«Πες μου πότε χτίστηκε το σπίτι σου, να σου πω ποιο είναι το προσδόκιμο ζωής σου» – Περί σεισμών
Σ.Σ. (1): Παραπλανητικός ο –copy-paste, τίτλος του δημοσιεύματος: οι Ευθύμης Λέκκας, Κωνσταντίνος Σπυράκος, Γιώργος Στασινός, Βασίλης Μπαρδάκης, Γιώργος Αποστολόπουλος μιλούν για τον αντισεισμικό σχεδιασμό της Αθήνας και απαντούν –ο καθένας με τον τρόπο του στο ερώτημα: Αντέχει η Αθήνα έναν μεγάλο σεισμό;
ΣΣ (2): «έκαστος εφ’ ω ετάχθη»…
– Ευθύμης Λέκκας πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας
– Κωνσταντίνος Σπυράκος καθηγητής Αντισεισμικών Κατασκευών στο ΕΜΠ
– Γιώργος Στασινός πρόεδρος του ΤΕΕ
– Βασίλης Μπαρδάκης πρόεδρος του ΣΠΜΕ (Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας)
– Γιώργος Αποστολόπουλος αντιδήμαρχος Δόμησης & Κτιριακών Υποδομών του Δήμου Αθήνας.
Με τον πιο επίσημο τρόπο πέρυσι στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αντισεισμικής Μηχανικής & Τεχνικής Σεισμολογίας, από τον πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), Γιώργο Στασινό επισημάνθηκε ότι: «Οι σημερινοί έλληνες πολίτες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες από άποψη προσδόκιμου ζωής: σε αυτούς που κατοικούν σε κτίρια που χτίστηκαν μετά το 1995, ή έστω το 1985, για τα οποία υπήρξαν νομοθετικές αντισεισμικές πρόνοιες και κανονισμοί, και σε αυτούς των οποίων οι κατοικίες κατασκευάστηκαν πρωτύτερα», είχε πει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, το 2011: Το 45% του κτιριακού αποθέματος της χώρας ήταν χτισμένο με βάση τον αντισεισμικό κανονισμό του 1959 και το 30% χωρίς κανέναν αντισεισμικό κανονισμό, δηλαδή είχαν κατασκευαστεί πριν το 1959.
«Ένα κτίριο που κατασκευάστηκε μετά το 1996 μπορούμε να πούμε ότι είναι ασφαλές, ότι μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι σε αυτό, έχει πολύ μικρές πιθανότητες να αντιμετωπίσει προβλήματα λόγω σεισμού. Όσο πιο πίσω πάμε, όμως, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να έχουμε αστοχίες», λέει ο Βασίλης Μπαρδάκης, μεταξύ άλλων πρόεδρος του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών.
«Για παράδειγμα», προσθέτει, «αν κάποιος ζει σε ένα κτίριο του 1970, το οποίο έχει κατασκευαστεί με τον αντισεισμικό κανονισμό του 1959 και έκτοτε δεν έχει ελεγχθεί, είναι σαν να οδηγεί αυτοκίνητο που δεν έχει αερόσακο ή antispin – και σε κάποιες περιπτώσεις το “μηχανολογικό ανάλογο” μπορεί να είναι σαν να οδηγεί αυτοκίνητο χωρίς ζώνη ασφαλείας και σε λιγότερες… σαν να οδηγεί μηχανή χωρίς κράνος».
Συμπεράσματα 4ου Πανελλήνιου Συνέδριου Αντισεισμικής Μηχανικής & Τεχνικής Σεισμολογίας
[Δημοσιογράφος]
Στον μεγάλο σεισμό του 1981 με επίκεντρο τις Αλκυονίδες, μεγέθους 6,7 Ρίχτερ, ήμουν δέκα χρονών. Θυμάμαι που πεταχτήκαμε από τον ύπνο μας με τη μάνα μου και τις δύο αδερφές μου και αγκαλιαστήκαμε κάτω από την κάσα της πόρτας, τρέμοντας από τον φόβο μας.
Από τότε μου έμεινε φοβία για τους σεισμούς. Και να σας πω την αλήθεια, μετά τη μικρή έρευνα που έκανα και ακολουθεί, δεν μπορώ να πω ότι φοβάμαι λιγότερο.
[Δημοσιογράφος]
Μπορεί κάποιος να προφυλαχθεί κάτω από την κάσα της πόρτας την ώρα του σεισμού;
Μόνο εάν βρίσκεται σε κτίριο από φέρουσα τοιχοποιία, δηλαδή πέτρινο ή πλινθόκτιστο κτίριο.
Στα κτίρια από οπλισμένο σκυρόδεμα η κάσα της πόρτας δεν προσφέρει κάποια ιδιαίτερη προστασία.
Η βασική οδηγία αυτοπροστασίας σε οποιαδήποτε περίπτωση είναι: σκύψε, καλύψου κάτω από ένα γερό, ξύλινο τραπέζι ή γραφείο και κράτησε το πόδι του.
Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, www.oasp.gr
Ελλάδα, η πιο σεισμογενής χώρα της Ευρώπης
«Το θέμα είναι πολυπαραμετρικό», λέει ο Κωνσταντίνος Σπυράκος, καθηγητής Αντισεισμικών Κατασκευών στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, του ΕΜΠ.
