφατα μετά τη συμφωνία Τσίπρα - Ζάεφ, έχουν γίνει και τις προηγούμενες ημέρες και εβδομάδες. Μετά από τη συμφωνία οπωσδήποτε οι συζητήσεις εντάθηκαν. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι' αυτό...». Εγκωμίασε πάντως Σαμαρά και Γεωργιάδη για τη στάση της ΝΔ στο Σκοπιανό και υποστήριξε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν η θέση της ΝΔ ταυτίζεται με αυτή της ΧΑ.
Ο Ευ. Αντώναρος επιτέθηκε εκ νέου στον πρόεδρο της ΝΔ, Κυρ. Μητσοτάκη υποστηρίζοντας ότι «η συνεχιζόμενη σιωπή του για μια ακόμη φορά "μυρίζει" διγλωσσία, αναποφασιστικότητα και ενδεχομένως προετοιμασία κωλοτούμπας».
Αξίζει πάντως σε ένα τέτοιο φόντο να καταγραφεί και νεότερο δημοσίευμα της «Frankfurter Allgemein Zeitung», που θέτοντας το ερώτημα «Τι στάση θα κρατήσει ως πρωθυπουργός ο Κ. Μητσοτάκης, αν η συμφωνία με τα Σκόπια έχει επικυρωθεί», απαντά σημειώνοντας ότι «πολλοί συνομιλητές του σε ευρωπαϊκό επίπεδο υποστηρίζουν ότι ο Μητσοτάκης έχει ευλόγως δηλώσει ότι η κυβέρνησή του θα τηρήσει φυσικά την αρχή Pacta sunt servanda (τα συμφωνηθέντα πρέπει να τηρούνται)».
«Μάλιστα», συνεχίζει το δημοσίευμα, «κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο Μητσοτάκης φέρεται να έχει πει πως ελπίζει το ζήτημα να έχει επιλυθεί έως ότου αναλάβει πρωθυπουργικά καθήκοντα»...
Μάλιστα, η γερμανική εφημερίδα σχολιάζει και τη στάση πολιτικών «της ΝΔ όπως ο Απόστολος Τζιτζικώστας, (που) έχουν μετατρέψει τη μάχη κατά της συμφωνίας σε "σήμα κατατεθέν" τους» και κατά την εφημερίδα «θεωρείται, όπως και άλλοι πολιτικοί της ΝΔ, ότι βρίσκεται κοντά στον ρωσικής καταγωγής ολιγάρχη εκ Βορείου Ελλάδος Ιβάν Σαββίδη».