Άρθρο του Γ. Σιδέρη, γιατρός, υποψήφιος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, μέλος της ΕΠ της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ
Ο COVID-19 και η μεγάλη εικόνα της Υγείας
15 Μαρ 2020
*Το άρθρο αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 14-15/3
Τις τελευταίες μέρες η εξάπλωση του COVID-19 ανάγκασε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να τον αποκαλέσει πανδημία. Κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί η πανδημία. Πλήθος ιατρικών εργασιών βλέπουν το φως της δημοσιότητας, οι κυβερνήσεις μιλούν ήδη για «κρίση δημόσιας υγείας», το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη παρακολουθεί με αγωνία. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών φανερώνουν πόσο σάπιο είναι το σύστημα που ζούμε. Αποδεικνύουν το θρίαμβο της επιστήμης και τη χρεοκοπία της μεταφυσικής. Κι όμως ...ο «καθένας» κάνει τη δουλειά του.
Ανάμεσα στα άλλα αναφέρει: «Χρειάζεται κυβερνητική χρηματοδότηση (σ.σ. στις φαρμακοβιομηχανίες) γιατί τα προϊόντα των πανδημιών είναι εξαιρετικά υψηλού ρίσκου επενδύσεις (...) τεχνικά, διπλωματικά και εμπόδια προϋπολογισμού πρέπει να ξεπεραστούν (...) να ενισχυθεί η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (...) οι κυβερνήσεις και άλλοι χορηγοί θα πρέπει να επενδύσουν και στις εγκαταστάσεις παρασκευής».1 Να λοιπόν ποιος θα πληρώσει πάλι το μάρμαρο και πού πάει ...η δουλειά.
Η μεγάλη εικόνα
Οι δηλώσεις ελάχιστων λοιμωξιολόγων ότι ο COVID-19 δεν μεταδίδεται με τη «μεταλαβιά» δεν είναι απλώς φαιδρότητα, αλλά σκοταδισμός. Το ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου ότι «η κοινωνία από το Κοινό Ποτήριο της Ζωής ασφαλώς και δεν μπορεί να γίνει αιτία μετάδοσης ασθενειών» είναι επικίνδυνη. Ενα σεβαστό ατομικό δικαίωμα δεν μπορεί να ασκείται εις βάρος της δημόσιας υγείας.
Για άλλη μια φορά φανερώνεται ο αναχρονιστικός εναγκαλισμός κράτους - Εκκλησίας. Αυτές οι δηλώσεις έρχονται να προστεθούν στην αντιδραστική όχθη στην οποία ανήκουν επίσης οι γραφικές καρικατούρες τύπου Βελόπουλου (που πουλάει κρέμα για τον κορονοϊό) και Πορτοσάλτε (που ενώ μιλάει για τον κορονοϊό διαβάζει και μια διαφήμιση για συμπληρώματα διατροφής που κάνουν άτρωτο τον οργανισμό).
Το παζλ συμπληρώνουν κερδοσκόποι, παράνομοι ή νόμιμοι (μια πρώτη γεύση την έχουν πάρει όσοι έχουν δοκιμάσει να εξεταστούν από διάφορα ιδιωτικά θεραπευτήρια, στα οποία το κόστος για μία εξέταση φαρυγγικού επιχρίσματος κοστίζει 150 ευρώ), εφημερίδες που έχουν ένθετο μάσκες, προφητείες γερόντων, τρομολαγνεία από τα ΜΜΕ και θεωρίες συνωμοσίας.
Αν αφήσουμε στην άκρη αυτές τις γραφικότητες θα δούμε τη μεγάλη εικόνα, που μέρα με τη μέρα διαμορφώνεται.
Η κατάσταση στη δημόσια Υγεία συνεχίζει να είναι τραγική. Οι κινητοποιήσεις των εργατικών σωματείων που γίνονται αυτές τις μέρες είναι σωστές και δίκαιες γιατί είναι μάχες υπεράσπισης, κυριολεκτικά, της ζωής του λαού. Αφορούν μέτρα προστασίας της υγείας των εργαζομένων, όπως προσλήψεις υγειονομικών για να μπορεί να γίνει 24ωρη η λειτουργία όλων των μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, εξοπλισμό όλων των δημόσιων υπηρεσιών με τα προβλεπόμενα είδη απολύμανσης και προφύλαξης, παρεχόμενα δωρεάν από το κράτος στον πληθυσμό, πρόσθετες άδειες με αποδοχές και Ασφάλιση.