«Το πόσο μπορεί να αντέξει ένα κτίριο εξαρτάται από την ηλικία κατασκευής του, από τη συντήρησή του, από το αν γειτνιάζει με ενεργά σεισμικά ρήγματα, από το υλικό της κατασκευής του. Σε κάθε περίπτωση η αξιολόγηση της αντοχής του μπορεί να γίνει από πολιτικό μηχανικό».
Η Ελλάδα είναι η πλέον σεισμογενής χώρα της Ευρώπης και η έκτη στον κόσμο.
Στην Αττική ενεργά ρήγματα υπάρχουν στο βόρειο τμήμα και ένα στον Σαρωνικό, όμως και ρήγματα λίγο πιο μακρινά μπορούν να επηρεάσουν την Αθήνα – ένα τέτοιο βρίσκεται στις Αλκυονίδες και ήταν αυτό που προκάλεσε τον σεισμό του 1981, ο οποίος υπήρξε η αφορμή να εκσυγχρονιστεί ο αντισεισμικός κανονισμός που ίσχυε από το 1959.
«Μέχρι και τον σεισμό του 1981 υποτιμούσαμε τις συνέπειες ενός σεισμού στην Αθήνα. Ο σεισμός εκείνος ήταν η κύρια αιτία για τον νέο αντισεισμικό κανονισμό του 1985, ο οποίος ήταν ένα άλμα προόδου σε σχέση με τον προηγούμενο κανονισμό, που ήταν και ο πρώτος στη χώρα μας και ίσχυε ήδη από το 1959», λέει ο καθηγητής. Στη συνέχεια, το 1995 έγινε βελτίωση του αντισεισμικού κανονισμού, το 2000 υπήρξε μία ακόμη βελτίωση και από το 2017 η Ελλάδα ακολουθεί τις ευρωπαϊκές οδηγίες, οι οποίες είναι γνωστές ως Ευρωκώδικας.
Σε άλλες σεισμογενείς χώρες, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ιαπωνία, στη Νέα Ζηλανδία, καθορίζεται με νόμο κάθε πότε θα πρέπει να ελέγχονται τα δημόσια κτίρια. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει τέτοιος νόμος και μόλις το 25% των δημόσιων κτιρίων (σχολεία, νοσοκομεία, δικαστήρια, υπηρεσίες κ.λπ.) έχει ελεγχθεί, δηλαδή περίπου 18.000 κτίρια.
Αυτό που υπάρχει στη χώρα μας είναι μία «σύσταση» από την επιτροπή παρακολούθησης των αντισεισμικών κανονισμών, μέλος της οποίας είναι ο κ. Σπυράκος:
«Η σύσταση είναι οι κατοικίες να ελέγχονται κάθε 10 χρόνια, τα βιομηχανικά κτίρια κάθε 5 έως 10 χρόνια, οι οδικές γέφυρες κάθε 1 έως 4 χρόνια, οι σιδηροδρομικές γέφυρες κάθε 1 έως 2 χρόνια και τα τεχνικά έργα, στα οποία εντάσσονται και τα νοσοκομεία για παράδειγμα, κάθε 5 χρόνια».
[Δημοσιογράφος]
Τι πρέπει να κάνει αμέσως μετά τον σεισμό κάποιος που βρίσκεται μέσα σε κτίριο; «Μετά το τέλος της σεισμικής δόνησης θα πρέπει, διατηρώντας την ψυχραιμία του, να φορέσει παπούτσια και κατάλληλα για την εποχή ρούχα και να κλείσει τους γενικούς διακόπτες (ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, νερού). Στη συνέχεια θα πρέπει να εκκενώσει προσεκτικά το κτίριο από το κλιμακοστάσιο, παίρνοντας μαζί του τα εφόδια έκτακτης ανάγκης, όπως: φακό, νερό, κλειδιά, φάρμακα κ.ά. Θα πρέπει να κινείται γρήγορα και προσεκτικά, χωρίς να τρέχει, μέχρι να φτάσει στον προεπιλεγμένο κοντινό, ανοικτό, ασφαλή χώρο καταφυγής (πλατεία, πάρκο κ.λπ.)»
Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, www.oasp.gr
Μέτρα τώρα ζητεί το ΤΕΕ
Τη δέσμη μέτρων που έχει προτείνει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας μας υπενθυμίζει ο πρόεδρός του, Γιώργος Στασινός:
«Το ΤΕΕ έχει προτείνει στην πολιτεία 7 μέτρα και πολιτικές που έπρεπε να έχουν ξεκινήσει ήδη, αν θέλουμε να προλάβουμε τις επιπτώσεις ενός μεγάλου σεισμού.
- Έλεγχος όλων των δημοσίων κτιρίων με άμεσο πρωτοβάθμιο προσεισμικό έλεγχο δομικής τρωτότητας.
- Ταυτότητα Κτιρίου (που ξεκινά το 2021) και προσεισμικός έλεγχος ιδιωτικών κτιρίων.
- Μόνιμα οικονομικά κίνητρα για την ενίσχυση ιδιωτικών κτιρίων που διατρέχουν κίνδυνο βλαβών από σεισμό.
- Σύνδεση προγραμμάτων σεισμικής ενίσχυσης και ενεργειακής εξοικονόμησης.
