,,στο Μακρονήσι είχα νιώσει πολλές φορές την αντοχή μου να καταρρέει. Και μόνο το ότι ρωτούσαν οι άλλοι αν κρατάει ο Ρίτσος και το αίσθημα ευθύνης μου έδιναν κουράγιο και άντεξα.,,
Γιάννης Ρίτσος
Τον Ρίτσο τον θυμάμαι και στα πιο δύσκολα χρόνια της εξορίας πάντα με προσεγμένη εμφάνιση μειλίχιο ευγενικό
Το ίδιο και το μικρό καλυβάκι του στον Άϊ-Στράτη από τα πιο νοικοκυρεμένα με αψεγάδιαστη τάξη μέσα και έξω
Σε ξάφνιαζε η διαπίστωση ότι αυτός ο «λεπτεπίλεπτος» άνθρωπος διέθετε μία τόση ισχυρή αυτοπειθαρχία και αυτοστράτευση και ότι στη δουλειά του υπήρξε ένας σκληροτράχηλος δουλευτής
Τον θυμάμαι για ώρες να ζωγραφίζει μες στο βοριά στον ανεμόδαρτο αυχένα του Άϊ-Στράτη.
Με σακατεμένα πνευμόνια να διδάσκει χορογραφία!
Πολυάριθμη η ομάδα των χορευτών, κάθε χορευτής με τη δική του φιγούρα και κίνηση, και να διδάσκει ο Ρίτσος σε άπειρες επαναλήψεις χωριστά στον καθένα, για μέρες, με πυρετό και αιμόπτυση.
Με το χουντικό πραξικόπημα την τρίτη μέρα μας είχαν φέρει τον Ρίτσο.
Την προηγούμενη στον Ιππόδρομο σκότωσαν τον Παναγιώτη Ελή, μας πέταξαν μισοπεθαμένο από το ξύλο τον Ηλία Ηλιού και είχε στρέψει η φρουρά πάνω μας τα αυτόματα.
Θυμάμαι τον Ρίτσο ήρεμο να έχει ξαπλώσει στην κουβερτούλα του και να καπνίζει απανωτά τα τσιγάρα.
Το περισσότερο εμείς οι νεώτεροι πηγαίναμε κοντά του να κουβεντιάσουμε τα πάντα, εκτός από την επικαιρότητα των όσων συνέβαιναν.
Και ήτανε θαρρείς μια νησίδα γαλήνης μέσα σε εκείνη τη φορτισμένη ατμόσφαιρα.
Στη Γυάρο κάποια φορά, τον είχα ρωτήσει αν ήταν συνειδητή η επιλογή του να προσανατολίζει αλλού την κουβέντα.
«Και βέβαια ήταν, μου απαντά και ας είχα να υπερνικήσω προσωπική αγωνία και φόβους. Δεν είμαι από φυσικό μου παλικαράς και στο Μακρονήσι είχα νιώσει πολλές φορές την αντοχή μου να καταρρέει.
Και μόνο το ότι ρωτούσαν οι άλλοι αν κρατάει ο Ρίτσος και το αίσθημα ευθύνης μου έδιναν κουράγιο και άντεξα.
Όμως σήμερα ποια γνωρίζω τ’ αντίτιμο και λέω πώς και αν δεν βγω ζωντανός από δω, θα έχω προσθέσει στο έργο μου το καλύτερό του κεφάλαιο.
Κοίταξε όμως τον μπάρμπα-Θοδωρή» μου λέει σε λίγο,
«με τα oγδόντα πέντε του, σακατεμένος και άρρωστος μία ζωή νεροκουβαλητής μέσα στο κίνημα».
Μου έδειξε γράμμα του.
«Αχαΐρευτε» του γράφει γυναίκα του «να υπογράψεις και να τσακιστείς να γυρίσεις, να συμμαζέψεις το γιο σου που αλήτεψε και την κόρη σου που πήρε τους δρόμους...»
Όμως ο μπάρμπα Θοδωρής Δεν βγήκε με τους πρώτους για δήλωση.
Κι όταν πεθάνει ίσως να μη βρεθεί να τον κλάψει κανένας!
Κι αναλογίζομαι άραγε πόσο μετράει μπροστά στο δικό του δόσιμο χωρίς μισθό, η δική μου η προσφορά..»
Σελ 54-56
Πολιτιστικά k Ευτράπελα Από τα στρατόπεδα εξορίστων
του Γιώργου Φαρσακίδη
https://sep.gr/eshop/titlos/politistika-kai-eytrapela-apo-ta-stratopeda-exoriston/