Ηδη στην Ιταλία ξεκίνησαν απεργιακές μάχες στη βιομηχανία για μια σειρά από αυτά τα ζητήματα. Είναι καθήκον κάθε σωματείου να προστατεύσει τους εργαζόμενους του κλάδου του και τις οικογένειές τους από την αισχροκέρδεια, την εργοδοτική τρομοκρατία και την εκμετάλλευση, που, με πρόσχημα την πανδημία, θα βρει νέους τρόπους να εφαρμόζεται με τον αέρα που τις δίνουν οι εξαγγελίες της κυβέρνησης (μείωση ελέγχων προς τους εργοδότες, κατακρεούργηση της κανονικής άδειας, αναστολή ασφαλιστικών εισφορών της εργοδοσίας, ξεχαρβάλωμα εργασιακών σχέσεων).
Οποιος παρατηρήσει θα καταλάβει ότι ακολουθούν και άλλα. Αλλωστε, στο Νο 1 (με βάση τον διεθνή συντελεστή impact factor) ιατρικό περιοδικό του πλανήτη, «The New England Journal of Medicine», το βασικό άρθρο για τον COVID-19 το έγραψε όχι κάποιος επιστήμονας, αλλά ο Bill Gates, πρώην ιδιοκτήτης της «Microsoft», ένας από τους πιο πλούσιους ανθρώπους του κόσμου.
Να μη δεχτεί ο λαός να πληρώσει το μάρμαρο
Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης, ότι «το βάρος οφείλουμε να το μοιραστούμε όλοι, κράτος, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι»2, δεν πρέπει να περάσουν. Γιατί οι εργαζόμενοι έχουν επωμιστεί το βάρος της καπιταλιστικής κρίσης, της ανάπτυξης, έχουν πληρώσει τα πάντα όλα αυτά τα χρόνια.
Η λογική που καλλιεργείται για απαγόρευση των «δημόσιων συναθροίσεων» δεν αφορά μόνο τα (προφανώς αναγκαία) μέτρα ατομικής υγιεινής και την αποφυγή της μετάδοσης. Εντάσσεται στην προσπάθεια δημιουργίας μαζικής συνείδησης υποταγμένης στη λογική τού σήμερα «δεν μιλάς για την επιδημία του κορονοϊού», αύριο «δεν μιλάς για την επιδημία του πολέμου» κ.ο.κ.
Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η κυβέρνηση, όλο αυτό το διάστημα, δεν σταμάτησε να νομοθετεί. Προχωράει ακάθεκτη στο κατάπτυστο νομοσχέδιο απαγόρευσης των διαδηλώσεων, φορτώνει τον μισό Ποινικό Κώδικα στον πρόεδρο του σωματείου του ΠΑΓΝΗ ότι «διασπείρει ψευδείς ειδήσεις» και «καλλιεργεί πανικό» επειδή έβγαλε στη φόρα τη γύμνια του νοσοκομείου του και απαίτησε να ληφθούν άμεσα μέτρα προστασίας.
Αμα ήθελαν να προστατεύσουν τον πληθυσμό, όλες οι κυβερνήσεις τόσα χρόνια θα έκαναν προσλήψεις στις δημόσιες δομές Υγείας, θα άνοιγαν κρεβάτια ΜΕΘ, θα ανανέωναν τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, θα έφτιαχναν Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας χωρίς περιορισμούς και σύστημα Υγείας επικεντρωμένο στην πρόληψη.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι αυτές τις μέρες στο Νο 2 ιατρικό περιοδικό του πλανήτη, «The Lancet», δημοσιεύτηκε εργασία από δεκάδες χιλιάδες περιστατικά της επιδημίας COVID-19 στην καπιταλιστική Κίνα και εξέταση των δεικτών θνητότητας ανά περιοχή. Αποδεικνύεται ότι σε περιοχές με ικανοποιητική δυνατότητα πρόσβασης του πληθυσμού σε επαρκείς υπηρεσίες περίθαλψης, η θνητότητα (θάνατοι επί % των νοσούντων) ήταν 0-0,3%, ενώ σε περιοχές που για διάφορους λόγους δεν υπήρχε τέτοια ικανοποιητική δυνατότητα, η θνητότητα ήταν υπερδεκαπλάσια (3-5%)3. Ειδικά σήμερα λοιπόν, είναι ακόμα πιο επίκαιρα αυτά τα αιτήματα που παλεύουν τα σωματεία.