- Ανακατασκευή κενών, παλαιών και διατηρητέων κτιρίων μέσω των δήμων.
- Ψηφιακή Τράπεζα Γης (που αναμένεται εντός του έτους να ψηφιστεί) και μέσω αυτής μηχανισμός ανακατασκευής των προσόψεων διατηρητέων κτιρίων.
- Ηλεκτρονικό Μητρώο Έργων Υποδομής, που έχει ξεκινήσει ήδη ο σχεδιασμός του και θα υλοποιήσει το ΤΕΕ.
Για κάθε ένα από αυτά τα μέτρα το ΤΕΕ έχει καταθέσει στην πολιτεία συγκεκριμένες και υλοποιήσιμες προτάσεις με χρονοδιάγραμμα και τους πόρους που απαιτούνται – και πώς μπορούν να καλυφθούν.
Αλλά πρέπει να προχωρήσουν όλα τώρα, χθες αν ήταν δυνατόν, παράλληλα και ολοκληρωμένα, όχι αποσπασματικά.
Η συγκυρία της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, που έχει ως βασικό στόχο την ανθεκτικότητα, και της έναρξης του νέου ΕΣΠΑ σταματά κάθε αμφιβολία για την εύρεση των πόρων που απαιτούνται.
Η χώρα χρειάζεται ένα εκτεταμένο και ολοκληρωμένο πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου, αντισεισμικής προστασίας και ανθεκτικότητας ιδιωτικών και δημοσίων κτιρίων, που να καλύπτει όμως όλα τα δομήματα: μνημεία, γέφυρες και τεχνικά έργα, φράγματα και όλες τις υποδομές».
Ο αντισεισμικός έλεγχος σε ένα κτίριο δεν αποτελεί μόνο θέμα ασφάλειας, αλλά έχει να κάνει και με την εμπορική αξία του κτιρίου, επισημαίνει ο κ. Μπαρδάκης, συνιστώντας σε κάθε έναν που θέλει να αγοράσει ένα σπίτι να πάρει τη γνώμη ενός μηχανικού που εμπιστεύεται.
Σημειώνει ακόμη ότι με την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας οι ενισχύσεις ενός κτιρίου είναι πιο εύκολες, περισσότερο ποιοτικές αλλά και πιο οικονομικές.
«Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κτιρίων στο κέντρο της Αθήνας, τα οποία μελετήθηκαν με τις διατάξεις του 1959, δηλαδή με πολύ πτωχές αντισεισμικές προβλέψεις και ενισχύθηκαν πρόσφατα ώστε να αποκρίνονται με ασφάλεια στη σύγχρονη σεισμική δράση».
Σε ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, λέει, «υλοποιήθηκαν παρεμβάσεις στο σκελετό του κτιρίου που το καθιστούν τόσο ασφαλές όσο και αν κατασκευαζόταν σήμερα, με συνολικό κόστος παρόμοιο με τη δαπάνη επένδυσης όλων των δαπέδων με φθηνό πλακάκι».
[Δημοσιογράφος]
Ποιες είναι οι σωστές ενέργειες που πρέπει να κάνει ένα άτομο με κινητική αναπηρία κατά τη διάρκεια του σεισμού; Την ώρα της δόνησης θα πρέπει να παραμείνει στη θέση του, μακριά από επικινδυνότητες, όσο αυτό είναι δυνατόν. Αν χρησιμοποιεί αμαξίδιο πρέπει όταν αισθανθεί το σεισμό να βάλει φρένο και στη συνέχεια να καλύψει το κεφάλι του και τον αυχένα με τα χέρια του ή με κάποιο άλλο αντικείμενο, σκύβοντας όσο το δυνατόν περισσότερο.
Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, www.oasp.gr
ΟΑΣΠ: Η Αθήνα θα αντέξει σε ένα μεγάλο σεισμό
Ψυχραιμία και μακριά από λαϊκισμούς συνιστά ο Ευθύμης Λέκκας, πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) και καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο ΕΚΠΑ.
Ο κ. Λέκκας λέει ότι η Αθήνα είναι μία πόλη με ιστορία 3.000 ετών, υπάρχουν τα αρχαία μνημεία, τα βυζαντινά, τα κτίρια που χτίστηκαν μετά την επανάσταση του 1821, αυτά που προηγήθηκαν του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα κτίρια μετά το 1960.
«Υπάρχει μια ποικιλομορφία κτιρίων. Τα κτήρια μας από το 1970 και μετά είναι ανθεκτικά και όσο πλησιάζουμε στα σύγχρονα χρόνια γίνονται ακόμα καλύτερα, λόγω των βελτιώσεων στους αντισεισμικούς κανονισμούς.
Το 70% των κτιρίων της χώρας είναι κατασκευασμένα βάσει αντισεισμικών κανονισμών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα κτίρια προ του 1959 είναι επικίνδυνα, καθώς και τα προηγούμενα χρόνια υπήρχαν όχι μόνο προδιαγραφές, αλλά και μια μεγάλη εμπειρία.
Το κτίριο της Βουλής, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι κτίρια 150 ετών».
Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ σημειώνει ότι σίγουρα υπάρχουν σεισμικά τρωτά κτίρια, κτίρια που δεν έχουν συντηρηθεί, που έχουν εγκαταλειφθεί, που αλλάζουν κάθε τόσο χρήσεις, αλλά και πως «βάσει της εμπειρίας μας από τους προηγούμενους σεισμούς, σε έναν μεγάλο σεισμό θα υπάρξουν επιπτώσεις, σε γενικές γραμμές, ωστόσο, ο δομημένος ιστός θα συμπεριφερθεί θετικά».
Αναφορικά με τα δημόσια κτίρια, εκ των οποίων μόλις το 25% έχει ελεγχθεί, δηλαδή περίπου 18.000 κτίρια, ο καθηγητής επισημαίνει ότι από τα υπόλοιπα κτίρια υπάρχουν πολλά που είναι κενά, δεν χρησιμοποιούνται δηλαδή, αλλά και αυτά τα οποία χρησιμοποιούνται δεν σημαίνει ότι είναι επικίνδυνα – για παράδειγμα, η Βουλή είναι ένα από τα δημόσια κτίρια τα οποία δεν έχουν ελεγχθεί.
Ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, λέει ο κ. Λέκκας, προσπαθεί να επιταχύνει τις διαδικασίες ελέγχων, καθώς αυτοί είναι στην ευθύνη του εκάστοτε ιδιοκτήτη, π.χ. για τα γραφεία και τις υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών αρμόδιο είναι το συγκεκριμένο υπουργείο κ.λπ.
«Σε κάθε περίπτωση», προσθέτει, «η συντήρηση των δημόσιων κτιρίων είναι και θέμα πόρων.
Σε πολλά θέματα υπάρχουν ανάγκες, και περισσότερες Μονάδες Εντατικής Θεραπείας χρειαζόμαστε, και ασθενοφόρα, και καλύτερους δρόμους, αλλά στο τέλος της ημέρας δίνονται προτεραιότητες σύμφωνα με τις εκάστοτε οικονομικές δυνατότητες της Πολιτείας, δυνατότητες οι οποίες δεν είναι απεριόριστες».
Μπορεί να γίνει πρόγνωση σεισμού;
Όχι μόνο η ελληνική αλλά και η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα προσπαθεί να προχωρήσει την υπόθεση της πρόγνωσης των σεισμών.
Συχνά, τόσο Έλληνες όσο και ξένοι επιστήμονες και ερευνητικές ομάδες στέλνουν μελέτες για προγνώσεις στην αρμόδια επιτροπή του ΟΑΣΠ, αποτελούμενη από περισσότερους από 20 επιστήμονες του ευρύτερου κλάδου, οι οποίες διερευνώνται.
Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που καπηλεύονται αυτήν την κατάσταση, λέει ο κ. Λέκκας, που κάνουν μία πρόγνωση την οποία δεν καταθέτουν στον ΟΑΣΠ αλλά έρχονται στη συνέχεια και υποστηρίζουν ότι είχαν προβλέψει το τάδε σεισμικό γεγονός, επικαλούμενοι δημοσίευσή τους σε κάποια διεθνή ιστοσελίδα. «Υπάρχει και θέμα ατομικής ευθύνης», λέει ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, «αν έχεις κάτι, να το καταθέσεις στις αρμόδιες αρχές της χώρας σου».
«Σε κάθε περίπτωση», καταλήγει ο καθηγητής, «πρόγνωση δεν υπάρχει ούτε και θα υπάρξει στα επόμενα χρόνια.
Αλλά κι όταν θα υπάρξει, δεν ξέρουμε αν θα είναι επιχειρησιακά αξιοποιήσιμη».
Μνημεία, διατηρητέα, εγκαταλειμμένα κτίρια
Στο πρόσφατο βιβλίο του «Κατασκευές από τοιχοποιία, αποτίμηση και επεμβάσεις για σεισμικά φορτία» (εκδ. Εργονόμος), ο Κωνσταντίνος Σπυράκος αναφέρεται στον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν τα κτίρια από τοιχοποιία, μεταξύ αυτών όλα τα μνημεία και τα διατηρητέα.
«Ο τελευταίος ισχυρός σεισμός στην Αττική έγινε τον Ιούλιο του 2019 και ήταν 5,3 Ρίχτερ, δηλαδή ήταν 18 φορές ασθενέστερος από το σεισμό των 5,9 Ρίχτερ το 1999 στην Πάρνηθα. Τι διαπιστώσαμε από τον σεισμό του Ιουλίου του 2019; Πολλές αστοχίες στους τοίχους (ρωγμές και πτώσεις) αλλά και καταρρεύσεις και σοβαρές βλάβες σε εγκαταλειμμένα κτίρια, όπως το μνημείο του Ταινιόδρομου Κράκαρη στον Πειραιά. Αντιλαμβανόμαστε ότι σε έναν ισχυρότερο σεισμό θα έχουμε μεγαλύτερα προβλήματα».
Μνημεία, μας υπενθυμίζει ο καθηγητής, είναι κατασκευές συνήθως παλαιότερες των 100 ετών που έχουν χαρακτηριστεί ως τέτοια από το Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ διατηρητέα είναι τα κτίρια που έχουν χαρακτηριστεί έτσι από το Υπουργείο Περιβάλλοντος λόγω των ιδιαίτερων αρχιτεκτονικών τους χαρακτηριστικών, π.χ. τα νεοκλασικά.
«Από αυτά, περίπου 20.000 ανήκουν σε ιδιώτες, δηλαδή το 0,8% του συνολικού φορολογούμενου δομημένου περιβάλλοντος, πολλά από τα οποία είναι εγκαταλειμμένα», λέει ο κ. Σπυράκος, επισημαίνοντας ότι θα πρέπει να δοθούν κίνητρα από την Πολιτεία για τη συντήρησή τους, γιατί σιγά-σιγά θα χάσουμε όλο τον αρχιτεκτονικό μας πολιτισμό.
«Συνήθως σε ένα εγκαταλειμμένο κτίριο πέφτει πρώτα η στέγη, μετά μπαίνουν νερά, διαβρώνονται οι τοίχοι και καταρρέουν και εκείνοι. Αν, δηλαδή, προστατευθεί η στέγη και γίνουν μερικές ακόμα αναγκαίες επεμβάσεις το κτίριο θα σωθεί και οι επεμβάσεις προστασίας δεν είναι τόσο δαπανηρές όσο νομίζουν πολλοί», επισημαίνει.
Την ίδια στιγμή, στον δήμο της Αθήνας υπάρχουν περίπου 1.400 εγκαταλειμμένα κτίρια, αρκετά εκ των οποίων ετοιμόρροπα και επικίνδυνα για τους περαστικούς.
Τα περισσότερα από αυτά ανήκουν σε έναν ή σε περισσότερους ιδιοκτήτες, οι οποίοι κατά τον νόμο είναι υπεύθυνοι για τη συντήρησή τους, αναφέρει ο Γιώργος Αποστολόπουλος, αντιδήμαρχος Δόμησης και Κτιριακών Υποδομών.
Κάποια λίγα, τα οποία ύστερα από αυτοψία ειδικών, παρουσία εισαγγελέα, κρίθηκαν επικινδύνως ετοιμόρροπα και κατεδαφίστηκαν από τον δήμο, αφού υπήρξε επικοινωνία με τον/τους ιδιοκτήτες.
Τα έξοδα κατεδάφισης χρεώθηκαν σε εκείνους.
Σύμφωνα με τον κ. Αποστολόπουλο, τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται να δοθεί σε διαβούλευση σχέδιο νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος για την αντιμετώπιση του προβλήματος των εγκαταλειμμένων κτιρίων, αλλά και της συντήρησης των διατηρητέων, σε όλη τη χώρα.
[Δημοσιογράφος] – Ήξερες ότι…
– Ο σεισμός με τις μεγαλύτερες ανθρώπινες απώλειες στην Ελλάδα συνέβη στις 3 Απριλίου 1881 στη Χίο, όταν σκοτώθηκαν 3.550 άνθρωποι.
– Ο επόμενος πιο καταστρεπτικός σεισμός έγινε το 1953. Είχε μέγεθος 7,2 Ρίχτερ και επίκεντρο την Κεφαλονιά την οποία, μαζί με τη φωτιά που ακολούθησε, σχεδόν ισοπέδωσε, όπως και τη Ζάκυνθο. Ήταν 455 οι νεκροί στη Ζάκυνθο, 386 στην Κεφαλονιά και ένας στην Ιθάκη.
– Επίσης, το 1999 υπήρξαν 143 νεκροί στην Αθήνα από τον σεισμό 5,9 Ρίχτερ με επίκεντρο την Πάρνηθα, ενώ το 1978, στη Θεσσαλονίκη, 45 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε σεισμό 6,5 Ρίχτερ.
Έκαστος εφ’ ω ετάχθη…
«Ωραία» μας τα λένε οι συνάδελφοι, κάποιοι και με μισές αλήθειες… πιασάρικος και ο τίτλος του δημοσιεύματος.
Για το μόνο που κανείς δε μιλάει είναι πως –σε παγκόσμια κλίματα και ο σεισμός, όπως και όλες οι άλλες «φυσικές» καταστροφές χτυπάνε μόνο «της γης τους κολασμένους».
Αφήνουμε –ως ανάξια σχολιασμού τα εν είδει σφήνας σχόλια του δημοσιογράφου (αποσπάσματα, από www.oasp.gr).
Ζούμε στην πιο σεισμογενή περιοχή της Ευρώπης (στην Ελλάδα εκλύεται το 50% της σεισμικής ενέργειας της ηπείρου) και σε μια από τις πλέον σεισμογενείς περιοχές του κόσμου και αυτό δεν αλλάζει –είναι δοσμένο –ένα το κρατούμενο που λένε…
Χάρτης των επίκεντρων των καταγεγραμμένων σεισμών της Ελλάδας (& τμημάτων γειτονικών χωρών),
με μέγεθος άνω των 4,0R (1900 ως σήμερα).
Xρώματα: Μπλε 4,0 έως 4,9R, Πράσινο: 5,0 έως 5,9R, Κίτρινο: 6,0 έως 6,9R, Πορτοκαλί: 7,0 έως 7,9R
Όμως, εκείνο που αποκρύπτεται μεθοδικά είναι πως οι μεν σεισμοί δεν μπορούν να αποφευχθούν, θα μπορούσαν όμως να ελαχιστοποιηθούν τόσο οι υλικές ζημιές, όσο και –κυρίως οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.