Οι μεγάλες αντιφάσεις
Μαζί με τον αγώνα για τα αναγκαία μέτρα προστασίας, σήμερα, οι εργαζόμενοι και οι επιστήμονες πρέπει να αναλογιστούν:
Είναι δυνατόν, όταν είναι αποδεδειγμένο (από τη δεκαετία του 1950 ακόμη) ότι κατά μέσο όρο στις ΜΕΘ σώζονται 4 στους 5 οριστικά «χαμένους» από την κλασική ιατρική και ότι οι πιθανότητες επιβίωσης αυξάνονται κατά 50%4, να παραμένουν κλειστά τα 100 κρεβάτια ΜΕΘ επειδή δεν προσλαμβάνουν το αναγκαίο μόνιμο προσωπικό;
Τι εμποδίζει όλα αυτά τα χρόνια τη στελέχωση των ΜΕΘ όταν, ακόμα και αυτές τις μέρες με βάση την τραγική πείρα από τη γειτονική βόρεια Ιταλία, αποδεικνύεται ότι το πρόβλημα κρεβατιών ΜΕΘ είναι το φλέγον ζήτημα; Μήπως η πολιτική που θεωρεί την Υγεία εμπόρευμα και κόστος;
Είναι δυνατόν το 2020 να συζητάμε για επάρκεια σε μάσκες, αναλώσιμα, αναπνευστήρες (σημείωση: Οι πολυεθνικές αύξησαν την τιμή τους κατά 5 έως 10 φορές αυτές τις μέρες); Αυτό αλήθεια δεν αποδεικνύει ότι ο καπιταλισμός παράγει με μόνο σκοπό το κέρδος και όχι τις λαϊκές ανάγκες;
Μπορεί να εξυπηρετηθεί αποτελεσματικά το όποιο σχέδιο αντιμετώπισης μίας πανδημίας, όταν οι υπηρεσίες καθαριότητας ανήκουν σε εργολάβους, τα φάρμακα σε πολυεθνικές και προμηθευτές που ανεβοκατεβάζουν τις τιμές, το προσωπικό έχει έως και 17 διαφορετικές εργασιακές σχέσεις μέσα σε ένα νοσοκομείο και τα νοσοκομεία είναι επιχειρηματικές μονάδες (πού να είχαμε και τις ΣΔΙΤ που σχεδίαζε η κυβέρνηση);
Συμφέρει το λαό ή όχι μία κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία, που θα προσανατόλιζε αντίστοιχα από την κοινωνικοποιημένη βιομηχανία στην παραγωγή ιατρικών υλικών φαρμάκου και την έρευνα έως την κατανομή εργατικού δυναμικού, νοσηλευτικού, ιατρικού, καθαριότητας με βάση την ικανοποίηση των διευρυμένων λαϊκών αναγκών, τακτικών και έκτακτων;
Τα σχέδια αντιμετώπισης της εξελισσόμενης πανδημίας εκπονούνται «κεκλεισμένων των θυρών». Επίσημη, έγκαιρη, συστηματική και έγκυρη ενημέρωση του προσωπικού δεν υπάρχει. Αυτοί που καλούνται να τα θέσουν σε εφαρμογή δεν ενημερώνονται (το έλλειμμα ενημέρωσης επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η συμμετοχή των εργαζομένων σε συνελεύσεις - ενημερώσεις που οργανώνουν τα σωματεία είναι από τις πιο μαζικές). Αυτό θα γινόταν αν η εξουσία ήταν στα χέρια του λαού και οι εργαζόμενοι υγειονομικοί ήταν κοινωνοί του σχεδιασμού, υποχρεωμένοι να λένε και να λύνουν τα προβλήματα και όχι να τα κρύβουν;
Φανερώνονται ή όχι τα μεγάλα αδιέξοδα που προκύπτουν από την εμπορευματοποίηση της Πρόνοιας, όταν πανάκριβες δομές Ειδικής Αγωγής, που ακόμα και σήμερα δεν λένε ξεκάθαρα αν θα κλείσουν, συνεχίζουν να βλέπουν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες ως ευρώ;
Θα ήταν ζημιωμένος ο πληθυσμός εάν υπήρχαν όλα αυτά τα χρόνια μονάδες ΠΦΥ να διασυνδέονται με την οικογένεια, τα σχολεία και τις σχολές, τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, τους τόπους δουλειάς, τους τόπους άθλησης, τα γηροκομεία;
Μέσα στον καθημερινό αγώνα για επιβίωση, ζωή με δικαιώματα, χρειάζεται να ανοίξει πλατιά συζήτηση για τα σημερινά αδιέξοδα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και οργάνωσης της κοινωνίας και τις προϋποθέσεις για την ανατροπή του. Σήμερα φαίνεται ακόμα πιο καθαρά ότι μονόδρομος για τη σωτηρία του λαού είναι ο αγώνας για ποιοτική, υψηλού επιπέδου αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Υγεία, για ριζικές ανατροπές στην οικονομία και την κοινωνία, για το σοσιαλισμό.
Πηγές:
1. «Responding to Covid-19. A Once-in-a-Century Pandemic», Bill Gates- https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2003762 query=recirc_mostViewed_railB_article
2. Γραφείο Τύπου πρωθυπουργού - Μήνυμα του πρωθυπουργού προς τους πολίτες για τον κορονοϊό, 11/3/2020
3. «Potential association between COVID - 19 mortality and health - care resource availability, Yunpeng Ji et al - https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S2214-109X%2820%2930068-1
4. «Continuum of hospital care: the role of intensive care» - Hillman et all, Current Opinion in Critical Care 2010, 16:505-509