Η τραγική αντίφαση, που εκδηλώνεται με δραματικό τρόπο –και όχι μόνο στη χώρα μας και παρά την αλματώδη πρόοδο της τεχνογνωσίας, προκύπτει, από την αναλγησία της γενικότερης πολιτικής του αστικού κράτους, της ζούγκλας ελεύθερης αγοράς, όπου η ανθρώπινη ζωή είναι ένα τίποτα, μπροστά στο καπιταλιστικό κέρδος, με τους εκάστοτε διαχειριστές της εξουσίας «να κάνουν καλά τη δουλειά τους», εφαρμόζοντας τον παλιό δοκιμασμένο τρόπο «πέντε το κρασί»
Οι δείκτες του ρολογιού στη στοά Μαλακοπή έχουν σταματήσει να κινούνται από το βράδυ του σεισμού του 1978
Οι σεισμοί δείχνουν με τη δική τους, συχνά μακάβρια, μορφή το σημερινό δρόμο ανάπτυξης της αστικής κοινωνίας που στηρίζεται:
Στην εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών.
Στην επικυριαρχία του κέρδους πάνω στο συλλογικό συμφέρον, αναδεικνύοντας τα δομικά προβλήματα των σύγχρονων ελληνικών πόλεων, όπου:
- Η προστασία της ζωής υπόκειται στους περιορισμούς της ταξικής πολιτικής του καπιταλιστικού κράτους …
- [έτσι όταν] ο ζωτικός αντισεισμικός σχεδιασμός και προστασία δεν αποφέρει κέρδη …
- Δεν είναι επιλέξιμη δαπάνη ή δραστηριότητα ούτε από τις κυβερνήσεις ούτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση,
- Η έκταση των κινδύνων και της συνολικής υπόθεσης της αντισεισμικής προστασίας δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποσπασματικά, χωρίς κεντρικό σχεδιασμό και χρηματοδότηση
- Δεν γίνεται και δεν μπορεί να γίνει στην αναγκαία έκταση από το σημερινό σύστημα, του οποίου άλλες είναι οι προτεραιότητες.
- Μόνο η πρόταση και στόχος πάλης του ΚΚΕ και του ταξικού εργατικού κινήματος για ενιαίο κρατικό φορέα κατασκευών, με ευθύνη μεταξύ των άλλων και για την αντισεισμική προστασία, με συνδυασμένη αξιοποίηση του επιστημονικού, τεχνικού και εργατικού δυναμικού σε μόνιμη βάση, μπορεί να δώσει απαντήσεις
- Και αυτά μόνο αν ο λαός γίνει νοικοκύρης του ιδρώτα του.
Παγίδες» εργαζομένων οι χώροι δουλειάς
Στο σεισμό της Πάρνηθας το 1999 ένας μεγάλος αριθμός θυμάτων (64 στους 143) ήταν σε εργασιακούς χώρους.
Στο εργοστάσιο της «Ρικομέξ» σκοτώθηκαν 39 εργαζόμενοι, στου «Φουρλή» 6, στη «Φιαλοπλάστ» 3, στη «Φαράν» 8, στη ΒΙΟΚΥΤ 6, στον «Παπουτσάνη» 1, στον ΠΡΟΚΟ 1, ενώ δεκάδες ακόμα τραυματίστηκαν σε εργοστάσια που κατέρρευσαν.
Επίκαιρες και αναγκαίες οι διεκδικήσεις του ΚΚΕ
Αναδεικνύεται από τα παραπάνω η επικαιρότητα και αναγκαιότητα των προτάσεων που το ΚΚΕ έχει καταθέσει για την πολιτική προστασία. Οι διεκδικήσεις αυτές αποτελούν τη διέξοδο στον υπαρκτό κίνδυνο που ελλοχεύει στις ζωές και τις περιουσίες των λαϊκών στρωμάτων κάθε φορά που έρχονται αντιμέτωπα με φυσικές καταστροφές. Μπορούν να δώσουν απαντήσεις στα προβλήματα ζωής και επιβίωσης, αλλά και να βάλουν μπροστά το ίδιο το ζήτημα των σύγχρονων αναγκών για όλες τις απαραίτητες υποδομές που θα ανεβάζουν το επίπεδο ζωής και θα στηρίζουν την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Προτάσεις που περιλαμβάνουν:
- Εξεύρεση κονδυλίων από τον κρατικό προϋπολογισμό, από το ΕΣΠΑ και το ΠΕΠ ή από την περικοπή των υπέρογκων ΝΑΤΟικών δαπανών, από τους πόρους που έχουν παρακρατηθεί διαχρονικά από την Τοπική Διοίκηση.
- Ολοκλήρωση, εντός σαφούς χρονοδιαγράμματος, του ελέγχου χώρων όπως τα σχολεία, τα δημόσια κτίρια, ελέγχων σε ιδιωτικά κτίρια, με προτεραιότητα αυτά που στεγάζουν μεγάλους εργασιακούς χώρους ή χώρους ψυχαγωγίας και διασκέδασης με συνάθροιση πλήθους.
- Ενίσχυση των αρμόδιων υπηρεσιών με πόρους, με το απαραίτητο προσωπικό και μέσα. Υπαγωγή όλων των σχετικών υπηρεσιών και οργανισμών σε έναν ενιαίο οργανισμό – φορέα και γενναία κρατική χρηματοδότηση για την ανάπτυξη της έρευνας και τη διαρκή επικαιροποίηση των αντισεισμικών προδιαγραφών και κανονισμών, με κριτήριο την ασφάλεια.
- Εκπόνηση προγράμματος κατασκευής νοσοκομείων, παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων, σχολείων, φοιτητικής στέγης, υποδομών πολιτισμού και αθλητισμού με τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές. Πρόγραμμα ανάπτυξης κοινωνικής – λαϊκής κατοικίας με ευθύνη του κράτους, που μπορεί να βελτιώσει έστω σε κάποιο βαθμό τις συνθήκες στέγασης, ιδιαίτερα για τμήματα των πιο αδύναμων οικονομικά εργατικών – λαϊκών στρωμάτων.
- Ανασύσταση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας και ενίσχυση του κατασκευαστικού προγράμματός του. Προσανατολισμό των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους στον έλεγχο της εργοδοτικής ευθύνης για την ουσιαστική και συνδυασμένη εφαρμογή των κανονισμών για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, την πυροπροστασία, τη συντήρηση, τα ατυχήματα μεγάλης έκτασης, τις εγκαταστάσεις διανομής Ενέργειας.
- Απομάκρυνση επικίνδυνων εγκαταστάσεων από κατοικημένες περιοχές, σχεδιασμό χρήσεων γης και συμπλήρωση των κενών των υπαρχόντων κανονισμών με κριτήριο την προσαρμογή του εργασιακού περιβάλλοντος στις ανάγκες των εργαζομένων.
- Εκπόνηση συγκεκριμένων σχεδίων άμεσης αντίδρασης, γρήγορης εκκένωσης και διαφυγής σε περίπτωση σεισμού και άλλων καταστάσεων, με προτεραιότητα σε παιδικούς σταθμούς, σχολεία, πανεπιστήμια και ιδρύματα Πρόνοιας – νοσοκομεία.
- Εκπαίδευση από την παιδική ηλικία, με αντισεισμική αγωγή σε κάθε βαθμίδα της Εκπαίδευσης.
- Ουσιαστική αναβάθμιση των μηχανισμών Πολιτικής Προστασίας, για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και τεχνολογικών ατυχημάτων μεγάλης έκτασης, με ενίσχυση σε ανθρώπινο δυναμικό και μέσα.
- Προστασία και αναβάθμιση των ελεύθερων – ανοιχτών χώρων που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ως χώροι καταφυγής σε περίπτωση σεισμού. Ανάπτυξη και νέων ελεύθερων χώρων.
- Συγκοινωνιακό και κυκλοφοριακό σχεδιασμό, ρυθμίσεις για αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών, προσβάσεις και οδούς διαφυγής του πληθυσμού.
- Και φυσικά, στην περίπτωση εκδήλωσης σεισμικού φαινομένου άμεση και ουσιαστική στήριξη – αποκατάσταση των σεισμόπληκτων.
Άμεση καταβολή ουσιαστικών αποζημιώσεων, πρόγραμμα γρήγορων ελέγχων και αποκατάστασης βλαβών. Ειδικά και επιπλέον μέτρα για τους ανέργους, χαμηλόμισθους, χαμηλοσυνταξιούχους.
7 Σεπτέμβρη 1999, ώρα 14:56:50.
Για 15 δευτερόλεπτα ο εγκέλαδος χτυπά ισχυρά το Λεκανοπέδιο με 5,9 Ρίχτερ, σκορπώντας τρόμο, 143 νεκρούς και τεράστιες υλικές ζημιές…
Με βαρύ φόρο αίματος πλήρωσαν οι εργαζόμενοι τα Ρίχτερ του σεισμού, τα «χάρτινα» κτίρια που στέγαζαν μια σειρά επιχειρήσεις, την απουσία πολιτικής για την αντισεισμική θωράκιση και προστασία από όλες διαχρονικά τις κυβερνήσεις.
Τάφος για 39 ανθρώπους έγινε το εξαώροφο κτίριο της «Ρικομέξ», στη λεωφόρο Τατοΐου στο Μενίδι.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, στο εδώλιο δεν κάθισε κανένας από τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης, ενώ και όσοι αντιμετώπισαν κατηγορίες είτε απαλλάχθηκαν είτε αθωώθηκαν.
Το πόρισμα των πραγματογνωμόνων, που εκδόθηκε στα τέλη του 2000, για τα αίτια της κατάρρευσης εντόπισε σωρεία σοβαρότατων και εξόφθαλμων παραβάσεων:
Το εμβαδόν του οικοπέδου που είχε καταλάβει το κτίριο της επιχείρησης, ήταν τριπλάσιο από αυτό που είχαν αγοράσει οι ιδιοκτήτες του. Από την πρόσοψη φαινόταν ότι το κτίριο είναι τετραώροφο, αλλά από την πίσω πλευρά είχαν υψωθεί άλλοι δύο όροφοι, γεγονός που μείωνε τη στατικότητά του.
Δύο υπόγεια είχαν χτιστεί χωρίς τοιχία και είχαν μετατραπεί σε ορόφους. Επίσης, είχε προστεθεί αυθαίρετα ημιώροφος στο ισόγειο σαν πατάρι. Κατασκευάστηκαν αυθαίρετα αποθήκες και υπόστεγα στους ακάλυπτους χώρους.
Τα σχέδια των οικοδομικών αδειών ήταν διαφορετικά από τα σχέδια της οικοδομής.
Ενώ η άδεια προέβλεπε 32 υποστυλώματα, οι πραγματογνώμονες εντόπισαν μόνο 24…
Με απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθήνας, το 2005 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής κλήθηκε να καταβάλει αποζημίωση σε συγγενείς θυμάτων. Το ποσό επιδικάστηκε σαν χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης από τις πράξεις και παραλείψεις της αρμόδιας Πολεοδομικής Υπηρεσίας, οι οποίες οδήγησαν στην κατάρρευση του κτιρίου του εργοστασίου.
Η ίδια η επιχείρηση κατέθεσε αίτηση πτώχευσης και δεν κατέβαλε καμία αποζημίωση, ενώ οι ιδιοκτήτες της προχώρησαν σε μια σειρά επιχειρηματικές κινήσεις, όπως πώληση της εταιρείας σε πολυεθνική, ίδρυση και λειτουργία άλλων εταιρειών σε Ελλάδα και Τουρκία.
Προαναγγελθέν έγκλημα στη «ΦΑΡΑΝ»
Στη φαρμακοβιομηχανία «ΦΑΡΑΝ», στην περιοχή της Κάτω Κηφισιάς, 8 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από δέκα τραυματίστηκαν σοβαρά, καθώς μεγάλο τμήμα του κτιρίου που στέγαζε την παραγωγική δραστηριότητα κατέρρευσε.
Και στην περίπτωση αυτής της επιχείρησης αποτυπώθηκε με τραγικό τρόπο το γεγονός ότι η ασφάλεια και η ζωή των εργαζομένων δεν έχουν καμία αξία μπροστά στα κέρδη -στην πτέρυγα πχ. που κατέρρευσε δεν υπήρχε έξοδος κινδύνου, ενώ η εξωτερική σκάλα που διέθετε το κτίριο ήταν από τα πρώτα κομμάτια του εργοστασίου που διέλυσε ο σεισμός.
Η δίκη που ακολούθησε ολοκληρώθηκε το 2004, με το δικαστήριο να μετατρέπει τις κατηγορίες, για όσους τελικά διώχθηκαν, από ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο, σε ανθρωποκτονία από αμέλεια και επιβάλλοντας ποινές …τροχαίου
Ένα στοιχείο που ξεχωρίζει στην περίπτωση της «ΦΑΡΑΝ» είναι το γεγονός ότι η επικινδυνότητα του κτιρίου είχε επισημανθεί σε μελέτη αρκετά χρόνια νωρίτερα.
Το 1986, η μηχανικός Ελένη Μηλιαρονικολάκη και μέλος σήμερα της ΚΕ του ΚΚΕ είχε συντάξει έκθεση για λογαριασμό της τότε «Εθνικής Φαρμακοβιομηχανίας ΑΕ», θυγατρικής του ΕΟΦ, που ενδιαφερόταν να αγοράσει τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις.
Σε αυτήν επισήμανε ότι το κτίριο «δεν ενδείκνυται για τις προβλεπόμενες ανάγκες» καθώς είχε «ζημιές στα υποστυλώματα» από τον σεισμό του 1981 και σημείωνε πως στο μέλλον «δεν θα ήταν ικανό να ανταπεξέλθει κυρίως σε περίπτωση σεισμού»!
Για τα συμπεράσματά της οι τότε εργοδότες της στην «Εθνική Φαρμακοβιομηχανία» όχι μόνο την αμφισβήτησαν στέλνοντας την έκθεση για έλεγχο σε γνωστό μελετητικό γραφείο, χωρίς να καταφέρουν να την ανατρέψουν, αλλά τις χρέωσαν και …πολιτικές προθέσεις.
Παρά το γεγονός ότι το θέμα είναι κυριολεκτικά απέραντο –και ειδικά η οικονομικο-πολιτική και κοινωνική πλευρά, ο χώρος δε μας επιτρέπει περισσότερα
Παραθέτουμε μια πλούσια βιβλιογραφία –για όσους θέλουν να κολυμπήσουν στα βαθειά …καλή ανάγνωση
Δείτε σχετικά:
Στο Ριζοσπάστη
– Αντισεισμική Προστασία |> Διαχρονικό έγκλημα η θυσία της προστασίας του λαού για τα κέρδη του κεφαλαίου
– Αντισεισμική προστασία, δικαίωμα ζωής και ασφάλειας για το λαό
– Ευθύνη του κράτους η αντισεισμική προστασία
– Ο πραγματικός ένοχος για την έλλειψη αντισεισμικής προστασίας (του Δημήτρη Κουτζή Πολιτικού Μηχανικού – «Πανεπιστημονική» στη ΔΕ του ΤΕΕ)
– Αντισεισμική προστασία και θωράκιση «ΘΕΣΕΙΣ του ΚΚΕ για το περιβάλλον» (2005)
ΚΚΕ – Ημερίδα ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας
«Αντισεισμική προστασία, δικαίωμα ζωής και ασφάλειας για το λαό»
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαγιάννης