ΟΙ ΑΔΟΎΛΩΤΟΙ ΤΗΣ ΣΤΥΛΙΔΑΣ !!!

ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΘΕΙ Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΠΩΣ ΜΙΑ ΧΟΥΦΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΦΤΙΑΧΝΟΥΝ ΜΕΓΑΛΕΙΑ !!

Γιάννη Μπούρχα: “Ιστορικό της Εθνικής Αντίστασης στα χωριά της ανατολικής Φθιώτιδας στην αντίσταση 1941-1944”

Μια αφήγηση του Γιάννη Μπούρχα (θείου του φίλου μου Κωσταντίνου Μπούρχα), ενός από τους πρωταγωνιστές αυτής της περιόδου. Δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα STILIDA NEWS. Μια πολύ σοβαρή προσπάθεια που χρειάζεται μιμητές παντού. Να σώσουμε την ιστορική μνήμη. Ίσως βέβαια σε κάποιες περιπτώσεις να είναι κάπως αργά. Πάντως σίγουρα κάποιους από τους πρωταγωνιστές τους προλαβαίνουμε. Ας το σκεφτούμε κι ας το οργανώσουμε, όπως έκαναν π.χ. οι σύντροφοι της Ανατολικής Φθιώτιδας.

Μάνος Δούκας

Ο ίδιος ο συγγραφέας – αφηγητής – αυτόπτης μάρτυρας της ιστορίας, λέει :

“Ο συγγραφέας αυτού του ιστορικού δε διεκδικεί τίτλους και περγαμηνές. Από καθήκον συναγωνιστικό αλλά και υποχρέωση για την ιστορία του τόπου, της ανατολικής Φθιώτιδας που υπήρξε πρωτοπόρα στον απελευθερωτικό αγώνα, αποφάσισα να συγκεντρώσω και να καταγράψω, όσο μου ήταν δυνατόν από τη μνήμη μου αλλά και από αφηγήσεις άλλων συναγωνιστών μου, τα γεγονότα του απελευθερωτικού αγώνα, τα πρόσωπα που διακρίθηκαν, τα ονόματά τους, την προσφορά τους και τη θυσία ορισμένων.

Μπούρχας Γιάννης”

Το δικό του βιογραφικό, όπως το γράφει ο ίδιος :

“Πήρα μέρος στον πόλεμο στην Αλβανία 1940-41, μίσησα τους κατακτητές και εντάχθηκα, οργανώθηκα από τους πρώτους στο ΕΑΜ, μετά στο εφεδρικό ΕΛΑΣ και το 1944 στην πολιτοφυλακή ως διοικητής τμήματος με διοικητή αρχικά τον συναγωνιστή Μήτσιο Τραχανή και στο τέλος με τον Κωνσταντίνο Κούτρα που τον εκτέλεσαν στο Λαζαρέτο, στην Κέρκυρα. Στο έκτακτο Στρατοδικείο Λαμίας το 1947 με καταδίκασαν σε 2 χρόνια φυλακή και μετά την αποφυλάκιση μου μ’ εξόρισαν στο κολαστήρι της Μακρονήσου έως και το 1950. Γι’ αυτή την προσφορά μου δε μετάνιωσα και είμαι υπερήφανος”.

Κι αρχίζει να αναφέρει με χρονολογική σειρά τα σημαντικότερα γεγονότα του αντάρτικου κι αντιστασιακού αγώνα της περιοχής, τα ονόματα των συναγωνιστών που πήραν μέρος στα διάφορα αυτά περιστατικά του αγώνα, όσων έδωσαν τη ζωή τους, κλπ. Αλλά και για την καταγωγή του Άρη από τη Στυλίδα όπου η οικογένειά του είχε κτήματα. Ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες ενός τιτάνιου αγώνα, όπως αυτός συγκεκριμενοποιείται στην περιοχή αυτή.

Το σαμποτάζ στο καΐκι μεταφοράς καύσιμου πετρελαίου που έστελναν οι Γερμανοί στη Μέση Ανατολή, το Δεκέμβρης του 1941. Η συγκρότηση της πρώτης ένοπλης ανταρτοομάδας το Γενάρη 1942, που μέσα σε ένα χρόνο γιγαντώθηκε σ’ ολόκληρη την περιοχή. Η οργάνωση του δικτύου της αντίστασης στα χωριά.

Το ψάξιμο για όπλα και λημέρια. Τα καραούλια και οι επιθέσεις. Αλλά και οι προδοσίες κι οι καταδότες, οι συλλήψεις, τα βασανιστήρια, τα στρατοδικεία, οι εκτελέσεις. Η δραπέτευση Ρώσων αιχμαλώτων που δούλευαν στο λιμάνι της Στυλίδας για λογαριασμό των Γερμανών.

Το ξεκαθάρισμα των προδοτών που είχαν περάσει ανοιχτά στην υπηρεσία των κατακτητών. Οι εκτελέσεις των προδοτών με το σημείωμα “έτσι εκδικούνται οι αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. τους προσκυνημένους προδότες”.



Η εμφάνιση της καθαρά αντιΕΑΜικής ομάδας του ΕΚΑ κι η αντιμετώπισή της. Η διαφώτιση του λαού στα χωριά. Το χτύπημα των ζωοκλεφτών συνεργατών του κατακτητή. Το χτύπημα και η διάλυση της χωροφυλακής που ανοιχτά υποστήριζε τον κατακτητή. Το χτύπημα ξεκομμένων τμημάτων του κατακτητή, για τη συγκέντρωση οπλισμού. Οι δολοπλοκίες των Άγγλων με τους συνεργάτες των Γερμανών, από τα μέσα ακόμα της κατοχής.

Περιγραφή της δράσης και των συναγωνιστών για κάθε μικρό ή μεγάλο χωριό ξεχωριστά.

Η δράση του ΕΛΑΝ στην περιοχή.

Κι όλα αυτά με στοιχεία, παραδείγματα, ονόματα. Και τέλος, ο κατάλογος των θυμάτων. Για κάθε χωριό.

Σαν «πίνακα περιεχομένων» τα γράφω. Αλλά είναι φτωχό αυτό που έγραψα. Θα βρείτε μέσα πολλά περισσότερα από περιγραφές.

Και λίγο σαν μυθιστόρημα ίσως σας ακούγεται. Αλλά δεν είναι μύθος το ιστόρημα αυτο. Είναι ζωντανή ιστορία. Κρίνετε εσείς.

Μπορείτε να το διαβάσετε ολόκληρο. Δυστυχώς, δεν υπάρχει βιβλίο για να σας το προτείνω. Και δεν έχω καταλάβει γιατί αυτό δεν έχει εκδοθεί, έστω σε μια μπροσούρα (πρόταση και κριτική είναι αυτό).

Διαβάστε το κείμενο απ' το
http://www.gkordis.com/p/blog-page_27.html#ixzz5ZYe010XU:

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ 

ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1941-1944 & 1946-1950

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο συγγραφέας αυτού του ιστορικού δε διεκδικεί τίτλους και περγαμηνές. Από καθήκον συναγωνιστικό αλλά και υποχρέωση για την ιστορία του τόπου, της ανατολικής Φθιώτιδας που υπήρξε πρωτοπόρα στον απελευθερωτικό αγώνα, αποφάσισα να συγκεντρώσω και να καταγράψω, όσο μου ήταν δυνατόν από τη μνήμη μου αλλά και από αφηγήσεις άλλων συναγωνιστών μου, τα γεγονότα του απελευθερωτικού αγώνα, τα πρόσωπα που διακρίθηκαν, τα ονόματά τους, την προσφορά τους και τη θυσία ορισμένων.

Μπούρχας Γιάννης


Το δικό μου βιογραφικό

Πήρα μέρος στον πόλεμο στην Αλβανία 1940-41 μίσησα τους κατακτητές και εντάχθηκα, οργανώθηκα από τους πρώτους στο ΕΑΜ, μετά στο εφεδρικό ΕΛΑΣ και το 1944 στην πολιτοφυλακή ως διοικητής τμήματος με διοικητή αρχικά τον συναγωνιστή Μήτσιο Τραχανή και στο τέλος με τον Κωνσταντίνο Κούτρα που τον εκτέλεσαν στο Λαζαρέτο, στην Κέρκυρα. Στο έκτακτο Στρατοδικείο Λαμίας το 1947 με καταδίκασαν σε 2 χρόνια φυλακή και μετά την αποφυλάκιση μου μ' εξόρισαν στο κολαστήρι της Μακρονήσου έως και το 1950. Γι' αυτή την προσφορά μου δε μετάνιωσα και είμαι υπερήφανος.


Η ανατολική Φθιώτιδα και τα χωριά της στον αγώνα.

ΣΤΥΛΙΔΑ

Η κωμόπολη Στυλίδα διακρατεί και κατέχει το προβάδισμα στον αγώνα της Εαμικής αντίστασης. Η κωμόπολη είναι κτισμένη βόρια του Μαλιακού κόλπου, όπου τα προχριστιανικά χρόνια ήταν η πόλη των παλαιών Φαλάρων με αρκετή ιστορία και αυτό φαίνεται από τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα που βγάζει στην επιφάνεια η αρχαιολογική σκαπάνη.
Τα χρόνια της αντίστασης είχε πληθυσμό γύρω στους 1700-2000 κατοίκους αγρότες κατά την πλειοψηφία τους. Σήμερα με την απογραφή του 1981 έχει 5000-5200 κατοίκους. Ο αριθμός των αγροτών είναι σήμερα μειωμένος, γιατί έγιναν εργοστάσια στην περιοχή και
ιδίως στη βιομηχανική ζώνη Αγία Μαρίνα, Αυλάκι, Αγία Παρασκευή, τα οποία μετά το 1950 άλλαξαν τη δημογραφική σύνθεση του πληθυσμού της και σήμερα το 60% είναι αγρότες και το 40% εργάτες και μικροβιοτέχνες.

Στα πρώτα χρόνια της αντίστασης έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο τρία σημαδιακά και πολύ σημαντικά αντιστασιακά κατορθώματα που αφύπνισαν το σκλάβο αλλά αδούλωτο λαό μας
1.Το σαμποτάζ στο καΐκι μεταφοράς καύσιμου πετρελαίου και βενζίνης που έστελναν στο εκστρατευτικό σώμα τους οι Γερμανοί στη Μέση Ανατολή
2.Η συγκρότηση της πρώτης ένοπλης ανταρτοομάδας το Γενάρη και το Φλεβάρη του 1942
3.Το ξεκαθάρισμα των προδοτών : Ντζώρτζη (παπουτσή) Λυμπέρη και αδελφές Κιούση, που είχαν περάσει ανοιχτά στην υπηρεσία των κατακτητών και πρόδιδαν κάθε Έλληνα που εναντιωνόταν στους κατακτητές με οποιονδήποτε τρόπο.

Αυτά τα γεγονότα αλλά και άλλα μικρότερης σημασίας θα προσπαθήσω να καταγράψω, όσο μου είναι δυνατόν πιο παραστατικά και με αρκετές λεπτομέρειες για να περάσουν στην ιστορία της Εθνικής μας Αντίστασης φωτίζοντας τα κατορθώματα του αδούλωτου λαού μας. Οι γενιές που έρχονται καλό είναι να διδάσκονται από τα κατορθώματα των προγόνων τους, όπως εμείς, η γενιά του 1940-1950 διδαχθήκαμε από τους αγώνες του γένους μας για απελευθέρωση από το δυσβάσταχτο τούρκικο ζυγό κατά τον 17° και 18° αιώνα.

Προτού αρχίσω τη λεπτομερειακή αφήγηση των γεγονότων, θεωρώ υποχρέωση μου για την ιστορική αλήθεια να αναφέρω και τούτο : ο αείμνηστος πρωτοκαπετάνιος του Ε.Λ.Α.Σ , Αρης Βελουχιώτης (Αθανάσιος Δ. Κλάρας) είναι τέκνο της Λαμίας. Γεννήθηκε όπως φαίνεται στα μητρώα του Δήμου Λαμίας, το Φλεβάρη του 1905 με αύξοντα αριθμό μητρώου γεννήσεως 5 και επειδή ο πατέρας του ήταν δικηγόρος, πήρε οργανική θέση στο Πρωτοδικείο Λαμίας και έτσι μετοίκησε οικογενειακώς στη Λαμία το 1902-1903. Το γεγονός όμως αυτό δεν του αλλάζει την καταγωγή.

Στη Στυλίδα υπάρχουν τα Κλαραίϊκα κτήματα που φυσικά με την πάροδο 80 ετών άλλαξαν χέρια αλλά και το σπίτι των Κλαραίων υπάρχει στην οδό Μητροπόλεως και ασφαλώς πολλοί συγγενείς όπως η κυρία Αθανασίου Γκλέτσου, πρώτη ξαδέλφη του Αρη που διακρατεί μέρος της κτηματικής περιουσίας των Κλαραίων (κτήμα Μαραθιά). Αυτά τα τρία σημαδιακά γεγονότα που καθόρισαν τη μετέπειτα εξέλιξη των γεγονότων στην ανατολική Φθιώτιδα αλλά και γενικότερα στον Ελλαδικό χώρο και άλλα μικρότερης σημασίας θα προσπαθήσω να παρουσιάσω, όσο μου είναι δυνατόν με κάθε λεπτομέρεια και χρονολογική σειρά, για να τιμηθούν στο βαθμό που πρέπει οι αγώνες και οι θυσίες του λαού μας.

Αρχίζω από την ανατίναξη του καϊκιού που έγινε το Δεκέμβριο του 1941 και το Γενάρη του 1942 αποκλειστικά από οργανωμένα μέλη της Εαμικής οργάνωσης Στυλίδας με την καθοδήγηση πάντα της οργάνωσης Λαμίας. Ήταν πολύ σοβαρό και πολύ παράτολμο το γεγονός αυτό για εκείνη την εποχή, που κάτω από τη φασιστική μπότα στέναζαν όλοι οι λαοί της Ευρώπης και των Βαλκανίων και ούτε φύλλο δε σειόταν σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο,, αν εξαιρέσουμε την εξαίρετη αντιστασιακή πράξη του Μανώλη Γκλέζου και του Λάκη Σάντα που στις 20 Μαΐου το 1941 προτού ακόμα ολοκληρωθεί η κατάληψη της Κρήτης και των άλλων ελληνικών νησιών, αυτοί οι τολμηροί αγωνιστές κατέβασαν και κουρέλιασαν τη γερμανική σημαία από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης.

Τα λίγα μέλη του Κ. Κ. Ε, που μπόρεσαν να δραπετεύσουν από τα ξερονήσια, που τους κράταγαν τα μίσθαρνα όργανα της δικτατορίας Μεταξά με το διαβόητο Μανιαδάκη, ράκοι, ταλαιπωρημένοι και σακατεμένοι από το ξύλο και το ρετσινόλαδο, φυματικοί, πλευριτισμένοι αλλά με την απόφαση να οργανώσουν το λαό για μαζική αντίσταση κατά του φασισμού, συνήλθαν λίγους μήνες μετά την ολοκληρωτική υποδούλωση της πατρίδας μας από τους Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες και με την ιστορική απόφαση της 27ης Σεπτεμβρίου 1941 από μια πολύ μικρή ομάδα αγωνιστών, έβαλαν τα θεμέλια του ξεσηκωμού του γένους σαν άλλη Φιλική Εταιρία.

Αποφάσισαν και έβαλαν καθήκον για κάθε κομμουνιστή αλλά και κάθε τίμιο Έλληνα αντιφασίστα να κάνει πράξη την αντίσταση κατά του κατακτητή με οργανωμένα σαμποτάζ, δολοφονίες προδοτών κ,λ.π. Η Στυλίδα είχε τρία ψύχραιμα οργανωμένα μέλη κομουνιστές : τον Ευάγγελο Μπαρούδα, το Βαγγέλη Σταυριανίδη και τον Αριστείδη Γιαννόπουλο, πιστά μέλη και αποφασισμένα να δώσουν το παν στον αγώνα. Παίρνοντας εντολή από την οργάνωση Ε.Α.Μ. Λαμίας, ο Γιώργος Γιαταγάνας και ο Γιώργος Φράγκος, που ήταν καθοδηγητικά της στελέχη, ήλθαν σε επαφή με το Βαγγέλη Μπαρούδα και τον Σταυριανίδη. Αυτοί βρήκαν ψύχραιμα και τολμηρά παιδιά από τους εργάτες που δούλευαν στο λιμάνι Στυλίδας, φορτώνοντας καύσιμα και διάφορα πολεμοφόδια στα επιταγμένα καΐκια που προορίζονταν για το εκστρατευτικό σώμα της Μέσης Ανατολής το λεγόμενο Άφρικα Κόπς.

Ο Μπαρούδας, ως υπεύθυνος της οργάνωσης Ε.Α.Μ. Στυλίδας, ήλθε σε επαφή με άλλα άτομα όπως ο Χρήστος Παριανός και ο Νίκος Κοντός (Ζαΐμης) και με πολύ προσοχή καταστρώσανε το σχέδιο πώς θα κάνουν το σαμποτάζ στα καΐκια που φόρτωναν πετρέλαιο και βενζίνη. Προμηθεύτηκαν εκρηκτικό ωρολογιακό μηχανισμό, που θα τοποθετούσαν στο αμπάρι του καϊκιού, ώστε να εκραγεί σε καθορισμένο χρόνο ανάλογα με τη ρύθμιση που θα του 'έκαναν, έτσι ώστε η ανατίναξη να γίνει μακριά από το λιμάνι για δυο κυρίως λόγους :
Πρώτον, να αποφευχθεί μεγάλη καταστροφή στο λιμάνι της Στυλίδας που ήταν γεμάτο καύσιμα και πυρομαχικά και θα είχε πολλά θύματα στον άμαχο πληθυσμό και δεύτερον, να παραπλανήσουν τις γερμανικές αρχές να νομίζουν ότι ήταν τορπιλισμός από κάποιο ελληνικό ή αγγλικό υποβρύχιο που συχνά έκαναν την εμφάνιση τους στα ελληνικά παράλια.

Για να έχει επιτυχία απόλυτη το ως άνω αναφερόμενο σχέδιο, έπρεπε να γίνει καλή μελέτη και να βρεθούν και τα κατάλληλα πρόσωπα από τους πιο ψύχραιμους ανήκοντες στο Ε.Α.Μ. εργάτες του λιμανιού. Έτσι βρήκαν το Χρήστο Παριανό και το Νίκο Κοντό-Ζαΐμη που δέχτηκαν να εκτελέσουν το σχεδιασμένο σαμποτάζ. Αυτό το ανέλαβε προσωπικά και υπεύθυνα ο Χρήστος Παριανός, ένας πολύ πιστός αγωνιστής αλλά λόγω του ότι οι Γερμανοί στα στοιχεία του τον βρήκαν κομμουνιστή δεν τον δέχτηκαν ως εργάτη να δουλέψει στο λιμάνι. Βλέπεται τα μίσθαρνα όργανα της δικτατορίας Μεταξά, η αστυνομία της Στυλίδας, πρόθυμα έδωσαν τους φακέλους των αριστερών στη Γκεστάπο και αυτή τους απαγόρευσε να δουλέψουν ως εργάτες. Τότε ο Παριανός βρήκε έναν άλλον ψύχραιμο και πιστό αγωνιστή να του εμπιστευτεί αυτή την πολύ επικίνδυνη αποστολή, το Νίκο Κοντό Ζαΐμη. Ψύχραιμος ο Ζαΐμης, αποφασιστικός, τολμηρός, αντιφασίστας και έμπειρος μαχητής του Αλβανικού πολέμου, τιμημένος για εξαίρετες πράξεις αντρείας, όχι όμως κομμουνιστής, στοιχείο που τον έκανε επικίνδυνο, ανέλαβε πρόθυμα και με βοηθούς κάνα δυο πιτσιρικάδες θα τοποθετούσε τον ωρολογιακό μηχανισμό.

Το σχεδίασαν καλά μαζί με τον Παριανό, πήρε ένα παγούρι που συνήθως έπαιρναν οι εργάτες να πίνουν νερό που ήταν αλουμίνιο με ντύμα, έβγαλαν το ντύμα, άνοιξαν την πλάγια πλευρά του παγουριού, έτσι ώστε να χωράει μέσα ο εκρηκτικός μηχανισμός, τον τύλιξαν καλά με βαμβάκι να μη βροντάει και τον αντιληφθούν οι φρουροί, κατά τη σχολαστική έρευνα που έκαναν στους μεγάλους στην ηλικία εργάτες, τόσο κατά την είσοδο για εργασία τόσο και κατά την έξοδο πάντα έκαναν σχολαστικό έλεγχο, έβαλαν μέσα και ένα μικρό αυτοσχέδιο κλειδί για να λασκάρει τις τάπες των βαρελιών, ώστε να χύνετε λίγο πετρέλαιο για να έχει απόλυτη επιτυχία το εγχείρημα και μια μέρα που θα φόρτωναν καύσιμα πέρασε ο Ζαΐμης απαρατήρητος από τον έλεγχο κατέβηκε στο αμπάρι του καϊκιού μαζί με τους δυο πιτσιρικάδες, έβγαλε τον εκρηκτικό μηχανισμό από το παγούρι, τον τοποθέτησε ανάμεσα στα βαρέλια, άρχισε μετά το λασκάρισμα στις τάπες και το σχέδιο πέτυχε απόλυτα.


Ανύποπτος ακολούθησε τη σκάντζα και τράβηξε για το γνωστό στέκι να πει στους Παριανό, Μπαρούδα, Καραστιανίδη και Γιαννόπουλο πως το σχέδιο πέτυχε απόλυτα. Χάρηκαν και περίμεναν την επόμενη να μάθουν τι έγινε. Ανατινάχθηκε το καΐκι και πώς θα το χαρακτήριζαν οι Γερμανοί; Θα το 'παιρναν σαν τορπιλισμό ή θα αντιλαμβάνονταν την ενέργεια της οργάνωσης και θα άρχιζαν συλλήψεις ; 

Πράγματι το καΐκι, αφού πέρασε το στενό του
Ευρίπου νύχτα, κατά τα ξημερώματα στο ακρωτήρι της Καρύστου κοντά στο Μακρονήσι, ανατινάχτηκε. Δε γνωρίζουμε πόσοι χάθηκαν από το πλήρωμα και αν γλίτωσε κανένας. Πάντως τα μέλη της οργάνωσης Στυλίδας έμαθαν το αποτέλεσμα και έτριβαν τα χέρια τους από χαρά. Τόσο το χάρηκαν που το βραδάκι στο ταβερνάκι του Ζαχαρία Λογοθετίδη, στη φτωχογειτονιά τα 'πιαν τόσο που παραλίγο να μεθύσουν και να γίνουν αντιληπτοί από τους Γερμανούς που αφήνιασαν και ερευνούσαν να βρουν τους αίτιους για το πάθημα τους.


Έπειτα από πολλές έρευνες στα συντρίμμια και ίσως από κάποια μαρτυρία επιζώντα κατέληξαν στο συμπέρασμα πως δεν ήταν τορπιλισμός αλλά σαμποτάζ που έγινε στο λιμάνι της Στυλίδας. Σε τρεις τέσσερις μέρες μια κουστωδία Γερμανών της Γκεστάπο κατέβηκαν στη Στυλίδα και έκαναν συλλήψεις. Πρώτον το Βαγγέλη Μπαρούδα, τον Καραστιανίδη και μερικούς άλλους που τους άφησαν ελεύθερους. Μετά από μερικές μέρες τους ανέκριναν στη Λαμία, μα δεν μπόρεσαν να συλλάβουν τους σχεδιαστές και εκτελεστές του σαμποτάζ Παριανό και Ζαΐμη. Αυτοί κρύφτηκαν και έκτοτε ζούσαν σε παρανομία. Στη σύλληψη του Μπαρούδα, Καραστιανίδη και των υπολοίπων συνέβαλε όπως πάντα η αστυνομία με πρώτον το διοικητή τους τον Παρασκευάκη φυσικά και τον υπονοματάρχη Νικ. Πλιμένο, πιστό όργανο των κατακτητών. Μετά από λίγες μέρες απέλυσαν τον Ιωάννη Μύτη και τον Ιωάννη Ν. Κοντογιάννη. Κράτησαν και βασάνισαν πολύ τον Μπαρούδα και Καραστιανίδη, κατά την ομολογία άλλων συγκρατούμενών τους, και τους παραμόρφωσαν από τα βασανιστήρια για να αποσπάσουν πληροφορίες για το σαμποτάζ μα δε λύγισαν, στάθηκαν και οι δυο βράχοι, με ακλόνητη πίστη στο αγωνιστικό τους καθήκον.

Μετά από λίγο καιρό έπιασαν ως ομήρους τα αδέλφια του Ζαΐμη, Τάσο και Αντρέα και την αδελφή τους Κατίνα καθώς και τον πατέρα και το μικρότερο αδελφό Κώστα του Παριανού και τούτο για να εκβιάσουν τους Παριανό και Ζαΐμη να παρουσιαστούν. Μα αυτό ήταν αδύνατον. Αυτοί πήραν την απόφαση, σύμφωνα πάντα με τις ερμηνείες της οργάνωσης Ε.Α.Μ. Λαμίας που έρχονταν τακτικά σε επαφή, και αποφάσισαν τη συγκρότηση ένοπλης ανταρτοομάδας όπως θα δούμε πιο κάτω.

Τους κρατούμενους ως ομήρους Κονταΐους και Παριαναίους μαζί και τους Καραστιανίδη και Μπαρούδα, τους μετέφεραν στο στρατόπεδο Λαρίσης και μετά από την επέμβαση των Ψυλλαίων (ο γέρο Παριανός ήταν στη υπηρεσία τους στο μόνο πρατήριο βενζίνης που ήταν τότε στη Στυλίδα) και αφού οι Ψυλλαίοι όπως και όλοι οι μεγαλοπρούχοντες ήταν πάντα φίλοι των κατακτητών και πάντα πρόθυμοι να τους βοηθήσουν σε ό,τι τους ζητούσαν, επενέβησαν και άφησαν το γέρο Παριανό και το γιο του, αλλά κράτησαν τους Κονταίους για πολύ καιρό κρατούμενους.


Μετά απ' αυτό το πάθημα τους οι Γερμανοί και οι Ιταλοί κινήθηκαν δραστήρια για να διαλύσουν και να συλλάβουν οπωσδήποτε τα οργανωμένα αυτά μέλη. Έβαλαν τα δυνατά τους και έστειλαν Ιταλούς Καραμπινιέρους στα χωριά να συλλέξουν πληροφορίες, εγκατέστησαν φενάτσα (αστυνομία) στη Στυλίδα να συνεργάζεται στενά με τα μίσθαρνα όργανα τους, την αστυνομία Στυλίδας. Τέτοιος ήταν ο περιβόητος Μάριο Καρτέλα, Ιταλός Καραμπινιέρος που μιλούσε άπταιστα τα ελληνικά και περιφέρονταν στα χωριά Αχινό, Κουβέλα, Άνυδρο, Αυλάκι. Στα χωριά αυτά δεν άργησε να βρει υποστηρικτές και πληροφοριοδότες. Τέτοιοι ήταν οι αδελφοί Γεωργίου Μ..., στην Κουβέλα ο Κων/νος Αρ. Λ....., στο Άνυδρο ο παπά Κ......, στο Αυλάκι ο γαμπρός του παπά Κ......, παπά Γ......, στους οποίους πηγαινοέρχονταν ο Ιταλοπροδότης, Ντζώρτζης και γι' αυτόν θα μιλήσω παρακάτω.

Όλα αυτά έγιναν μέσα στους πρώτους μήνες του 1942 Γενάρη, Φλεβάρη και Μάρτη. Ο Ιταλοπροδότης Ντζώρτζης (Παπουτσής) ήταν Έλληνας κατ' άλλους απ' τη Χαλκίδα και κατ' άλλους από τον Πειραιά. Πάντως ήταν άνθρωπος από τα καταγώγια του υπόκοσμου. Τους μήνες Νοέμβριο, Δεκέμβριο του 1941 παρουσιάστηκε σαν Ελληνοκύπριος και γύριζε στα χωριά της περιοχής Στυλίδας και έλεγε πως είχε εντολή να συγκεντρώσει όπλα για ανασυγκρότηση ομάδας σαμποτάζ εναντίον των κατακτητών για να εξαπατήσει αφελείς.

Πολλοί δεν άργησαν να τον πιστέψουν, πλανεύτηκαν και πρόδωσαν τα κρυμμένα δικά τους όπλα αλλά και άλλων συγχωριανών τους και αφού συγκέντρωσε αρκετά ονόματα μια μέρα άφησε τα ψεύτικα προσχήματα και είπε ποιος ήταν, ζήτησε τα προδομένα όπλα, τα πήρε και τα παρέδωσε στον Καρτέλα, που ήταν αρχηγός του δικτύου κατασκόπων. Έζωσε μετά μια κουμπούρα Μαρεμπέλ και συνέχισε το άχαρο προδοτικό έργο του, προσπαθώντας να ανακαλύψει τους Ζαΐμη, Παριανό και να τους συλλάβει. Αυτό το βρώμικο υποκείμενο πλήρωσε αργότερα με τη ζωή του την προδοσία του.


Τι έγιναν ο Παριανός και ο Ζαΐμης ; Αυτοί μετά το Φλεβάρη, Μάρτη πάντα το 1942 αντάμωσαν κι άλλους δυο καταδιωκόμενους το Σωτήρη Μπεγνή (Κουλουριώτη) και τον Ιωάννη Καρανίκα από το χωριό Νεράιδα. Ο Μπεγνής καταδιωκόταν γιατί αποπειράθηκε να κλέψει μ' έναν άλλο συγχωριανό του βενζίνη απ' το λιμάνι της Στυλίδας. Τους αντιλήφθηκε ο Γερμανός σκοπός, τους πυροβόλησε, σκότωσε το σύντροφο του και ο Μπεγνής έπεσε με τα ρούχα στη θάλασσα και κολυμπώντας γλίτωσε. Ο δε Καρανίκας κατηγορούνταν για κλοπή τροφίμων. Και οι δυο περιφέρονταν στην περιοχή ανοργάνωτοι. Ο Παριανός με το Ζαΐμη τους έμαθαν και φρόντισαν να τους συναντήσουν στα μέσα Μαρτίου 1942 στο μύλο του μπάρμπα Αποστόλη Ευαγγελόπουλου και τους έκαμαν την πρόταση να δεχθούν να κάνουν ομάδα ένοπλων αγωνιστών με τους σκοπούς της διακήρυξης του Ε.Α.Μ., το Σεπτέμβριο του 1941.

Ο Μπεγνής το δέχτηκε με προθυμία, ο δε Καρανίκας με δισταγμό. Ο Παριανός σαν οργανωμένος τους πρότεινε να φροντίσουν να βρουν όπλα και να αρχίσουν δράση και το δέχτηκαν. Η οργάνωση Στυλίδας μετά τη σύλληψη των Μπαρούδα και Καραστιανίδη ατόνησε. Τότε ανέλαβε η οργάνωση Λαμίας με τους Γιαταγάνα και Φράγκο, να την επαναδραστηριο-ποιήσουν και με πολλές προσπάθειες βρέθηκαν 5-6 παιδιά να αναλάβουν το βαρύ, για τη εποχή εκείνη, έργο της συγκρότησης ένοπλης ανταρτοομάδας αγωνιστών που θα ξεκαθάριζε τον εσμό των προδοτών Καρτέλα, Ντζώρτζη και να σκορπίσει τα στέκια τους στα χωριά που προανέφερα, για να σταματήσει ο κατήφορος που θα παράσερνε κι άλλους στην προδοσία.
Αφού έγιναν οι σχετικές συνεννοήσεις μεταξύ Παριανού, Γιαταγάνα και Φράγγου βρέθηκαν και λίγα ατομικά όπλα και η ομάδα συγκροτήθηκε.


Αποτελούνταν από τους : 1ο Χρήστο Παριανό, 2ο Νικόλαο Κοντό (Ζαΐμης), 3ο Σωτήρη Μπέγνη, 4ο Ιωάννη Καρανίκα, 5ο Σπύρο Ιωάν. Κατσικονούρη, 6° Αρμακά, 7ο Τσάκωνα, 8ο Διαμαντάρα, 9ο Ευάγγελο Ντζανή. Εκτός από τους τρεις πρώτους που ήταν ηλικιωμένοι και εμπειροπόλεμοι, οι άλλοι και κυρίως οι πέντε τελευταίοι ήταν νεαρά παιδιά, άπειρα από ντουφέκι και λίγο άψητα από κακουχίες. Ο πιο φανατικός και ψύχραιμος ήταν ο Σπύρος Ιωαν. Κατσικονούρης. Ήταν παλικάρι και το απέδειξε, όταν με προδοσία τον συνέλαβαν και επί δυο και πλέον μήνες τον παίδευαν με φριχτά βασανιστήρια στα κρατητήρια της Καραμπινιερίας στη Λαμία για να προδώσει τα άλλα μέλη της οργάνωσης Στυλίδας και Λαμίας που γνώριζε. Αυτός στάθηκε βράχος αλύγιστος1, όχι μόνο δεν πρόδωσε κανέναν αλλά τους σκυλόβριζε. Απαντούσε στους δήμιους Ιταλούς Καραμπινιέρους μόνο λεκτικά πως είμαι Έλληνας και ό,τι κάνω το κάνω για την απελευθέρωση της πατρίδας μου.


Τους πέρασαν στρατοδικείο στη Λαμία στις 6 Αυγούστου 1942 ημέρα Κυριακή, τους εκτέλεσαν και εκεί στο στρατοδικείο στάθηκε ψύχραιμος, ανέλαβε την ευθύνη για όλα, για το χτύπημα του αυτοκινήτου στη Χαλκωμάτα. για τη δολοφονία του Ιταλοπροδότη Ντζώρτζη στο χωριό Αυλάκι και αυτό για να ελαφρύνει τη θέση των άλλων συντρόφων του. Το στρατοδικείο τους καταδίκασε όλους σε θάνατο πλην του Ευάγγελου Ντζανή που ήταν ο μικρότερος σε ηλικία, δεκαπέντε ετών και σύμφωνα με το νόμο δεν είχαν το δικαίωμα να τον δικάσουν σε θάνατο. Αυτόν τον καταδίκασαν σε ισόβια τον μετέφεραν σε φυλακές στην Ιταλία και με τη συνθηκολόγηση το Σεπτέμβριο του 1943 τον παρέδωσαν οι Ιταλοί όπως και πολλούς άλλους στους Εγγλέζους. Αυτός επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση το Νοέμβριο του 1944 και είναι ο αυθεντικός πληροφοριοδότης αυτών των ντοκουμέντων.

Στο μνημείο της Εθνικής αντίστασης, που στήθηκε στη Στυλίδα στην ομώνυμη πλατεία, τα ονόματα τους γράφτηκαν στη μαρμάρινη πλάκα πρώτα για να τα στεφανώνουμε με δάφνινα στεφάνια εμείς οι επιζώντες συναγωνιστές τους αλλά και οι επερχόμενες γενιές τιμώντας την ηρωική τους θυσία κρατώντας ενός λεπτού σιγή ως ελάχιστο φόρο τιμής για τη θυσία τους. Αυτό το υπέρτατο ανθρωπιστικό και συναγωνιστικό καθήκον είναι υποχρέωση κάθε τίμιου Έλληνα πατριώτη να τιμά τους χιλιάδες νεαρούς του άνισου αντιφασιστικού αγώνα. Θα επανέλθω στη συγκρότηση της ως άνω αναφερόμενης ανταρτοομάδας, το πέρασμα της απέναντι στο Μώλο, την ορκωμοσία της στο μοναστήρι της Δαμάστας.


Αυτό είναι το δεύτερο σημαδιακό γεγονός. Από το ξεκίνημα όπως προανέφερα η ανταρτοομάδα συγκροτήθηκε με εντολή της Νομαρχιακής Ε.Α.Μ. Λαμίας, πήρε εντολή να περάσει με βάρκα απέναντι στο Μώλο στη θέση Χιλιομύλη, επιβιβάστηκε στη βάρκα του Ρουκουνιώτη από τη Στυλίδα στον Καραβόμυλο και πέρασε απέναντι νύχτα. Ήταν όλοι εκτός του Ιωάννη Καρανίκα που ξεχάσθηκε ή δείλιασε και δε θέλησε να ακολουθήσει. Τους ορμήνεψε με σύνδεσμο ο Γιαταγάνας πού θα συναντηθούν με το σύνδεσμο που είχε κανονίσει να τους περιμένει στο Χιλιομύλι κάτω από το Μώλο και αυτός ήταν ένας κτηνοτρόφος Καραγιώργος πάντα κατά την ομολογία του Βαγγέλη Ντζανή αλλά και του μπάρμπα Γιώργη του Γιαταγάνα που μου τα διηγήθηκε με λεπτομέρειες όταν ήμασταν συγκρατούμενοι στις φυλακές Λαμίας το 1947-1948. Ο Καραγιώργος τους περίμενε σε καθορισμένο σημείο και τους εφοδίασε με δυο όπλα, ένα ατομικό εγγλέζικο και ένα αυτόματο τόμσον με αρκετές σφαίρες, που είχε περιμαζέψει από τα λάφυρα τα εγκαταλελειμμένα των υποχωρούντων Εγγλέζων το Μάη του 1941.

Τους κατεύθυνε νύχτα πάνω από τα Θερμοπύλια, λημέριασαν εκεί σε ένα δασωμένο μέρος για να ξεκουραστούν και την επομένη αφού έκαναν αναγνώριση του εδάφους ο Κατσικονούρης, Ο Παριανός και ο Ζαΐμης σαν πιο έμπειροι το γιόμα κατευθύνθηκαν στο μοναστήρι της Δαμάστας για να δώσουν τον καθιερωμένο όρκο του Ε.Α.Μ.. Υποχρέωσαν τον ηγούμενο, ο οποίος και δεν αρνήθηκε, να τους ορκίσει σε σύντομη τελετουργία σε γραπτό κείμενο που κράταγε ο Κατσικονούρης σαν αρχηγός. Το κείμενο αυτό που ήταν ο όρκος του Ε.Α.Μ. το έδωσε η Νομαρχιακή Ε.Α.Μ. Λαμίας αλλά δε βρέθηκε να γνωρίζω κάποιο αυθεντικό στοιχείο να το περάσω στο βιβλίο τούτο.

Ο μπάρμπα Γιώργης ο Γιαταγάνας μου διηγούνταν στις φυλακές Λαμίας που υπηρετήσαμε το 1947-1948 πως ο ίδιος έστειλε το σημείωμα στον Κατσικονούρη που τους ορμήνευε πώς θα περάσουν απέναντι στο Μώλο, με ποιο μέσον, πού θα συναντήσουν το σύνδεσμο Καραγιώργο, το δρομολόγιο του ιταλικού αυτοκινήτου που θα χτύπαγαν στη Χαλκωμάτα και τον όρκο γραπτό λέξη προς λέξη που θα τους διάβαζε ο ηγούμενος Δαμάστας σαν άλλος Παλαιών Πατρών Γερμανός να ορκιστούν εκδίκηση στους κατακτητές. Ο όρκος δεν ήταν άλλος αλλά το κείμενο που συνέταξε η Κ.Ε του Ε.Α.Μ. για όλη την Ελλάδα.
Αφού πήγε την επομένη στο μοναστήρι και σε σύντομη τελετουργία ορκίστηκαν, αποσύρθηκαν προς τις στροφές της Χαλκωμάτας να ερευνήσουν το μέρος για την ενέδρα που θα χτύπαγαν το ιταλικό αμάξι που θα έφερνε το ταχυδρομείο από τη Λειβαδιά στη Λαμία. Όπως μου διηγούνταν ο Ζαΐμης που κάναμε στην παρανομία το 1945, ο Παριανός κι αυτός έπιασαν τις πιο επίκαιρες θέσεις σαν πιο εμπειροπόλεμοι που ήταν κι ο Ζαΐμης είχε και το πιο αξιόμαχο όπλο το αυτόματο Τόμσον με αρκετές σφαίρες. Κατά τις τέσσερις το απόγευμα μέσα στο λιοπύρι δίψασε και ζήτησε να τον αντικαταστήσει κάποιος για να πάει πιο κάτω σε ένα ρεματάκι, που ακούγονταν να τρέχει νερό, να γεμίσει το παγούρι να πιει να ξεκολλήσει το στόμα του από τη δίψα. Ο Κατσικονούρης όμως που τον άκουσε τον μάλωσε και του είπε αυστηρά «συναγωνιστή μην κουνηθείς, είναι η ώρα να περάσει το αμάξι και στα χέρια σου και στο όπλο που κρατάς στηρίζουμε την επιτυχία αυτής της επιχείρησης» και είχε δίκιο.
Σε δέκα λεπτά ακούστηκε αμάξι να κατεβαίνει αργά και σε λίγο έφτασε στην ενέδρα. Ήταν πράγματι αυτό που περίμεναν. Με μια μπαταρία το ακινητοποίησαν, τρύπησαν ένα μπροστινό και ένα πισινό λάστιχο και αυτό κοκάλωσε. Οι Ιταλοί προσπάθησαν με τα πιστόλια να αμυνθούν αλλά ο Κατσικονούρης, ο Ζαΐμης και ο Παριανός τους ακινητοποίησαν. Ο σοφέρ ήταν τραυματισμένος στο αριστερό χέρι, τους έδεσαν τα μάτια, έδεσαν πρόχειρα και τον τραυματία, ερεύνησαν το αμάξι, πήραν το σάκο του ταχυδρομείου και έβαλαν φωτιά στο αμάξι που κάηκε αμέσως. Αυτοί απομακρύνθηκαν αμέσως γιατί και άλλα αμάξια βούιζαν από τη μια και την άλλη κατεύθυνση του δρόμου. Γρήγορα κρύφτηκαν σε μια ρεματιά πάνω από το χωριό Δαμάστα έως το σούρουπο και μετά ροβόλησαν στον κάμπο κατά τη Μύρπη (Άνθηλη). Είχαν κουραστεί και ξελιγωθεί από την πείνα. Ο Κατσικονούρης και ο Παριανός πήγαν στα ορεινά σπίτια του χωριού και προμηθεύτηκαν λίγα τρόφιμα και λημέριασαν στο βάλτο όλη την ημέρα, τους λίμνασαν τα κουνούπια και όταν σουρούπωσε πια ήταν όλοι ζαλισμένοι από τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Η κατεύθυνση τους ήταν το χωριό Αυλάκι.



Για την πραγματοποίηση του τρίτου σκοπού της σύλληψης και δολοφονίας του Ιταλοπροδότη Ντζώρτζη. Ο σύνδεσμος που τους βρήκε στο βάλτο της Μύρπης τους έφερε την ευχάριστη είδηση πως ο Ντζώρτζης ήταν στο Αυλάκι και κατά πάσα πιθανότητα θα 'μενε και το βράδυ. Εκεί το κατάλυμα ήταν πια γνωστό στο σπίτι του παπά Γιαννόπουλου. Μόλις έμαθαν την είδηση από το σύνδεσμο άρχισαν να τρίβουν τα χέρια τους. Ο Κατσικονούρης και ο Παριανός είπαν στους άλλους «γερό μεζέ έχουμε το βράδυ παιδιά, πρέπει να τον πιάσουμε, τον έχουμε στη φάκα τον τυφλοπόντικα. Αν τον πετύχουμε συναγωνιστές και τον συλλάβουμε θα γλιτώσουμε πολλούς δικούς μας από τις καταδώσεις που κάνει στους Ιταλούς τώρα πιστά τόσον καιρό».

Για να μάθουν όμως αν πράγματι έμεινε εκείνο το βράδυ στο χωριό στο γνωστό στέκι έστειλαν ένα τσοπανούδι που φύλαγε τα πρόβατα του Ηλία Καλλιώρα να πάει δήθεν να πάρει ψωμί ισχυριζόμενο πως του το 'φαγαν τα σκυλιά και έμεινε νηστικό. Για να μην κινήσει την υποψία αυτός ο τσοπανάκος δεν ήταν άλλος αλλά ο πανέξυπνος Αργύρης Καρασαντές από το Νεοχώρι Δομοκού που όταν ξερογιάστηκε τέλη Οκτωβρίου το 1942, δηλαδή την ίδια χρονιά το παράτησε το τσοπανιλίκι και έτρεξε να καταταγεί στην ανταρτοομάδα. Ήταν πιστός, καλός και πολύ φιλότιμος αγωνιστής. Υπηρέτησε πιστά την εθνική αντίσταση τόσο την πρώτη 1941-45 όσο και στο δημοκρατικό στρατό. Ζει τώρα πρόσφυγας στις Ανατολικές χώρες. Αυτός ανύποπτος αφού πήρε ψωμί και τυρί πέρασε από το σπίτι του παπά, είδε το Ντζώρτζη να σουλατσάρει στην αυλή του σπιτιού με την κουμπούρα και έφυγε ολοταχώς να πάει το χαμπέρι στην ομάδα που περίμενε με αγωνία λίγο έξω απ' το χωριό.

Έφτασε, τους είπε τα καθέκαστα, τους έδωσε και το ψωμοτύρι να κολατσίσουν και αφού άφησαν να ησυχάσει ο κόσμος τέσσερις απ' την ομάδα ο Κατσικονούρης, ο Παριανός, ο Ζαΐμης και ο Μπέγνης μπήκαν στο χωριό με προφύλαξη, έφτασαν στο σπίτι του παπά, κάθισαν οι δυο απ' έξω για κάθε ενδεχόμενο και ο Κατσικονούρης με το Ζαΐμη μπήκαν μέσα, ακινητοποίησαν την οικογένεια και αστραπιαία μπήκαν στο δωμάτιο που κοιμόταν ο Ντζώρτζης τον βρήκαν στο πρωτούπνι, τον εκτέλεσαν αμέσως χωρίς διαδικασία, άρπαξαν την κουμπούρα και τα χαρτιά που είχε στις τσέπες του και του κόλλησαν ένα σημείωμα που έγραφε πως οι προδότες έτσι τιμωρούνται από τους αγωνιστές της λευτεριάς.


Έφυγαν ολοταχώς και ξημέρωσαν στο μοναστήρι του Αγίου Βλασίου πάνω από τη Στυλίδα. Εκεί τους περίμενε άλλος σύνδεσμος ο Γιώργος Σπανός (ή Σαίτης). Αυτός τους έφερε τρόφιμα και αυτός θα παραλάμβανε και την κατάσταση που βρισκόταν στις τσέπες του Ντζώρτζη να την πάει στη Λαμία στην οργάνωση Ε. Α.Μ. Η κατάσταση είχε 64 ονόματα Ελλήνων που τους θεωρούσε ύποπτους ο Ντζώρτζης και είχε σκοπό να τη δώσει στους Ιταλούς για να τους συλλάβουν ως ύποπτους ανατρεπτικών ενεργειών και τα επακόλουθα ήταν πια γνωστά, ξύλο στα κρατητήρια της Φενάτσας, φυλακή ή στο στρατόπεδο στη Λάρισα,


Τον Τσάκωνα που ήταν άρρωστος με πυρετό και τα πόδια του ήταν πρησμένα από τη συνεχή πορεία αλλά και την ξυπολυσιά, διότι του είχαν φύγει οι σόλες από τα παπούτσια του και πάταγε η πατούσα στ' αγκάθια και στις καλαμιές γυμνή και ήταν και λίγο άμαθος από πορεία, τον πήρε ο Κατσικονούρης και τον κατέβασε στη Στυλίδα να πάει στο σπίτι του, να τον περιποιηθούν να συνέλθει. Αυτός φρόντισε να μάθει τις ενέργειες των Ιταλών για τα δυο επεισόδια της Χαλκωμάτας και την εκτέλεση του Ντζώρτζη. Πώς θα αντιδρούσαν οι Ιταλοί; Την ομάδα την είχε λημεριάσει στα κονάκια στη θέση Παππού να ξεκουραστούν. Έπρεπε να περιμένει, την επομένη θα πήγαινε με τη σούστα για ψώνια στη Λαμία ο σύνδεσμος να δώσει την κατάσταση στη Νομαρχιακή Ε.Α.Μ Λαμίας σε γνωστό στέκι που θα συναντούσε ένα μέλος της οργάνωσης και θα 'φέρνε καινούριες οδηγίες το βράδυ που θα επέστρεφε για να γνωρίζει η ομάδα κατά πού θα κινηθεί για να έχει συνεχή επαφή μαζί της. Έτσι κι έγινε. Πήγε ο Γιώργος Σαΐτης την κατάσταση στη Λαμία, την παρέδωσε στο γνωστό στέκι, πήρε την απάντηση και το βραδάκι αντάμωσαν με τον Κατσικονούρη στο γνωστό στέκι, το ταβερνάκι του Ζαχαρία.


Η νέα κατεύθυνση που θα ακολουθούσε η ομάδα ήταν προς την Παλιονίκοβα. Κίνησαν νύχτα και ξημέρωσαν στη θέση αυτή. Αφού είχαν προμηθευτεί από τη Στυλίδα αρκετά τρόφιμα, έφτασαν νύχτα και λημέριασαν κοντά σε μια βρυσούλα. Αφού κοιμήθηκαν και ξεκουράστηκαν όλη την ημέρα κρυμμένοι σε μια δασωμένη πλαγιά, το απόγιομα ο Κατσικονούρης και ο Διαμαντάρας αποφάσισαν να κατέβουν στη Στυλίδα για πληροφορίες και τρόφιμα και να μάθουν και τις κινήσεις των Ιταλών. Όπως προανέφερα πιο πάνω η ομάδα ήθελε να έχει συνεχή επαφή με την οργάνωση Ε.Α.Μ. Λαμίας και για τούτο ήταν αναγκαίο να βρεθεί άνθρωπος ανύποπτος για να κρατάει τη σύνδεση. Σαν τέτοιο βρήκαν το Γιώργο Σαΐτη, χτίστη στο επάγγελμα, μεγαλοοικογενειάρχης που με μια σούστα (κάρο) έκανε τον αγωγιάτη Στυλίδα - Λαμία, μετέφερε και κάνα επιβάτη αλλά και ψώνια για τα μαγαζιά κάθε μέρα. Αυτός ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος και ήταν κι οργανωμένος.


Προτού να αναφέρω το τρίτο θέμα που είναι η σύλληψη των τεσσάρων παιδιών με προδοσία και η εκτέλεση τους, θα σταθώ λίγο να δούμε τί έγινε ο Ιωάννης Καρανίκας. Όταν η ανταρτοομάδα πήρε εντολή να περάσει απέναντι στο Μώλο ο Καρανίκας ισχυρίστηκε πως τον πιάνει η θάλασσα και φοβάται να μπει σε βάρκα. Έτσι τον άφησαν και σύμφωνα με την αφήγηση του Παριανού όταν επέστρεψαν τον περιμάζεψαν διότι ο ίδιος ο Καρανίκας φρόντισε να συνδεθεί με απώτερο σκοπό να προδώσει τα στέκια και τους σκοπούς της ομάδας. Είχε έλθει σε επαφή με την αστυνομία τις ημέρες που οι άλλοι είχαν περάσει απέναντι. Η οργάνωση Στυλίδας λίγο φοβισμένη με τις συλλήψεις που είχαν γίνει, έλειπε σε ταξίδι στη Χαλκίδα και το μόνο στέλεχος που μπορούσε να τους δραστηριοποιήσει ήταν ο Αριστείδης Γιαννολόπουλος.

Έτσι δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν την κίνηση αυτή του Καρανίκα και τις προδοτικές του διαθέσεις και έτσι ο Καρανίκας έβαλε σαν βαλτός προδότης της αστυνομίας σε ενέργεια το σχέδιο της προδοσίας, συνδέθηκε και μετά από 2-3 ημέρες τους εγκατάλειψε νύχτα και πρόδωσε ότι γνώριζε στην αστυνομία. Ευτυχώς δε γνώριζε πολλά γιατί τον υποπτεύονταν από την αρχή και δεν έδιναν εμπιστοσύνη. Αφού ο Καρανίκας έφυγε νύχτα προς άγνωστη κατεύθυνση, τον υποπτεύθηκαν και άλλαξαν στέκι. Κατευθύνθηκαν προς την Αγία Παρασκευή Νίκοβας και εκεί διαπίστωσαν πως ο Καρανίκας τους είχε προδώσει, γιατί η αστυνομία νύχτα είχε κινηθεί με ενίσχυση Ιταλών και είχε κυκλώσει το γνωστό στέκι που λημέριαζε η ομάδα αυτές τις ημέρες.

Προσπάθησαν να αποφύγουν τη συμπλοκή σύμφωνα με την εντολή που είχαν από την οργάνωση και στην ανάγκη να μπαίνουν στην πόλη με τα πολιτικά άοπλοι για παραπλάνηση των καταδιωκτικών αρχών και μόνο οι τρεις καταζητούμενοι Παριανός, Ζαΐμης και Μπέγνης δε θα μπορούσαν να κάνουν αυτοί τη δουλειά. Ωστόσο δεν μπόρεσαν να αποφύγουν τη συμπλοκή και αναγκάστηκαν να δώσουν σύντομη μάχη. Ελίχθηκαν όμως σ' άλλο σημείο και απέφυγαν τον εντοπισμό. Τότε ο Κατσικονούρης και ο Διαμαντάρας άφησαν στους άλλους τα όπλα τους και αποφάσισαν να κατέβουν στη Στυλίδα για να συγκεντρώσουν πληροφορίες και να πάρουν τρόφιμα, που τους είχαν τελειώσει.

Ροβόλησαν από ανύποπτα μονοπάτια και έφτασαν το απόγευμα στον ελαιώνα της Στυλίδας, ανακατεύτηκαν με τους αγρότες που δούλευαν έξω στα κτήματα, και σίγουροι πως ήταν καλυμμένοι και δε θα τους υποπτεύονταν κανένας, ροβόλησαν και έφτασαν στα ακρινά σπίτια από το δρόμο του Αγίου Κωνσταντίνου. Είχαν και αυτοί πάρει στον ώμο από ένα τσαπί δήθεν πως πότιζαν και ανύποπτοι ακολούθησαν τους άλλους εργάτες. Η αστυνομία όμως με 3-4 Ιταλούς Καραμπινιέρους είχε στήσει ενέδρα και άφηνε τον κόσμο να περνάει μέχρι που έφτασαν στα παιδιά. Τότε πετάχτηκαν, τους ακινητοποίησαν προτάσσοντας τα όπλα και χωρίς μεγάλη διαδικασία τους πέρασαν τις χειροπέδες και τους πήγαν κατευθείαν στο τμήμα. Φαίνεται ότι προδότης τους το υπέδειξε και δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία. Μαζί με τα παιδιά τον Κατσικονούρη και το Διαμαντάρα, κατά σύμπτωση συνέλαβαν και το Χρήστο Καμάρα που είχε στο ζώο του ένα μονόκανο κυνηγετικό. Φαίνεται φύλαγε καρτέρι το προηγούμενο βράδυ για κάνα λαγό. Αυτός όμως ήταν άσχετος, ανοργάνωτος και μόνο επειδή τον συνέλαβαν με όπλο τον πήραν κρατούμενο. Πέρασε κι αυτός στρατοδικείο ασφαλώς για παράνομη κατοχή κυνηγετικού όπλου και όχι για ανατρεπτική δράση όπως τα παιδιά της ομάδας.

Τώρα ποιος ήταν προδότης δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένο. Ίσως ο Καρανίκας που είχε δραπετεύσει από την ομάδα και τέθηκε υπό την προστασία της αστυνομίας, ίσως και ένας
πρώτος εξάδελφος του Σπύρου Κατσικονούρη, ο Δημήτριος Αθ, Κατσικονούρης, γαμπρός από τη μεγαλύτερη κόρη του Ι. Καρκαλή. Ο Σπύρος Κατσικονούρης από αφέλεια ίσως να είχε
την εντύπωση πως δε θα τον πήγαιναν στρατοδικείο οι Ιταλοί, μα τον προδοτικό ρόλο έπαιξε η αστυνομία και ειδικότερα ο υπονοματάρχης Πλιμένος που είχε ταχθεί στην
υπηρεσία των Ιταλών. Να ήταν σύμπτωση αποκλείεται, γιατί δε σταμάτησαν τους προηγούμενους και μόνον όταν έφτασαν τα παιδιά αυτοί σηκώθηκαν και τους ακινητοποίησαν.

Έτσι τους οδήγησαν σιδηροδέσμιους στο τμήμα της προδοτικής αστυνομίας και την επομένη τους μετέφεραν στη Λαμία με ισχυρή συνοδεία Καραμπινιέρων. Ο υπονοματάρχης Νικ. Πλιμένος έτρεξε να συλλάβει και τον Τσάκωνα που ήταν άρρωστος με πυρετό στο σπίτι του. Τον πήρε και αυτόν και μαζί με τους άλλους τους πήγαν στην Καραμπινιαρία Λαμίας.
Εκεί με τα βασανιστήρια ο Τσάκωνας λιποψύχησε, πρόδωσε ό,τι ήξερε και τα στέκια της ομάδας αλλά και ο Καρανίκας έδωσε αρκετά στοιχεία. Οι Ιταλοί πάντα με την ενίσχυση
της αστυνομίας κινήθηκαν αμέσως και με συνοδό τον Καρανίκα που πέρασε πια στην υπηρεσία τους, πήγαν και κύκλωσαν το γνωστό στέκι της ανταρτοομάδας στην Παλιονίκοβα.

Αυτοί όμως τους αντιλήφθηκαν και σε σύντομη μάχη ξέφυγαν από τον κλοιό που τους είχαν κάνει, τραυματίστηκε ο Άρμακας ελαφριά και καταδιώκοντας τον συνέλαβαν, αποκόπηκε, ξεχάσθηκε από τους άλλους ο Ευάγγ. Ντζανής και αφού περιπλανήθηκε αρκετά ψάχνοντας να τους βρει δεν μπόρεσε και κατέβηκε και αυτός στη Στυλίδα να μπορέσει να πάρει σύνδεση, Στη Στυλίδα τον πήρε σύνδεσμος ο Γιώργος Χαλάτσης και τον έβαλε στο λεωφορείο να πάει στην Ομβριακή Δομοκού. Εκεί θα τον κατεύθυνε άλλος σύνδεσμος σε σημείο που θα συναντούσε άλλους καταδιωκόμένους, αλλά προτού να φτάσει στον προορισμό του, στην Ομβριακή τον συνέλαβαν. Κάποιος φαίνεται τον παρακολούθησε από τη Στυλίδα.
Ίσως να ήταν ο Καρανίκας που τον γνώριζε και έτσι τον μετέφεραν κι αυτόν στην Καραμπινιερία που βασάνιζαν τους συντρόφους του.


Οι Ιταλοί συνέχιζαν τα βασανιστήρια πολύ καιρό και ιδίως τον Σπύρο Κατσικονούρη τον είχαν λιώσει, μα αυτός έκλεισε το στόμα του και δεν πρόδωσε κανέναν από τα γνωστά οργανωμένα πρόσωπα που γνώριζε της επιτροπής Ε. Α.Μ. Λαμίας. Στις 4 Αυγούστου 1942 τους πέρασαν σε έκτακτο στρατοδικείο και τους δίκασαν σε θάνατο όλους τους άλλους εκτός το Βαγγέλη Ντζανή που ήταν ανήλικος και απαγορεύονταν από τον ιταλικό νόμο να δικάσουν εις θάνατο και να εκτελέσουν κάποιον κάτω των 15 ετών. Έτσι αυτόν τον καταδίκασαν ισόβια και τον μετέφεραν στην Ιταλία να εκτίσει την ποινή του μαζί με άλλους όπως και τον Καμάρα που δικάστηκε 10 χρόνια φυλακή για κατοχή κυνηγετικού όπλου.

Τους τέσσερις που δίκασαν εις θάνατο την μεθεπόμενη, στις 6 Αυγούστου 1942 ημέρα Κυριακή, τους εκτέλεσαν στο γήπεδο Λαμίας. Το δε Ντζανή αφού τον μετέφεραν στην Ιταλία να εκτίσει την ποινή του το Σεπτέμβριο του 1943 με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών τον παρέλαβαν οι Εγγλέζοι, τον μετέφεραν στη Μέση Ανατολή και με την απελευθέρωση τηςΕλλάδας τον Οκτώβριο του 1944 ήλθε στην Ελλάδα. Αυτός ως γνώστης των γεγονότων μου τα διηγήθηκε λεπτομερώς και τα σύγκρινα με ό,τι μου είχε πει ο Γιαταγάνας που συνάντησα το 1947 στις φυλακές Λαμίας και με τα λίγα που θυμόταν η αδελφή του Τσάκωνα, κυρία Πλατή, μπόρεσα και έγραψα αυτό το ιστορικό με πλήρη και αυθεντικά στοιχεία για να καταγραφεί στην ιστορία της εθνικής μας αντίστασης.

Με τη σύλληψη και την εκτέλεση των τεσσάρων αυτών παλικαριών, τη σύλληψη των πρώτων οργανωμένων μελών, Μπαρούδα και Καραστιανίδη, υπήρξε μια χαλάρωση στην οργάνωση
Στυλίδας. Όχι πως δεν υπήρχαν και άλλα οργανωμένα μέλη, αλλά μούδιασαν, φοβήθηκαν και χρειάστηκε να κατέβουν στελέχη από τη Νομαρχιακή Λαμίας όπως ο Πλαγιανάκος και ο Παναγ. Βλαχάκης. Αυτοί έδωσαν θάρρος στα νέα παιδιά όπως ήταν ο Μιχάλης Τρίγκας, ο Κώστας Τρίγκας, ο Δημοσθένης Τρίγκας, ο Κώστας Οικονόμου, ο Αριστείδης Δημουλάς, ο
Αθανάσιος Κ. Καϊμάκης, ο Στέφανος Κουφιώτης, οι αδελφοί Γιώργος και Μανώλης Παπαίοι, ο Κωνσταντίνος Κατσικαρώνης, ο Ευτύχιος Γούλας και την υπευθυνότητα της συγκρότησης την ανέλαβε ο Αριστείδης Γιαννόπουλος.

Έτσι μέσα Οκτωβρίου, Νοεμβρίου του 1942 είχε πάλι δραστηριοποιηθεί η οργάνωση Στυλίδας και των γύρω χωριών με πρώτη την Πελασγία, όπου ο Μάνθος Σουλιωτόπουλος, παλαιό στέλεχος του Κ. Κ. Ε. είχε φτιάξει μια πολύ καλή οργάνωση και βοηθούσε την ένοπλη ανταρτοομάδα με συνδέσμους σε πληροφορίες για την κίνηση των Ιταλών και των τσιρακιών
τους αλλά και σε τρόφιμα και οπλισμό. Έπειτα ήταν ο Αχινός, χωριό με ξύπνιους αγωνιστές όπως ο Ηλίας Γαλής, ο Γιώργος Πανταζής, ο Χρήστος Γεωργακόπουλος και ο Θωμάς
Νικολάου. Αναλυτικά θα αναφέρω τη δράση της οργάνωσης του κάθε χωριού παρακάτω, αρχίζοντας την καταγραφή από το Αυλάκι. Θα σταθώ όμως για λίγο ακόμα στη δράση της
ανταρτοομάδας μέσα στο 1942. Αυτή αφού έχασε πέντε μέλη της απέμεινε μόνο με τρεις, τους Παριανό, Ζαΐμη, Μπεγνή έως το Σεπτέμβριο.

Τότε η οργάνωση Στυλίδας σχεδίασε δραπέτευση των Ρώσων αιχμαλώτων που δούλευαν στο λιμάνι για λογαριασμό των Γερμανών. Ήταν μια τολμηρή ενέργεια αλλά δεν πέτυχε απόλυτα, γιατί δεν την οργάνωσαν σωστά
και δεν έδωσαν καλή· κατεύθυνση στους αιχμαλώτους Ρώσους που αποφάσισαν να δραπετεύσουν. Ίσως να έφταιγε και το ότι δε γνώριζε κανένας τη γλώσσα τους για να μπορέσουν
να συνεννοηθούν καλά. Όμως δε φρόντισε η οργάνωση Στυλίδας να κατέβουν οι τρεις αντάρτες να τους παραλάβουν προτού αυτοί πέσουν σε ανίδεους και ανοργάνωτους χωριάτες
οι οποίοι φυσικά από φόβο για αντίποινα τους παραδώσουν στους Γερμανούς. Έτσι έκαναν οι Νεραϊδιώτες και οι Παλαιοκερασιώτες που μόλις τους είδαν τους συνέλαβαν και
τους παρέδωσαν στους Γερμανούς. Από τους δώδεκα που κατόρθωσαν να δραπετεύσουν μόνο τέσσερις μπόρεσαν και συνδέθηκαν με την ανταρτοομάδα και τούτη διότι οργανωμένα

μέλη του Λογγιτσίου, ο Βασίλειος Χριστοδούλου και ο Βασίλειος Ντουντούμης, που γνώριζαν το λημέρι της ανταρτοομάδας, τους σύνδεσαν αμέσως. Τέλος Αυγούστου και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου η ανταρτοομάδα άρχισε να δυναμώνει. Εκτός από τους τέσσερις Ρώσους κατετάγησαν και ο Ανάργυρος Καρασαντές από το Νεοχώρι, που βοήθησε στη δολοφονία του
Ντζώρτζη, ο Χρόνης Παρδαλής από το Νεοχώρι φυγόδικος για το φόνο ενός κοριτσιού, οι δυο αδελφοί Φωτίου, Στέλιος και Θανάσης από το Άνυδρο, ένας από την Πελασγία, που
θυμάμαι μόνο το όνομα του, τον έλεγαν Αντρέα και έτσι η ανταρτοομάδα είχε δώδεκα μέλη, κάπως αξιόμαχα και τον Οκτώβριο του 1942 πάντα άρχισε να κάνει εμφανίσεις στα χωριά.

Σαν πρώτο καθήκον, πήραν εντολή από την οργάνωση Στυλίδας που άρχισε έπειτα από πολλούς κλονισμούς να δραστηριοποιείται, να κάνουν συνεχώς εμφανίσεις στα χωριά και να
ξεκαθαρίζουν τον εσμό των προδοτών που δρούσαν ακόμη στα χωριά Αχινός, Κουβέλα, Ράχες. Στο χωριό Λογγίτσι δρούσε συμμορία κατσικοκλέφτες με τον Λέφα και τους αδελφούς

Λαχανά που έκλεβαν ζώα και εκβίαζαν αγωγιάτες που πέρναγαν απ' την περιοχή τους πηγαίνοντας στα χωριά της περιοχής Δομοκού, που ήταν εύπορα να ανταλλάξουν λάδι, ελιές με σιτάρι, καλαμπόκι και διάφορα όσπρια. Αυτή την ομάδα την προειδοποίησαν να συμμορφωθεί ή αλλιώς θα τους καθάριζαν. Όσο για τους Μπλούνηδες του Αχινού και τους Λυμπέρηδες της Κουβέλας, έπρεπε να τιμωρηθούν με φωτιά και τσεκούρι. Έτσι αποφάσισαν το Δεκέμβριο του 1942 να καθαρίσουν τον Κώστα Αριστ. Λυμπέρη που είχε αρκετά αναμιχθεί στην προδοσία με τον περιβόητο Καρτέλα που έκανε και κουμπάρο( ένα κόλπο των Ιταλών που έκανα για να αποκτήσουν έμπιστους πληροφοριοδότες Έλληνες και έτσι έκαναν αρκετά καλά τη δουλειά τους) και τους αδελφούς Παναγιώτη και Βαγγέλη Μπλούνα, που στο σπίτι τους στον Αχινό ο Καρτέλα κατάστρωνε τα σχέδια τους πώς θα δράσουν εναντίον της ανταρτοο μάδας.

Μια νύχτα σκοτεινή του Δεκεμβρίου με τη βοήθεια της οργάνωσης Αχινού συνέλαβαν τον Κώστα Λυμπέρη στο σπίτι του στην Κουβέλα. Κατά την έρευνα βρήκαν χαρτιά αλληλογραφίας με τον Καρτέλα και πιστόλι ιταλικό για την ασφάλεια του. Δε χρειάζονταν περισσότερα πειστικά στοιχεία και αφού τον έφεραν στον Αχινό, τον εκτέλεσαν, αφού του κρέμασαν στο λαιμό σημείωμα που έλεγε «έτσι εκδικούνται οι αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. τους προσκυνημένους προδότες». Τους αδελφούς Μπλούνα τους προειδοποίησαν πως θα έχουν και αυτοί την ίδια τύχη αν δεν πάψουν να συνεργάζονται με τον Καρτέλα. Ο Βαγγέλης που αισθανόταν περισσότερο ένοχος έφυγε την επομένη για την Αθήνα. Ο Παναγιώτης δεν έπαψε να κάνει κάθε προσπάθεια να εμποδίσει την ανάπτυξη του Εαμικού κινήματος και σε συνεργασία με το Ζάχο Αγγελή, τον Αργύρη Κορμαζόπουλο και άλλους από το χωριό Ράχες έβαλαν σαν πρόγραμμα να κάνουν ένοπλη ανταρτοομάδα ενάντια στον Ε.Λ.Α.Σ. Γι' αυτό θα πούμε λεπτομέρειες παρακάτω.

Μετά τη δολοφονία του Λυμπέρη έλαβε εντολή από την οργάνωση Ε.Α.Μ, Λαμίας να στήσουν ενέδρα κάπου στο δρόμο Λαμίας - Βόλου και να συλλάβουν τις αδελφές Κιούση που
είχαν ανοιχτή συνεργασία με τους Ιταλούς. Η μια, αν θυμάμαι καλά πρέπει να ήταν αρραβωνιασμένη με Ιταλό Καραμπινιέρο. Οι Ιταλοί έχασαν τους πληροφοριοδότες τους
Λυμπέρη, Μπλουναίους και έπρεπε να βρουν άλλους. Έτσι βρήκαν αυτά τα κουτορνίθια τις αδελφές Κιούση και τις συνόδευσαν έως την Πελασγία με μόνη αποστολή να συγκεντρώσουν πληροφορίες για την ένοπλη ανταρτοομάδα και τα στέκια της. Η εντολή ήταν να τους χτυπήσουν για να μαζευτούν τα λουριά των Ιταλών αλλά και των υποστηρικτών τους. Έτσι κι έγινε μια μέρα του Δεκεμβρίου του 1942. Κατά το τέλος πήρε εντολή η ανταρτοομάδα να κατέβει στη γέφυρα του Βελά μεταξύ Αχινού και Ράχαιων για να στήσει ενέδρα και να χτυπήσει το ιταλικό αμάξι που τους πήγαινε έως την Πελασγία. Στο πέρασμα προς την Πελασγία δεν το πρόλαβαν. Ήταν όμως σίγουρο πως το
απόγευμα θα επέστρεφαν και έτσι έστησαν την ενέδρα σε καλό μέρος. Το απόγευμα φάνηκε το αμάξι με έναν Ιταλό Κραμπινιέρο συνοδεία και τις αδελφές Κιούση. Το χτύπησαν στο κατάλληλο σημείο, σκότωσαν τις αδελφές Κιούση, έκαψαν το αμάξι και άφησαν δεμένα τα μάτια του Ιταλού οδηγού. Ο Καραμπινιέρος σκοτώθηκε κατά τη σύλληψη. Αυτό ήταν το τρίτο μεγάλο χτύπημα της ομάδας ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ. που πέτυχε να κόψει τελείως τη φόρα των Ιταλών να στήνουν πληροφοριοδότες στα χωριά της ανατολικής Φθιώτιδας για τη συγκέντρωση πληροφοριών. Αυτά τα γεγονότα διαδραματίστηκαν μέσα στο 1942.

Από τις αρχές του 1943 άρχισε να δυναμώνει το αντάρτικο. Κατατάσσονταν συνέχεια νέοι που έστελναν οι πολιτικές οργανώσεις. Οι άνθρωποι που πάντα απεργάζονταν την παραμονή των κατοχικών στρατευμάτων στη χώρα μας ήταν πάντα στη Δεξιά που είχε τα οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα όπως οι κοτζαμπάσηδες συνεργάστηκαν με τον Τούρκο τύραννο στα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς. Αυτοί κουβάλησαν τους βάρβαρους βασιλιάδες για να μην πάρει ο απλός λαός την εξουσία στα χέρια του και χάσουν τα οικονομικά και πολιτικά τους προνόμια. Αυτοί άνοιξαν τα σύνορα στην απελευθέρωση της Μακεδονίας το 1912-1915 για να εισβάλουν τα Γερμανικά και Βουλγαρικά στρατεύματα στα ματωβαμμένα ελληνικά εδάφη της ανατολικής Μακεδονίας με το γερμανόφιλο βασιλιά Κωνσταντίνο και τον περιβόητο Μεταξά.

Αυτοί κατέστρεψαν τον ελληνικό στρατό στη Μικρά Ασία το 1922 και έφεραν τη μεγαλύτερη καταστροφή που γνώρισε ο ελληνισμός από τη σύσταση του ελληνικού κράτους. Αυτοί και τώρα με τις ραδιουργίες τους και την ανοιχτή συνεργασία με τους κατακτητές προσπαθούσαν να ανακόψουν τη θέληση του λαού για ένα ενωτικό και μαζικό κίνημα που θα συντόμευε την απελευθέρωση της πατρίδας μας και αποφάσισαν να
βάλουν δικούς τους ανθρώπους να χωθούν στα αντάρτικα τμήματα, για να κάνουν τη διάβρωση από μέσα και να συκοφαντήσουν το Ε.Α.Μ. πως δεν είναι άλλο από το Κ.Κ.Έ που θέλει να διαλύσει την οικογένεια, τη θρησκεία και να εγκαθιδρύσει κομμουνιστικό καθεστώς στην Ελλάδα. Έτσι θα παρέσερναν και πολλούς αφελείς και θα έκανα δεξιά αντάρτικα σώματα, όχι για να πολεμήσουν τους κατακτητές, αλλά για να κρατήσουν την εξουσία μέχρι να 'ρθουν τα καινούρια αφεντικά οι Άγγλοι, «και πάλι όλα δικά μας θα 'ναι» έλεγαν.

Εδώ στην ανατολική Φθιώτιδα αποφάσισαν κι έβγαλαν έξω να αναλάβει την αρχηγία του αντάρτικου της περιοχής το Γιώργο Μπαλωμένο, έφεδρο αξιωματικό του αστικού στρατού,
εγωιστή και μωροφιλόδοξου σαν είχε και τη φήμη πως πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο στο κεντρικό στην Τρεμπεσίνα ως διοικητής λόχου. Έτσι του έδωσαν το ψευδώνυμο

Τρεμπεσίνας και στις αρχές του 1943 τον προώθησαν και κατετάγη στο μικρό ακόμα τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ υπό τον Παριανό, Μπέγνη που τότε αριθμούσε 25-30 άντρες δύναμη. Πρώτη του δουλειά ήταν να διαφωνήσει με την καθοδήγηση των Εαμικών οργανώσεων και να χωρίσει την ανταρτοομάδα στα δυο, πιστεύοντας πως έτσι θα απομόνωνε τους Παριανό, Μπέγνη
και οι περισσότεροι αντάρτες θ' ακολουθούσαν αυτόν, για να πετύχει τον επιδιωκόμενο σκοπό του, που ήταν να στρέψει την ομάδα προς την Ε.Κ.Α (Ελληνική Αντίσταση) του Ψαρού που την καθοδηγούσε η αγγλική Ίνζελεν σέρβις (μυστική υπηρεσία των Άγγλων). Ωστόσο αυτό δεν το πέτυχε. Από τους 25 αντάρτες μόνο 6-7 τον ακολούθησαν από άγνοια.

Οι πιο φανατικοί ήταν οι Ζαγοριαναίοι Χρήστος και Αλέξης, που ήταν συγγενής και τσιράκια των Μπλουναίων, οι προύχοντες αυτοί που προανέφερα και άλλοι όπως ο Θύμιος
Καραΐσκος, Σαρακατσάνος της περιοχής Πελασγίας, που ήταν σε απόμερο μέρος του χωριού Σοβάλα ( Βελέση) και ανέλαβαν τη συγκέντρωση όπλων για να εξοπλίσουν τον Μπαλωμένο να συγκροτήσει ομάδα ένοπλη ισχυρή και να δράσει, όχι εναντίον των κατακτητών, αλλά εναντίον του Ε.Α.Μ. και του Ε.Λ,Α.Σ.

Τις κινήσεις αυτές αντιλήφθηκαν έγκαιρα τα οργανωτικά στελέχη της Νομαρχιακής Ε.Α.Μ. Λαμίας και μέσα στον Ιανουάριο του 1943 κανόνισαν μια σύσκεψη στο χωριό Άνυδρο. Σ'
αυτή τη σύσκεψη πήραν μέρος αρκετά στελέχη των πολιτικών οργανώσεων της ανατολικής Φθιώτιδας καθώς και μέλη της ανταρτοομάδας, ο Χρήστος Παριανός και ο Σωτήρης
Μπέγνης. Τα καινούρια καθήκοντα ήταν δύο : 1ον το ξεσκέπασμα και η απομόνωση των κινήσεων των αντιεαμικών οργανώσεων της ντόπιας αντίδρασης και 2ου η δραστηριοποίηση
των πολιτικών καθοδηγητικών στελεχών για τη σωστή διαφώτιση του λαού και τη στρατολογία νέων ώστε να δυναμώσουν την ανταρτοομάδα. Τα στελέχη που πήραν μέρος από πλευράς Νομαρχιακής του Ε.Α.Μ. ήταν οι

εξής:

1. Μάνθος Σουλιωτόπουλος (Πελασγία)

2. Κώστας Καραγιώργος (Νομαρχιακή δυτικής Φθιώτιδας)

3. Βασίλειος Κ. Χριστοδούλου (Λογγίτσι)

4. Θωμάς Νικολάου (Αχινός)

5. Παναγιώτης Βλαχάκης (Αντιπρόσωπος Νομαρχιακής Ε.Α.Μ. Φθιώτιδας)

6. Γεώργιος Φράγκος (Αντιπρόσωπος Νομαρχιακής Ε.Α.Μ. Φθιώτιδας)

7. Παναγιώτης Πλαγιανάκος (Αντιπρόσωπος Νομαρχιακής Ε.Α.Μ.Φθιώτιδας)

8. Γεράσιμος Σπανός (Νεράιδα)

9. Αριστείδης Γιαννουλόπουλος (Στυλίδα)

Τα άνω στελέχη που αντιπροσώπευαν την ανατολική Φθιώτιδα με τους τρεις της Νομαρχιακής πήραν καθοριστικές αποφάσεις και δεν άργησαν να δώσουν καρπούς ως θα αναφέρω πιο
κάτω. Από τους πρώτους κιόλας μήνες άρχισαν τα στελέχη του Ε.Α.Μ. να τις υλοποιούν. Οι δυο καθοριστικές αποφάσεις που πήραν ήταν σωστές και έπαιξαν σίγουρα καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και δραστηριοποίηση του εαμικού κινήματος μέσα στους πρώτους κιόλας μήνες του 1943. Από το Γενάρη του 1943 άρχισαν να κατατάσσονται συνέχεια νέοι στην ανταρτοομάδα και μέσα στο τρίμηνο Γενάρης, Φλεβάρης, Μάρτης, κατατάχτηκαν και εξοπλίστηκαν πάνω από 70 νέα παιδιά. Η δε ομάδα Τρεμπεσίνα έμεινε στους 12-15 και αυτοί έτοιμοι οι πιο πολλοί να την εγκαταλείψουν γιατί λίγο πολύ ξεσκεπάζονταν οι απώτεροι σκοποί τους. Το Μάρτη του 1943 έγινε σύσκεψη Πανφθιωτική στη Χιλιαδού Δομοκού. Σε αυτή τη σύσκεψη πήραν μέρος και αρκετά από τα πολιτικά στελέχη της ανατολικής Φθιώτιδας που προανέφερα και αντιπρόσωποι από τον ένοπλο Ε.Λ.Α.Σ.

Έτσι μπήκαν οι βάσεις για τη δραστηριοποίηση πιο πολύ των πολιτικών, καθοδηγητικών οργάνων διαφώτισης του λαού, τη στρατολογία και συγκρότηση Εαμικών οργανώσεων σε όλα τα χωριά,
τη συγκρότηση ομάδων επιμελητείας για τη συγκέντρωση τροφίμων και ρουχισμού, την οργάνωση εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. που να έχει επαφή με τον ένοπλο, μόνιμο Ε.Λ.Α.Σ. και όσο για τα στρατιωτικά καθήκοντα αυτά ήταν τρία : 1ον Το χτύπημα των υπολειμμάτων των ζωοκλεφτών συνεργατών του κατακτητή στις πόλεις, στα χωριά και όπου ήταν η φωλιά τους

2 Το χτύπημα και η διάλυση της χωροφυλακής που ανοιχτά υποστήριζε τον κατακτητή και τα ξεκομμένα τμήματα του κατακτητή, όπου υπήρχαν δυνατότητες να χτυπηθούν για τη
συγκέντρωση οπλισμού, το οξύ αυτό πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο Ε.Λ.Α.Σ. τους πρώτους μήνες του 1943. 3™ Η συγκρότηση τριών αρχηγείων και ο καταμερισμός δράσης αυτών, α) Δομοκού ανατολικής Φθιώτιδας, β) δυτικής Φθιώτιδας και γ) Ευρυτανίας, με συλλογικό όργανο μια κεντρική διοίκηση που θα βρίσκονταν στο κέντρο στην απελευθερωμένη περιοχή της δυτικής Φθιώτιδας και θα ήταν σε συνεχή επαφή με όλα τα ένοπλα τμήματα για το συντονισμό του αγώνα. Με τη σύσκεψη αυτή το μικρό αντάρτικο τμήμα Όθρυος συγχωνεύτηκε στο τμήμα Δομοκού και ανατέθηκε η στρατιωτική διοίκηση στον Τρεμπεσίνα (Μπαλωμένο), καπετάνιο τον Μπελή και πολιτικό όργανο τον Σούλα Αποστολόπουλο με 170-180 αντάρτες κάπως καλά εξοπλισμένους. Στα μέσα Μαρτίου το τμήμα περιόδεψε στα χωριά της ανατολικής Φθιώτιδας με σκοπό να τονώσει το ηθικό των κατοίκων και να παρακολουθήσει από κοντά τις ύποπτες κινήσεις του Τρεμπεσίνα που ήθελε όπως ανέφερα παραπάνω να κάνει αντάρτικο τμήμα και να το στρέψει εναντίον του Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ.

Έπρεπε να υπάρξουν αποδεικτικά στοιχεία, όμως, για αυτή την κίνηση και δεν άργησαν να φανούν αυτά όταν το τμήμα βρίσκονταν στους Μύλους, κοντά στην Πελασγία. Αυτός ο Μπαλωμένος χωρίς να ενημερώσει τα άλλα δυο μέλη της τριμελούς διοίκησης (Μπελή και Σούλα), μυστικά έστειλε σύνδεσμο στο χωριό Ράχες και κανόνισε σύσκεψη όχι με την οργάνωση Ε. Α.Μ. όπως είχε υποχρέωση, αλλά με τους προύχοντες αντιδραστικούς, Ζάχο Αγγελή, Κώστα Κορμαζόπουλο, Αντρέα Παπαβασιλείου κ.λ.π. Αυτό θεωρήθηκε σαν αντιεπαναστατική κίνηση και ήταν στρεφόμενη εναντίον του Ε.Α.Μ. και εναντίον του ενωτικού κινήματος. Ο Τρεμπεσίνας κλήθηκε σε απολογία από τους άλλους δυο της διοίκησης για να δώσει εξηγήσεις ποιος ήταν ο σκοπός της σύσκεψης και εκεί φάνηκε ο αυταρχικός του τρόπος. Όχι μόνο δε δέχτηκε να δώσει εξηγήσεις αλλά άρχισε να τους
βρίζει με χυδαίες και ανεπίτρεπτες φράσεις, όπως καρβουνιάρηδες, χασάπηδες κ,λ.π. Με αυτές τις προσωνυμίες εννοούσε τον Μπέγνη καρβουνιάρη και χασάπη τον Μπελή. Ο Μπέγνης θα διευκρινίσω ότι δεν ήταν παρών, διότι είχε αποσπασθεί με ένα μικρό τμήμα της ομάδας Όθρυος στο αρχηγείο δυτικής Φθιώτιδας και τούτο ίσως θεωρήθηκε αναγκαίο για νασυμβιβάσουν τη διαφορά που είχε προκύψει μεταξύ Μπέγνη, Παριανού και Τρεμπεσίνα.

Έπειτα απ' αυτό το επεισόδιο ο Τρεμπεσίνας θεωρήθηκε ένοχος, τον έπαψαν από στρατιωτικό διοικητή του τμήματος που ήταν, τον συνέλαβαν και με ένοπλη συνοδεία τον έστειλαν στο κεντρικό ανώτερο όργανο που ήταν η κεντρική διοίκηση των τριών αρχηγείων. Στο δρόμο όμως αποπειράθηκε να δραπετεύσει και τον σκότωσαν οι συνοδοί μεταξύ του χωριού Σπαρτιάς και Παλαιοκερασιάς. Η δολοφονία του Τρεμπεσίνα ήταν φυσικό να φέρει κάποια αναστάτωση μα δεν άργησαν να φανούν τα γενικότερα σχέδια των δολοπλόκων Άγγλων που τα υποκινούσαν σκόπιμα τα όργανα τους εδώ στον Ελλαδικό χώρο με τους συνδέσμους όπως τους έλεγαν Έντι Μάιερς κ.λ.π. που δεν ήταν στρατιωτικοί σύνδεσμοι αλλά πράκτορες της Ίνζελον σέρβις για να διασπάσουν το επαναστατικό κίνημα στην Ελλάδα και να κηδεμονεύσουν μεταπολεμικά. Η πρόκληση του Ζέρβα στην Ήπειρο που επακολούθησε μέσα στο χειμώνα 1942-43, οι διασπαστικές ενέργειες του Κωστόπουλου στο Μεσονικόλα Καρδίτσας και άλλα γεγονότα που επακολούθησαν και έχουν καταγραφεί από πολλούς ιστορικούς σαν τέχνασμα των Άγγλων με το «δΐαιρε και βασίλευε» δεν αφήσαν καμιά αμφιβολία πως οι Άγγλοι με την ντόπια αντίδραση ήταν αυτοί που υποκινούσαν τέτοιες ενέργειες όπως αυτή του Τρεμπεσίνα για να πετύχουν τα διασπαστικά τους σχέδια.

Στο βιβλίο του ο Νίκος Καρκάνης (οι Δοσίλογοι στην κατοχή) που με αδιάσειστα στοιχεία παρμένα από τη δίκη παρωδία όπως χαρακτηρίστηκε αυτή η δίκη και ήταν παρωδία πραγματική διότι για να αποφύγουν τη γενική παγκόσμια κατακραυγή την έκαναν άλλωστε δικαστές και δικαζόμενοι ήταν τα ίδια πρόσωπα του δωσιλογισμού. Σε αυτό του το βιβλίο ο Νικ. Καρκάνης δίνει με τις αυτούσιες απολογίες τον κατοχικό πρωθυπουργό, Τσολάκογλου, Άογοθετόπουλο, Ράλη, αδιάσειστα και πειστικά στοιχεία για τα σχέδια των Άγγλων. Στις απολογίες τους είπαν αυτά τα μίσθαρνα όργανα του δωσιλογισμού:Τσολάκογλου:

«Αρχές Μαρτίου 1941 έστειλα επιστολή στο Γερμανό πρόξενο στη Θεσσαλονίκη να καταλάβουν οι Γερμανοί τη Θεσσαλονίκη»
Λάμπρου, αρχηγός της ειδικής ασφάλειας :
«Με το Ζέρβα διατηρούσα άριστες σχέσεις και με το συνταγματάρχη Ψαρό ήμουν σε στενή επαφή και με τους δυο με εντολή του Ζέρβα έμεινα στην Αθήνα»
Παπαδόγγονας (αρχηγός των ταγμάτων Ασφαλείας στην Πελοπόννησο: Τηλεγραφούσε στο Χίτλερ και ευχαριστούσε το Θεό για τη διάσωση του από την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του.

Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος των ταγμάτων Ασφαλείας της Μακεδονίας. Τηλεγραφούσε στο Χίτλερ : «ο Θεός να φρουρεί και να φυλάει το Φύρερ μας».
Ο Ράλλης απολογούμενος στο δικαστήριο παρωδία το 1945 είπε μεταξύ άλλων και τα εξής : «Εγώ ότι έκανα το 'κανα σε συνεννόηση με τις μυστικές

υπηρεσίες των Άγγλων και με τη σύμφωνη γνώμη του πολιτικού κόσμου, Σωφούλη, Γονατά, Τσαλδάρη και της ελληνικής κυβερνήσεως του Καΐρου».

Πλιντζανόπουλος.

«Εμείς αναγνωρίζαμε μόνο την κυβέρνηση του Ράλλη που με ασύρματο συνεννοούνταν τακτικά με την κυβέρνηση του Καΐρου (δηλαδή με την κυβέρνηση εθνικής ενότητας)»Σπηλιωτόπουλος.
«Ο Παπαντρέου, ο πρόεδρος της Κυβέρνησης εθνικής ενότητας, μας είπε με γράμμα του να καταλάβουμε επίκαιρες θέσεις στην Αθήνα μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Εγώ δε προειδοποίησα για να μη διασαλευτεί η τάξη, ότι θα κατέβω κάτω και θα κάψω τους συνοικισμούς. Μόλις έφτασαν οι Άγγλοι τον συνάντησαν και τον συνεχάρησαν , του υποσχέθηκαν πως ο οπλισμός των ταγμάτων ασφαλείας θα παραμείνει στα χέρια τους».

Έπειτα από αυτά τα στοιχεία μπορεί να αμφιβάλλει κανείς πως το μεγαλύτερο χτύπημα του Εαμικού κινήματος προήλθε από τους Άγγλους και την πουλημένη ντόπια πλουτοκρατική

ολιγαρχία με τα πληρωμένα τσιράκια της ; Έπρεπε να περάσουν σαράντα χρόνια για να αναγνωρίσει το κράτος τη μεγάλη προσφορά του Εαμικού κινήματος στην απελευθέρωση της

Ελλάδας από τον μισητό φασισμό και τώρα με δισταγμούς όλοι οι ιστορικοί ρίχνουν άπλετο φως στα γεγονότα εκείνης της εποχής με βιβλία που έγραψαν και βγαίνει από αυτά ξεκάθαρο το συμπέρασμα :

Ποιοι πολέμησαν το φασισμό με συνέπεια κι αυτοθυσία και ποιοι τον υπηρέτησαν (το φασισμό) εις βάρος της ανεξαρτησίας της πατρίδας μας ;
Όλοι εκτός από τους προοδευτικούς συγγραφείς που έγραψαν πάρα πολλά βιβλία και πολλά ακόμα θα γράψουν. Ακόμα και συντηρητικοί συγγραφείς δεν μπόρεσαν να αιτιολογήσουν τα γεγονότα της κατοχής το 1941-44 και τα επακόλουθα του εμφυλίου πολέμου 1946-49. Ο Πυρομάγλου στο βιβλίο του «Δούρειος Ίππος» γράφει πως η συνεργασία του Ε.Δ.Ε.Σ, της Ε.Κ.Α και της κυβερνήσεως Ράλλη ήταν στενή. Αυτό συνιστούσαν και προωθούσαν οι αγγλικές υπηρεσίες κατασκοπίας στην Ελλάδα. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο βιβλίο του «Ιστορία του ελληνικού έθνους» γράφει πως η ενίσχυση των κατοχικών κυβερνήσεων από την ηγεσία των συντηρητικών κομμάτων ήταν αντεθνική πράξη και στρέφονταν εναντίον των συνεπών δυνάμεων του έθνους που ήταν του Ε.Α.Μ και οι συνεργαζόμενες με αυτό προοδευτικές δυνάμεις. Έπειτα από αυτά τα λίγα στοιχεία που ανέφερα πιο πάνω βγαίνει αβίαστα και ξεκάθαρα το συμπέρασμα ότι οι πιο συνεπείς δυνάμεις που πολέμησαν τους κατακτητές ήταν το Ε.Α.Μ. με το ηρωικό Ε.Λ.Α.Σ.

Τα σχέδια των Άγγλων θα αποτύγχαναν αν δε γίνονταν ορισμένα σφάλματα στην πορεία του αγώνα από την ηγεσία των συνεργαζομένων κομμάτων του Ε.Α.Μ. Τα σφάλματα αυτά της ηγεσίας άλλαξαν το ρου της ιστορίας και έφεραν οπωσδήποτε τα πάνω κάτω και από νικητής που έπρεπε να είναι το Ε.Α.Μ. βρέθηκε όλως περιέργως και μόνο στην Ελλάδα στους ηττημένους για να αναγκαστεί έπειτα από ένα χρόνο, την άνοιξη του 1946, να ξαναπάρει τα όπλα για να συνεχίσει τον αγώνα της δημοκρατίας και της δικαίωσης, τον αγώνα της ανεξαρτησίας της πατρίδας μας.
Το αντικείμενο του παρόντος βιβλίου δεν είναι να ιστορίσω τα επακόλουθα γεγονότα. Αυτά τα εξιστόρησαν πολλοί μελετητές και ιστορικοί. Εγώ θα σταθώ στον τίτλο του βιβλίου που είναι η προσφορά της Στυλίδας και των δεκαέξι (16) χωριών της ανατολικής Φθιώτιδας στον αγώνα για απελευθέρωση και θα αρχίσω πρώτα από τη Στυλίδα.

Στυλίδα

Στη Στυλίδα με τα τρία σημαδιακά κατορθώματα που ανέφερα λεπτομερώς στην αρχή του βιβλίου και στα στελέχη της οργάνωσης της ανήκει μια ξεχωριστή τιμή και θα αναφέρω τα ονόματα αυτών που πρωτοστάτησαν στην οργάνωση :

1.Βαγγέλης Μπαρούδας

2.Χαράλαμπος Καστιανίδης

3.Αριστείδης Γιαννολόπουλος

4.Μιχάλης Τρίγκας

5.Κώστας Π. Οικονόμου

6.Βλάσης Καϊμάκης

7.Ευτύχιος Γούλας

8.Δημήτριος Ζάχος

9.Μανώλης Παπής

10.Παναγιώτα Παπαχουλιάρα - Διβριώτου

11. Νικόλαος Χαρλαμπίτας

12. Στέφανος Κουφιώτης

13. Αριστείδης Δημουλάς

14. Αθανάσιος Κ. Καϊμάκης

15. Νικόλαος Π. Οικονόμου

Αυτά τα στελέχη εργάστηκαν στην οργάνωση Στυλίδας και τίμησαν τον εαυτό τους σαν εθελοντές αγωνιστές και την οργάνωση Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ. που υπηρέτησαν. Εδώ είμαι υποχρεωμένος να αναφέρω ότι στην πορεία μερικοί λιποψύχησαν και έφυγαν από την ενεργό δράση. Αυτό όμως δε μειώνει πολύ την προσφορά τους στον αγώνα. Σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες αυτά συμβαίνουν. Κακό θα ήταν αν πέρναγαν από το ένα στρατόπεδο στο άλλο, δηλαδή από την απελευθερωτική δράση τους στην προδοσία και αυτό δεν έγινε από αυτά τα μέλη της οργάνωσης. Η λιποψυχία είναι ανθρώπινη αδυναμία και έτσι πρέπει να την κρίνουμε.

Θα συνεχίσω με την αφήγηση της προσφοράς των 16 χωριών της ανατολικής Φθιώτιδας, αρχίζοντας από τα δυτικά από το χωριό Λογγίτσι.

Το Λογγίτσι, μικρό χωριό και ορεινό σχετικά, προσέφερε αρκετά στον απελευθερωτικό αγώνα, και λόγω της θέσης του αλλά και κυρίως διότι είχε δυο δραστήρια στελέχη, το

Βασίλειο Κων. Χριστοδούλου και το Βασίλειο Δουδούμη. Αυτοί οι δυο αγωνιστές, και ιδίως ο Βασίλειος Χριστοδούλου, ήταν το στήριγμα όχι μόνο του χωριού τους αλλά οκαθοδηγητής και των άλλων οργανώσεων των γειτονικών χωριών.

Το Αυλάκι, χωριό μικρό με αδύναμη οργάνωση. Στο χωριό αυτό κυριαρχούσαν οι μεγάλοι ιδιοκτήτες Ζερβαίοι, Ντάλας και οι ολίγοι κολίγοι ήταν φοβισμένοι και άτολμοι γιαδράση. Εξέχουσα θέση στην οργάνωση είχαν δυο τρεις, ο Γεώργιος Ζέρβας (Κλεφτάκης) Σαρακατσάνος, ο Παναγιώτης και ο Γεώργιος Τρικαλίτης. Η προσφορά τους όμως ήταν μικρή

για τους παραπάνω λόγους.

Η Αγία Μαρίνα, παραθαλάσσιο χωριό του Μαλιακού. Και σε τούτο το χωριό η οργάνωση ήταν αδύναμη από το φόβο των αντίποινων . Οι κάτοικοι προπάντων ψαράδες, αλλά και επειδή οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν το μικρό λιμανάκι με τη γέφυρα φορτώσεως μεταλλεύματος, αλλά και την πυκνή μεταφορά πολεμικού υλικού με το τρένο, και έπειτα από τηνανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου 25/11/1942 και το πάθημα με το σαμποτάζ του καϊκιού από την οργάνωση της Στυλίδας, έκαναν το παν να εμποδίσουν τους Αγιαμαρινιώτες να κάμουν μια αξιόμαχη οργάνωση. Εκεί όμως έπαιξαν κάποιον ρόλο βοηθώντας το κίνημα οι αδελφοί Κουλακιώτη, Κώστας και Αντρέας και ο Ευθυμίου.

Η Νεράιδα προσέφερε αρκετά στον απελευθερωτικό αγώνα. Ήταν από τα πρώτα χρόνια που έκαναν οργάνωση και τούτο χάρη στα προοδευτικά της παιδιά, τον Σπύρο Κατσικονούρη, καπετάνιο της πρώτης ανταρτοομάδας που ανέφερα πιο πάνω τον Ιωάννη Τσάκαλο, καπετάνιο μετέπειτα του Ε.Λ.Α.Σ., το Γεράσιμο Σπανό, δραστήριο αγωνιστή και έμπειρο στα οργανωτικά, τον Ηλία Κων. Μουστάκα, το Χαράλαμπο Ευαγγ. Θάνο, τον Αθανάσιο Λαΐνα, τον Κωνσταντίνο Λαΐνα, τη Γιαννούλα Κατσαδούρα, τη Δέσπω Κατσαδούρα και αρκετά άλλα παιδιά που προσέφεραν στον αγώνα ανεκτίμητες προσφορές. Ξεχωριστή θέση είχε και ο παπά Θανάσης Τσάκαλος που στάθηκε ακούραστος μαχητής και σαν ιερέας και σαν αγωνιστής.

Η οργάνωση (βλαχοποιμένων). Σε αυτή την οργάνωση ανήκα κι εγώ, ο συντάξας του παρόντος βιβλίου. Η οργάνωση αυτή αποτελούνταν από τους κτηνοτρόφους που ξεκαλοκαίριαζαν με τα κοπάδια τους στα λιβάδια Σαπουνά, Βουρλιά, Αρκουδοπούρνι και Δρίστελλα. Ήταν γύρω στις 60 οικογένειες. Αυτή η οργάνωση λειτουργούσε κατά τους θερινούς μήνες από 20 Μαΐου έως 20 Οκτωβρίου σαν παράρτημα της οργάνωσης Στυλίδας με έδρα Λιαναίικα κονάκια στη Βουρλιά και το χειμώνα στο Σιδερά. Αυτή η οργάνωση προσέφερε αρκετά στον απελευθερωτικό αγώνα, γιατί το καλοκαίρι οι ως άνω αναφερόμενοι οικισμοί (Στάνες) ήταν το αποκλειστικό πέρασμα των ένοπλων τμημάτων του Ε.Λ.Α.Σ. προς τη δυτική Φθιώτιδα. Κι η Εύβοια ακόμα είχε οργανωτική σύνθεση καλή με έμπειρα στελέχη όπως ο Δημήτριος Επίσκοπος, ο Ιωάννης Ζακούλας, ο Γεώργιος Πεπόνας, ο Κωνσταντίνος Τσαλάγκας, ο Ιωάννης Κ. Μπούρχας. Υπήρχε λαϊκή δικαιοσύνη που εκδίκαζε ότι διαφορές υπήρχαν στους κτηνοτρόφους .

Τόση ήταν η επιρροή της λαϊκής δικαιοσύνης που συμβίβαζε διαφορές που εκκρεμούσαν χρόνια στα δικαστήρια. Αυτή την αποτελούσαν άτομα κύρους όπως ο Αθανάσιος Κούτρας, ο Κητάκος Χρήστ. Μπούρχας, ο Κωνσταντίνος Δημ. Μπούρχας, ο Αριστείδης Φυτιλής και ο Αθανάσιος Καλοδήμος. Αυτό το πενταμελές λαϊκό δικαστήριο λειτούργησε καθ' όλη την κατοχική περίοδο και οι αποφάσεις του έμειναν σεβαστές και μετά την απελευθέρωση κανένας μα κανένας δεν τόλμησε να τις αμφισβητήσει. Η δε ομάδα εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. πρόσφερε αρκετές ενισχύσεις σε μάχες, βοηθώντας τα ένοπλα τμήματα όπως στη μάχη του Αλμυρού 6 Αυγούστου 1943, στη μάχη της Άμφισσας σαν τμήμα παρενόχλησης στα Γαλανέικα Λαμίας που παρενοχλούσαν επί δυο ημέρες τα τμήματα των Γερμανών για να μην πάνε προς ενίσχυση στην Άμφισσα στις 10 Αυγούστου, στη μάχη της Στυλίδας για την απελευθέρωση Ιταλών αιχμαλώτων στις 17 Ιουλίου και σε άλλες όπως στην αιχμαλωσία των Γερμανών, 100 περίπου στο Αργυρονήσι τον Οκτώβριο του 1944. Αυτό μαζί με ένοπλο τμήμα του μόνιμου (ανεξάρτητου Όθρυος) και άλλες εφεδροελασίτικες ομάδες των γειτονικών οργανώσεων.

Η οργάνωση Ανύδρου (Νίκοβας). Κι αυτή η οργάνωση είχε μια δράση με λίγα και όχι τόσο αξιόμαχα στελέχη όπ(ος τον Δημήτριο Τσαλάγκα, το Στέλιο Καραμήτσο, το Γεώργιο Στεργίου, που ήταν καθ' όλη την περίοδο της κατοχής, πρόεδρος τοπικής αυτοδιοίκησης. Το χωριό αυτό έδωσε τους πρώτους αντάρτες που επάνδρωσαν μέσα στο 1942 την μικρή τότε ανταρτοομάδα Μπεγνή Παριανού με τους αδελφούς Φωτίου, Στέλιο και Αθανάσιο, οι οποίοι και υπηρέτησαν πιστά στον απελευθερωτικό αγώνα έως το τέλος. Η μετά Δεκεμβριανή κυβέρνηση τους καταδίκασε σε θάνατο και τους εκτέλεσε το Γενάρη του 1948 στην Αίγινα.

Η οργάνωση του Αχινού ήταν πιο δραστήρια οργάνωση χάρη στα έμπειρα στελέχη της το Θωμά Νικολάου, το Γεώργιο Πανταζή, το Χρήστο Γεωργακόπουλο, τον Ηλία Γαλή και άλλους, παρ' όλες τις προσπάθειες των Μπλουναίων που προσπαθούσαν να τους φοβίσουν και να ακολουθήσουν τις δικές τους επιδιώξεις, δηλαδή τη συγκρότηση αντιεαμικής οργάνωσης, αυτοί στάθηκαν ακλόνητοι. Συνέβαλλε δε η οργάνωση αυτή πολύ στη συγκέντρωση τροφίμων και ιδίως λαδιού. Ήταν το στήριγμα της επιμελητείας του ανεξάρτητου Όθρυος αλλά και γενικά των ανταρτικών τμημάτων της δυτικής Φδιώτιδας καθώς και η Κουβέλα, συνοικία του Αχινού με τους Λυμπαιραίους που αποτελούσε μια κοινότητα με τον Αχινό.

Το χωριό Ράχες, χωριό με πολλούς μεγαλοκτηματίες και με μεγάλη παραγωγή λαδιού αλλά και αρκετών δημητριακών, ήταν το κέντρο των εθνικοφρόνων της ανατολικής Φθιώτιδας.
Στο χωριό αυτό γινόταν οι κρυφές συγκεντρώσεις των αντιεαμικών στοιχείων της περιοχής. Είχαν μεγάλες διασυνδέσεις και με τη δυτική Φθιώτιδα, με την οργάνωση Ε.Δ.Ε.Σ. που πίσω από αυτά τα τέσσερα γράμματα κρύβονταν όλος ο εσμός των προδοτικών στοιχείων που δρούσαν με το πρόσχημα δήθεν πώς έκαναν απελευθερωτικό αγώνα μα στην ουσία ήταν προδότες καταδότες και συνεργάτες των Ιταλογερμανών. Ανταρσία προς την πατρίδα θεωρούσαν την προδοσία και σαν μόνο στόχο τους έβαζαν τον περιορισμό της οργάνωσης, το Ε.Α.Μ. , Ε.Λ.Α.Σ., γι' αυτό και κατέδιδαν στους κατακτητές τα καθοδηγητικά στελέχη του Ε.Α.Μ. πιστεύοντας πως θα μειώσουν την ανάπτυξη του. Παρ' όλα αυτά και αυτό το χωριό προσέφερε αρκετά στη μικρή εαμική οργάνωση του αγώνα. Οι αδελφοί Χαράλαμπου Τσιάμη, Σπύρος και Κώστας, ο Παναγιώτης Παπαθανασίου, ο ανάπηρος του αλβανικού πολέμου Χρήστος Λαίνας, ο Γεώργιος Αρλεπάνος, ο Δημήτριος Ακβίβος και άλλοι πιο ασήμαντοι κράτησαν την οργάνωση Ε.Α.Μ. Ραχαίων σε δράση.

Το Αχλάδι, μικρό παραθαλάσσιο χωριό με λίγους κατοίκους προπάντων ψαράδες δεν είχε και μεγάλη προσφορά στον αγώνα όχι γιατί ήταν αντίθετοι οι άνθρωποι στον απελευθερωτικό αγώνα αλλά ήταν ακατατόπιστοι. Δε βρέθηκε σε αυτό το χωριό κανένα οργανωμένο στέλεχος να τους καθοδηγήσει και να δημιουργήσει πυρήνα όπως θα λέγαμε.

Τότε μόνο ο Παναγιώτης Παπαθανασίου από το κοντινό χωριό Ράχες έκανε αρκετή προσπάθεια και στο φούντωμα του αγώνα το 1943-44 έκανε μια οργάνωση Ε. Α. Μ. με μικρή δράση.

Η Σπαρτιά είχε ιδιαιτερότητα. Οι κάτοικοι αυτού του χωριού ήταν κακομοίρηδες, αφιλόξενοι, στρεψόδικοι και κολλημένοι σαν το όστρακο στο ατομικό τους και μόνο συμφέρον, αλλά και λίγο επηρεασμένοι από τους ραχιώτες κατοίκους της γειτονικής κοινότητας, με τους οποίους είχαν οικονομικούς δεσμούς και δούλευαν στα κτήματα των μεγαλοκτηματιών ραχιωτών. Αυτοί είχαν μια πολύ αδύναμη εαμική οργάνωση και μόνο για λίγη εξυπηρέτηση των τμημάτων του Ε.Λ.Α.Σ. που πέρναγαν από το χωριό τους σε καταλύματα, τροφή και κανένα σύνδεσμο. Αυτό φάνηκε μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας και την παράδοση του ματωβαμένου και τιμημένου οπλισμού του Ε.Λ.Α.Σ. Ήταν από τα πρώτα χωριά που έσπευσε να κάνει οργάνωση εθνικοφρόνων και μαζί με το γειτονικό χωριό Ράχες ανέπτυξαν μεγάλη δράση καταδιώκοντας τους αγωνιστές της εαμικής εθνικής μας αντίστασης. Δε γνωρίζω στο χωριό αυτό υπεύθυνα πρόσωπα που να έδωσαν κάποια ξεχωριστή προσφορά στην αγώνα.

Το χωριό Μύλοι είναι ημιορεινό χωριό με φιλόξενους κατοίκους, όχι πολύ πλούσιο αλλά πολύ διαφορετικό από τη Σπαρτιά που είναι γειτονικό στους Μύλους. Εκεί έβρισκαν πρόθυμη εξυπηρέτηση όχι μόνο τα ένοπλα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. αλλά και κάθε διερχόμενος, καταδιωκόμενος αγωνιστής. Εκεί ο Ε.Λ.Α.Σ. είχε το συνεργείο τσαγκάρηδων και αργότερα το 1944 εκεί είχε έδρα η διοίκηση του τάγματος εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. με διοικητές το Νικόλαο Καρκάνη, το Μήτσο Περίσιο και το Δημήτρη Επίσκοπο. Εκεί το 1944 συγκροτήθηκε και συνεργείο ραφτάδων για ράψιμο στολών των ανταρτών. Η προσφορά του χωριού ήταν μεγάλη και αυτό θα το κατανοήσετε στο σημείο που αναφέρω τα ονόματα των δέκα και πλέον θυμάτων. Τα περισσότερα από αυτά τα εκτέλεσαν οι Λεγεωνάριοι Ιταλοπροδότες στο χτένι που έκαμαν οι Ιταλοί τον Απρίλιο του 1943 για την εξόντωση του ανεξάρτητου Όθρυος που δρούσε στην περιοχή. Μετά απ' αυτό οι αντάρτες για να πάρουν εκδίκηση, εξόντωσαν αρκετούς από αυτούς.

Η Πελασγία είναι κεφαλοχώρι του ανατολικού άκρου της ανατολικής Φθιώτιδας. Παραγωγικό χωριό που εκτός από τις ελιές έχει και σιτο-καλλιέργεια. Εκεί κυριαρχούσε ο τσιφλικάς Δροσόπουλος μέχρι το 1955-57, όταν απαλλοτριώθηκαν αρκετά κτήματα από το τεράστιο τσιφλίκι του και έτσι απέκτησαν γη οι φτωχοί κολίγοι Πελασγιώτες, που χρόνια την πότιζαν με τον ιδρώτα τους. Η Πελασγία είχε αρκετούς οργανωμένους κατοίκους, τόσο άντρες όσο και γυναίκες, γεγονός που οφείλεται σε μια εξέχουσαεπαναστατική φυσιογνωμία, το Μάνθο Σουλιωτόπουλο, αρκετά μορφωμένο αλλά και ευκατάστατο. Ο Σουλιωτόπουλος, στέλεχος του εαμικού κινήματος και πολύ αγαπητός τόσο στους κατοίκους της Πελασγίας όσο και στους κατοίκους των γειτονικών χωριών, έχαιρε υπολήψεως και εκτιμιούνταν πολύ σαν άνθρωπος και σαν επαναστάτης. Αυτός και η αδελφή του Θεοδώρα συνέβαλαν πολύ στη δημιουργία μιας ισχυρής οργάνωσης. Είχε όμως κι αυτός την τύχη που είχαν τόσα και τόσα εαμικά στελέχη. Τον καταδίκασαν σε θάνατο με ουτοπικές και αστήρικτες κατηγορίες και το 1948 τον εκτέλεσαν στην Αίγινα σε αντίποινα για την προβοκατόρικη δολοφονία του τότε Υπουργού Δημόσιας Τάξης της ΚυβέρνησηςΚέντρου, Χρήστου Λαδά.

«Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκέπασε, τόσο αυτόν όσο και άλλα στελέχη του Ε.Α.Μ.».

Ο καταλύτης χρόνος που αμβλύνει τα μίση και τα πάθη δικαίωσε τη θυσία τους που έπεσαν με την κραυγή : «το αίμα μας να είναι το τελευταίο που χύνεται από αδελφοβόλα μίση, ο αχνός του να γίνει νάμα συμφιλίωσης και κοινωνικής απελευθέρωσης».

Έπρεπε να περάσουν σαράντα ολόκληρα χρόνια ώσπου δειλά - δειλά, αισθανόμενοι την ενοχή της η πατρίδα και οι κυβερνώντες αυτήν, να αναγνωρίσουν τους αγώνες και τις θυσίες της εαμικής αντίστασης και να ακούσουμε επιτέλους εμείς, οι επιζώντες αγωνιστές, σακατεμένοι από τις πολύχρονες κακουχίες, από τα επίσημα κρατικά όργανα, Νομάρχες, Υπουργούς, φράση που λέει πολλά (σε επίσημες τελετές απονομής μεταλλίων):
«τιμημένοι αγωνιστές της εαμικής εθνικής αντίστασης»

Μα αγαπητοί μου αναγνώστες μήπως οι αγωνιστές των απελευθερωτικών αγώνων της πατρίδας μας δεν είχαν την ίδια τύχη ; Τους τυράννησαν, τους διαπόμπευαν, τους καταδίκασαν σε θάνατο ως εθνοπροδότες για να έλθει το πλήρωμα του χρόνου που όπως προανέφερα να απαλειφθούν τα μίση και τα κομματικά πάθη και τώρα να τους στήσουμε ανδριάντες, μνημεία και τύμβους θυσιών σε όλα τα σημεία του Ελλαδικού χώρου.

Τι έγινε με τον θρυλικό Κολοκοτρώνη ή τον Πλαπούτα; Τους καταδίκασαν σε θάνατο με ψεύτικες και αστήρικτες κατηγορίες, τους χλεύασαν σαν προδότες, τους έσυραν στα κάτεργα του Ναυπλίου και μετά το θάνατο τους (πέθαναν πικραμένοι για την αδικία της καταδίκης τους) τους έστησαν αγάλματα ορειχάλκινα για να τα θωρούν και να τα στεφανώνουν οι γενιές που ακολούθησαν στις εθνικές εορτές. Ίδια και απαράλλαχτη ήταν η μοίρα των αγωνιστών της εθνικής αντίστασης.

Θα αναφέρω ένα μικρό κατάλογο των στελεχών της οργάνωσης Ε.Α.Μ. Πελασγίας με πρώτο τον Μάνθο Σουλιωτόπουλο, την αδελφή του Θεοδώρα Σουλιωτοπούλου - Αθανασίου, τοΓεώργιο Βαζούρα, τον Πολύμερο Κατσαρό κ.λ.π.

Θεώρησα καθήκον μου να αναφέρω τα ονόματα αυτών που έπεσαν. Άλλοι πολεμώντας τον κατακτητή και άλλοι που τους εκτέλεσαν στα διάφορα θυσιαστήρια, όπως στην Ξηριώτισσα Λαμίας, την Αίγινα, το Μιζούρλο στη Λάρισα, το Λαζαρέτο στην Κέρκυρα και άλλα μικρότερης σημασίας, μα και άλλοι που δολοφόνησαν οι τραμπούκοι παρακρατικοί Βουρλάκηδες, Σούρληδες, Κοντούρηδες, Μπηξτήδες και άλλοι που δρούσαν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και δεν μπορώ να δώσω στοιχεία. Μια και μόνη κραυγή βγαίνει από το στόμα μας :
«αιωνία η μνήμη σας».

Σουβάλα

Η Σουβάλα είναι μικρό χωριουδάκι στον κάμπο της Πελασγίας, παραγωγικό σε σιτηρά. Προπάντων είναι κοντά στο Βαθύκοιλο, με το οποίο αποτελούσαν μια κοινότητα. Για το λόγο αυτό θα αναφέρω τα ονόματα των αγωνιστών μαζί:
(«αν δεν είναι έτσι ας με συγχωρήσουν οι αναγνώστες αυτού του βιβλίου διότι τα χρόνια που μεσολάβησαν είναι πολλά και έκαμα προσπάθεια να είμαι αντικειμενικός, διότι πρόκειται για ιστορικό βιβλίο που δεν επιδέχεται παραλήψεις και παρερμηνείες των ιστορικών γεγονότων. Φίλοι αναγνώστες η μνήμη καμιά φορά μας απατά, αλλά ένα ιστορικό βιβλίο που γράφτηκε από αγωνιστή, γνώστη των γεγονότων, δε χάνει ποτέ την αξία του «).

Γλύφα

Η Γλύφα, χωριό παραθαλάσσιο με λίγους ψαράδες και παραγωγικό με ελαιοπαραγωγούς κυρίως, συμμετείχε κι αυτό στην εθνική μας αντίσταση.

Έτσι, όπως προαναφέρω, τα θύματα τα έχω καταγράψει μαζί διότι οι κάτοικοι και αυτών αλλά και άλλων χωριών που αναφέρω σε τούτο μου το βιβλίο μετατοπίστηκαν από το ένα

χωριό στο άλλο, όπως η Σπαρτιά που τώρα είναι Νέα Σπαρτιά
Βαθύκοιλο

Το Βαθύκοιλο είναι χωριουδάκι παραθαλάσσιο απέναντι από την Εύβοια (τους Ωρεούς). Είναι χωριό γραφικό στο ανατολικό άκρο του Νομού Φθιώτιδας και διέρχεται από το

στενό της θαλάσσιας λωρίδας που συνδέει τον Παγασητικό με το Μαλιακό κόλπο. Είναι υποχρεωτικό θαλάσσιο πέρασμα προς τα στενά του Ευρίπου και τη Χαλκίδα και γενικά έξοδος προς την ανοιχτή θάλασσα και το Αιγαίο Πέλαγος. Οι κατακτητές ήθελαν να έχουν ανοιχτή τη θαλάσσια συγκοινωνία τόσο με τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου πελάγους όσο και με το Ιόνιο πέλαγος από όπου ήθελαν να ενισχύουν το εκστρατευτικό σώμα του Ρόμελ, που δρούσε απέναντι στη Λιβύη. Είχε τεράστια σημασία γι' αυτούς οι θαλάσσιοι δίαυλοι να είναι ανοιχτοί, ελεύθεροι.

Το γενικό στρατηγείο του Ε.Λ.Α.Σ. αποφάσισε να συγκροτήσει στολίσκο από επιταγμένα καΐκια ελληνικά, τα εξόπλισε με ό,τι οπλισμό βαρύ μπορούσε και επέλεξε διάφορους ορμίσκους με οχυρές θέσεις να αγκυροβολούν αυτά τα πλεούμενα. Σαν τέτοιο οχυρό ορμίσκο για το στενό του Παγασητικού-Μαλιακού-Ευβοϊκού βρήκε πιο κατάλληλο το Βαθύκοιλο, που πράγματι προσφερόταν για τέτοια δουλειά. Επίταξε λίγα καΐκια στην αρχή δυο-τρία, μετά έξι-επτά, τα εξόπλισε με τον λίγο οπλισμό που διέθετε στις αρχές το 1943 και στενό. Έτσι, τους δημιουργήθηκε καινούριο πρόβλημα, ενώ είχαν το βάσανο με τα τορπιλίσματα που τουςέκαναν τα ελληνικά υποβρύχια με τον ηρωικό παπά Νικολή αλλά και τα εγγλέζικα υποβρύχια που όργωναν τις ελληνικές θάλασσες.

Αυτούς τους μικρούς στολίσκους τους ονόμασαν Ε.Λ.Α.Ν. Τέτοιοι οργανώθηκαν αρκετοί στα παράλια της Κασσάνδρας, του Πόρτο Λάγος, του Κορινθιακού κ.λ.π. Πολλά τα κατορθώματα του Ε.Λ.Α.Ν., μα θα αναφέρω ένα χαρακτηριστικό. Με τις συλλήψεις των Εβραίων στην Ελλάδα το 1943-44 οι Γερμανοί με τα μίσθαρνα όργανα της κυβερνήσεως του Ράλλη λεηλατούσαν τις περιουσίες των άτυχων Εβραίων που οικογενειακώς έσερναν στα στρατόπεδα και τα κλοπιμαία τα φόρτωναν σε καΐκια για να τα πάνε στην Αθήνα να τα μοιραστούν. Ένας από αυτούς τους εθνοπροδότες και μπράβος της δεξιάς ήταν και ο περιβόητος λήσταρχος Καραθανάσης, γνωστός από τις τρεις απόπειρες δολοφονίας εναντίον του Ελευθέριου Βενιζέλου. Αυτός συνόδευε τα κλοπιμαία για να παίρνει το μερίδιο του κατ' επανάληψη.

Αφού η οργάνωση του Ε.Α.Μ. Βόλου ανακάλυψε το δρομολόγιο του, ειδοποίησε την οργάνωση Ε,Α.Μ. Λαμίας ότι ένα καΐκι θα πέρναγε από το στενό με αρκετά κλοπιμαία. Αυτή έδωσε εντολή στο στολίσκο του Ε.Λ.Α.Ν. να το συλλάβουν πάση θυσία. Το Ε.Λ.Α.Ν. έστησε παρατηρητήρια προς το Τραγοβούνι και μόλις το καΐκι, άραξε, αμέσως κινητοποιήθηκαν τα πλεούμενα και μ' ένα σάλτο, όπως το λένε οι ναυτικοί, σαλτάρισαν στο κατάστρωμα, αφόπλισαν τους Γερμανούς συνοδούς και κατεβαίνοντας στα αμπάρια, βρήκαν κρυμμένο να τρέμει από το φόβο του τον παλικαρά Καραθανάση-γερό λαβράκι- που έψαχναν από πολύ καιρό για να τον συλλάβουν. Άρχισε να τους παρακαλάει και να τους εκλιπαρεί να μην τον σκοτώσουν μα ήταν ποτέ δυνατόν να γλιτώσει αυτό τορετάλι, ο εθνοπροδότης ; Το φορτίο ήταν πολύτιμο : ρουχισμός, τρόφιμα, οπλισμός και μερικές ράβδους χρυσού.

Αυτό ήταν ένα από τα πολλά μα πάρα πολλά κατορθώματα του ηρωικού Ε.Λ.Α.Ν. όσο για την οργάνωση του χωριού Βαθύκοιλου δούλεψε άψογα. Θυσίασαν τα πάντα βοηθώντας το

Ε.Λ.Α.Ν. Σαν πρωταγωνιστές της οργάνωσης διακρίθηκαν τα υπεύθυνα πρόσωπα της τοπικής οργάνωσης Ε.Α.Μ. αλλά και οι υπεύθυνοι του εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. Περισσότερο απ' όλους ο ακούραστος Μάνθος Σουλιωτόπουλος. Τα υπεύθυνα στελέχη ήταν από τις οικογένειες των Κατσαραίων και των Στουρναραίων που πλήρωσαν ακριβά αυτή τους την προσφορά, όπως είδατε στον κατάλογο των θυμάτων. Το μετά Δεκεμβριανό δοσίλογο κράτος με τους παρακρατικούς Κοντούρηδες, Μπήξτηδες και άλλους δολοφόνησαν αυτά τα στελέχη για να ικανοποιήσουν τα αιμοβόρα τους ένστικτα.

Αφού έκανα μια όσο το δυνατόν πλήρη καταγραφή των δεκαέξι (16) χωριών της ανατολικής Φθιώτιδας, ιστόρησα την προσφορά τους στην εθνική μας αντίσταση, παρουσιάζοντας τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στο κάθε χωριό, χωρίς να θέλω να μειώσω την προσφορά και άλλων πολλών επώνυμων και ανώνυμων αγωνιστών, οι οποίοι προσέφεραν στον απελευθερωτικό αγώνα, πολλοί μάλιστα με θυσίες ατομικές μα και οικογενειακές. Δεν ήταν λίγη η προσφορά αυτών που ακολούθησαν εθελοντικά τα ένοπλα τμήματα του θρυλικού Ε.Λ.Α.Σ. εγκαταλείποντας οικογένεια, περιουσία και προσφέροντας τον εαυτό τους στον αγώνα γνωρίζοντας τις συνέπειες : τον κίνδυνο της ζωής τους, την αρπαγή της περιουσίας τους, το κάψιμο του σπιτιού τους. Ωστόσο αυτά τα έκαναν θυσία για το μόνο επιδιωκόμενο σκοπό : την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τα βρωμερά, αιμοβόρα όντα, τους φασιστές, κατακτητές. Αυτοί οι αγωνιστές ας με συγχωρήσουν που δεν μπορώ να θυμηθώ στο σύνολο όλους όσους πήραν μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα είτε ως ένοπλοι στα μόνιμα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ., είτε ως έφεδροι ή και ως απλοί αγωνιστές στις πολιτικές οργανώσεις. Δεν είναι δυνατόν να τους καταγράψω όλους ονομαστικώς σε αυτό το μικρό βιβλίο, όμως η προσφορά όλων αυτών που δεν αναφέρονται ονομαστικά είναι μεγάλη.

Σήμερα που καταλάγιασαν τα μίση της αλληλοσφαγής και της σκοπιμότητας και έπαψαν να συσκοτίζουν την αλήθεια και να λανσάρουν το ψεύδος και τη συκοφαντία, σήμερα που ο λαμπερός ήλιος της αλήθειας διέλυσε τα βαθιά σκοτάδια της διαστρέβλωσης των γεγονότων, αναγκάστηκε η πολιτεία να μας αναγνωρίσει την εθνική μας αντίσταση τόσο τις περιόδους 1941-44 και 1945-49 όσο και τους αγώνες του δημοκρατικού στρατού. Τώρα που και οι λίγοι δύσπιστοι έσκυψαν το γόνα μπρος στους τύμβους, στα μνημεία που στήθηκαν για τους αγωνιστές, που θυσιάστηκαν για μια Ελλάδα ελεύθερη, απαλλαγμένη από ξένη εξάρτηση, με νοικοκύρηδες στον τόπο τους στα βουνά και στους κάμπους όπου είναι σπαρμένα τα κόκαλα των παιδιών της, τους ίδιους τους Έλληνες, που πάλεψαν με νύχια και με δόντια για να την κάνουν ελεύθερη, είναι καθήκον όλων μας να κοιτάξουμε μπροστά, στο μέλλον και στην προκοπή του τόπου μας.

Εμείς οι αγωνιστές της Εαμικής εθνικής αντίστασης τείνουμε όπως πάντα το χέρι της συμφιλίωσης ξεχνάμε τους διωγμούς, τους κατατρεγμούς, τις εκατόμβες των θυμάτων για το γενικό καλό της πατρίδας μας.

Μετά από τη μικρή αυτή παρένθεση θεωρώ υποχρέωση μου να ολοκληρώσω την καταγραφή τούτου του βιβλίου αναφέροντας τα χωριά της ανατολικής Φθιώτιδας ένα - ένα με πρώτη τη Στυλίδα με σκοπό να καταγραφούν τα θύματα τόσο του πολέμου 1941-44 ενάντια στους κατακτητές όσο και του πολέμου ενάντια στην ξένη εξάρτηση του αγώνα του δημοκρατικού στρατού. Θα προσπαθήσω να καταγράψω έναν όσο το δυνατόν πιο λεπτομερή κατάλογο των θυμάτων, για να τιμήσω τη θυσία τους. Τον ίδιο κατάλογο θα καταγράψω συγκεντρωτικά και στο τέλος, έτσι ώστε να μην αδικήσω κανέναν, όσο βέβαια μου είναι δυνατόν, γιατί πέρασαν πολλά χρόνια, ώσπου να μας επιτραπεί να τα τιμήσουμε όπως τους είχαμε υποσχεθεί.

Στυλίδα

Η Στυλίδα όπως ανάφερα έχει ένα μεγάλο μέρισμα σε θύματα τόσο στον αγώνα 1941-44 όσο και στον εμφύλιο. Θα αρχίσω με τους εκτελεσθέντες της πρώτης ανταρτοομάδας.

1.Σπύρος Κατσικονούρης

2.Χρήστος Διαμαντάρας

3.Βαγγέλης Αρμακάς

4.Ηλίας Τσάκωνας

Τα παιδιά αυτά μέλη της πρώτης ανταρτομάδας καταδικάστηκαν από έκτακτο στρατοδικείο στη Λαμίας στις 4 Αυγούστου 1942 και στις 6 Αυγούστου 1942 στους εκτέλεσαν στο γήπεδο Λαμίας.

5.Βαγγέλης Μπαρούδας

6.Χαράλαμπος Σταυριανίδης

Τους εκτέλεσαν οι Ιταλοί στη Γέφυρα Βελά κοντά στον Αχινό σε αντίποινα για το κάψιμο ενός ιταλικού αυτοκινήτου και το φόνο του Ιταλού οδηγού και δυο γυναικών

προδοτριών στις 01-01-1943

7.Ευθύμιος Τέγος

8.Αθανάσιο Τέγος

Τους καταδίκασαν σε θάνατο στις 02-02-1943 στη Λαμία οι Ιταλοί και τους εκτέλεσαν στο ανατολικό τείχος του νεκροταφείου Στυλίδας στις 04-02-1943.

9.Θωμάς Ζώμας

10.Λατσιώρας

11.Κοτσιαμπασούλη ς Δη μητριός

12.Μπλατσάρας Γεώργιος

13.Παπαδημητρίου Θωμάς

14.Μαλούκος

15.Παπαλεξόπουλος (σκοτώθηκε στις 07-07-1944)

16.Σαΐτης Δημήτριος (σκοτώθηκε στις 04-07-1944)



Στη συνέχεια θα αναφέρω τα ονόματα των θυμάτων του εμφυλίου, αυτών που σκοτώθηκαν, πολεμώντας για να λείψει η ξένη εξάρτηση και να είναι ο λαός μας νοικοκύρης στον τόπο του.

Ο αγώνας του λαού μας με τα ένοπλα τμήματα, το Δημοκρατικό Στρατό, που πάλεψε σκληρά επί 3 χρόνια την ντόπια και ξένη αντίδραση και ηττήθηκε από υπερδυνάμεις σε έμψυχο αλλά και άψυχο υλικό.

Τα ονόματα που ακολουθούν είναι αυτοί που έπεσαν στα πεδία των μαχών και αυτούς που εκτέλεσαν με δικαστικές αποφάσεις ή ξενόδουλη κυβέρνηση της δεξιάς.

1.Παριανός Χρήστος του Λαζάρου

2.Τσάκαλος Ιωάννης

3.Αγιομαυρίτης Νίκος

4.Μπουκλής

5.Καραμπίνης

6. Μπούρχας Γεώργιος του Ευαγγέλου

7.Γιαννουλόπουλος Αριστείδης

8.Επίσκοπος Αθανάσιος

9.Τσιοβάρας Ιωάννης

10.Μπίκος Χρήστος

Στη Στυλίδα κατοικούν και αρκετές οικογένειες, κτηνοτρόφοι (Σαρακατσαναίοι) που κατά τα χρόνια της κατοχής αποτέλεσαν την οργάνωση Βλαχοποιμένων. Τους θερινούς μήνες ενεργούσαν αυτοτελώς και κατά τουςχειμερινούς μήνες μόνο ενσωματώνονταν στην οργάνωση Στυλίδας. Προσέφεραν αρκετά στον απελευθερωτικό αγώνα με τα κτηνοτροφικά τους προϊόντα και αρκετά με τον εφεδρικό Ε.Λ.Α.Σ.

Λογγίτσι

Τα θύματα της κατοχής Λογγιτσίου 1941-44 ήταν τα εξής :

1. Εμμανουήλ Γεωργίου Καραντάθας σκοτώθηκε το 1943

2. Χρήστος Γκουσόπουλος σκοτώθηκε το 1944

3. Σωτήριος Παπαϊωάννου σκοτώθηκε το 1944

4. Ιωάννης Γιαννούτσος σκοτώθηκε στον εμφύλιο του 1946-49

5. Αθανάσιος Ψωμάς σκοτώθηκε στην Μαυρομαντήλα στις 17/10/1945

6. Στέργιος Γεωργίου Ψωμάς σκοτώθηκε το 1946

7. Δέσποινα Γεωργίου Ψωμά σκοτώθηκε το 1944

8. Νικόλαος Θεοδώρου Καραπέτσας σκοτώθηκε το 1948

9. Αθανάσιος Γεωργίου Ψωμάς σκοτώθηκε το 1948

10. Θωμάς Παπαδημητρίου σκοτώθηκε το 1949

11.Κωνσταντίνος Καραντάθας σκοτώθηκε το 1949

Το χωριό Λογγίτσι είναι ορεινό. Βρίσκεται στα δυτικά της ανατολικής Όθρυος. Οι κάτοικοι του ήταν κυρίως κτηνοτρόφοι και έχουν μετοικήσει άλλοι στη Στυλίδα και άλλοι στο πεδινό χωριό Αυλάκι. Σήμερα μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες ανεβαίνουν λίγες οικογένειες στο χωριό.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφέρω δυο ποιήματα που είναι αφιερωμένα στα δυο παιδιά του ανάπηρου, από τον πόλεμο της Μικράς Ασίας 1920-22, Γεώργιου Ψωμά, Στέργιο και Δέσποινα.

1ον

«Ψηλά στη νεραϊδόραχη Δρίστελλα και Λογγίτσι μάνα χτυπιέται και πονεί μοιρολογά και λέει:
Στον καπετάνιο τον Ψωμά στο γιο της, παλικάρι Στέργιο μου ποιος σε σκότωσε ποιος σου πήρε το κεφάλι;

Τ' απόσπασμα με σκότωσε και ο Παληός με σφάζει μες στη Στυλίδα να διαβεί και στη Λαμία πάει.

Του γιόκα σου την κεφαλή την αμοιβή να πάρει θάψε μου μάνα το κορμί κορμί χωρίς κεφάλη»

«Ψιλή μελαχρινούλα με ατσάλινη καρδιά η Δέσπω απ' το Λογγίτσι η κόρη του Ψωμά. Τα άρματα της ζώνει και βγαίνει στα βουνά στην Όθρυς στα Βαρδουσία στην Γκιόνα πολεμά.

Στον Παρνασσό διαβαίνει η Δέσπω με χαρά και 'κει να πολεμήσει για την ελευθερία.

Το πρώτο βλήμα σκάει Στα πόδια της κοντά Τα μαύρα της ματάκια Κλείσανε οριστικά. Θρηνεί ο καπετάνιος και όλα τα παιδιά οι λαγκαδιές, οι κάμποι και τα ψηλά βουνά.

Δεσπούλα μας πεθαίνει Στον Παρνασσό ψηλά.

Αυλάκι

Το Αυλάκι είναι χωριό πεδινό. Τα κτήματα του ακουμπάνε στο δυτικό άκρο του Μαλιακού, κατοικείται από λίγους μεγαλοκτηματίες Ζερβαίους και από κτηνοτρόφους Σαρακατσαναίους όπως Καλλιωραίους, Τσαμαδιαίους κ.λ.π. Ένα μεγάλο τμήμα της όλης έκτασης ανήκει στο Γυμνάσιο Άμφισσας ως κληροδότημα και αυτό έχει το 1/3 της όλης καλλιεργήσιμης και κτηνοτροφικής έκτασης του χωριού. Παρόλα αυτά οι κάτοικοι του είναι πολλοί εύποροι . Η προσφορά τους στον αντιστασιακό αγώνα ήταν σχετικά μικρή και τα θύματα ήταν λίγα:

1.Ευάγγελος Κόρκος

2.Ευθυμία Σταυρουλάκη

Τους εκτέλεσαν οι Γερμανοί την ημέρα της υποχώρησης. Το χωριό Αυλάκι είναι σχεδόν τσιφλίκι του Γυμνασίου Άμφισσας από δωρεά Ελασσώνα και κατά το ένα τρίτο των μεγαλοκτηματιών Ζερβαίων.
Αγία Μαρίνα

Τα θύματα του αντιστασιακού αγώνα είναι τα εξής :

1.Ιωάννης Πανταζόπουλος σκοτώθηκε το 1948

2.Σπύρος Πανταζόπουλος σκοτώθηκε το 1948

3.Αντρέας Κουλακιώτης σκοτώθηκε το 1948

4.Σπύρος Κουλακιώτης σκοτώθηκε το 1948

5.Νικόλαος Στάμος σκοτώθηκε το 1942

6.Κωνσταντίνος Ευθυμίου σκοτώθηκε το 1942

7.Αθανάσιος Σχοινάς σκοτώθηκε το 1948

8.Φώτης Κατής σκοτώθηκε το 1949

Η Αγία Μαρίνα είναι παραθαλάσσιο χωριό πολύ παραγωγικό σε σιτηρά αλλά και σε ελιές. Οι περισσότεροι κάτοικοι του ήταν ψαράδες. Σήμερα υπάρχουν λίγοι ψαράδες και οι περισσότεροι ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελιάς. Το περισσότερο κτήμα από την έκταση της Αγίας Μαρίνας την κατέχει ο τσιφλικάς Πανουριάς απόγονος του καπετάνιου Πανουριά το 1921. Η Αγία Μαρίνα έχει ένα ωραίο λιμανάκι από το οποίο διακινούνται οι βωξίτες της Παρνασσίδας. Είναι χωριό παραλιακό και εμπορικό και βρίσκεται μόλις 4 χιλιόμετρα από τη Στυλίδα.
Νεράιδα

Η Νεράιδα είναι ένα μικρό χωριουδάκι βόρεια της Στυλίδας, που απέχει μόλις 8 χιλιόμετρα. Έδωσε τα περισσότερα θύματα τόσο στον αγώνα ενάντια στους Ιταλογερμανούς 1941

-1944 όσο και κατά τον εμφύλιο 1946-49. Τα θύματα ήταν τα εξής :

1.Ευστάθιος Λάίνας του Αθανασίου, σκοτώθηκε το 1943

2.Ιωάννης Μουστάκας, σκοτώθηκε το 1943

3.Δημήτριος Μουστάκας, σκοτώθηκε το 1943

4.Ανάργυρος Κατσαδούρας, σκοτώθηκε το 1948

5.Δημήτριος Γιαννόπουλος, σκοτώθηκε το 1943

6.Ταξιάρχης Γιαννόπουλος, σκοτώθηκε το 1949

7.Δημήτριος Μπαλτάς, σκοτώθηκε το 1948

8.Σπύρος Τέγος, σκοτώθηκε το 1948

9.Γεώργιος Τραγανός, σκοτώθηκε το 1948

Το χωριό Νεράιδα, το έκαψαν οι Ιταλοί το 1943 σχεδόν ολοσχερώς. Είναι το μοναδικό χωριό που έκαψαν από αυτά που αναφέρω. Οι κάτοικοι του μετά την απελευθέρωση υπέφεραν από την εγκατάλειψη του κράτους και κατά το 1950 με πολλές δυσκολίες μετέφεραν το χωριό τους σε χαμηλότερη τοποθεσία. Σήμερα έχουν κάνει ένα χωριουδάκι πολύ παραδοσιακό με σπιτάκια με κεραμοσκεπή. Έκαναν γεωτρήσεις και βρήκαν μεγάλη ποσότητα νερού, παρόλο που είναι 600 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Με αυτό το νερό αξιοποίησαν τον άνυδρο ελαιώνα τους και τον έκαναν πολύ αποδοτικό.

Ανυδρο και Καραβόμυλος

Το Άνυδρο ή Νίκοβα είναι κοντινό χωριό στη Στυλίδα στα βορειο­ανατολικά με λίγα σχετικά θύματα :

1.Αθανάσιος Φωτίου, σκοτώθηκε το 1948

2.Στυλιανός Φωτίου, σκοτώθηκε το 1948

3.Παναγιώτης Σκαντζούρης, σκοτώθηκε το 1946

4.Αθανάσιος Μπαλατσός, σκοτώθηκε το 1943, περίοδος 1941-44

5.Αλεξάνδρα Μπαλατσού, σκοτώθηκε το 1948

6.Αικατερίνη Μπαλατσού, σκοτώθηκε το 1948

7.Χρήστος Γεωργακόπουλος, σκοτώθηκε το 1948

8.Νικόλαος Αντωνογιώργος, σκοτώθηκε το 1949

9.Παναγιώτης Μαστροκώστας ή Κυριακόπουλος, σκοτώθηκε το 1946

10.Κωνσταντίνος Χασιώτης, σκοτώθηκε το 1946

11.Καρακατσιάνης Ανδρέας

Το χωριό Άνυδρο είναι παραγωγικό χωριό κυρίως σε ελιές και η έκταση του (περισσότερη από 30 στρέμματα) ακουμπάει στα νότια του βουνού Όθρυος και κατέρχεται έως τον κόλπο του Μαλιακού. Έχει πλούσιο ελαιώνα στα πεδινά.

Εκεί που υπάρχει σήμερα το χωριό Καραβόμυλος δεν υπήρχε τίποτα και με την πάροδο του χρόνου, επειδή τα κτήματα ορισμένων ακουμπούσαν στη θάλασσα και μετέπειτα δίπλα στην εθνική οδό, ένα μέρος των κατοίκων εγκατέλειψε το χωριό Άνυδρο ή Νίκοβα και έφτιαξαν σπίτια στη θέση Καραβόμυλος. Στην αρχή δεν είχαν κοινότητα. Με την πάροδο του χρόνου απέκτησαν δική τους κοινότητα. Σήμερα αρκετοί κάτοικοι του είναι έμποροι, λόγω του ότι το διασχίζει η εθνική οδός και τα κτήματα, ιδίως τα παραθαλάσσια, απέκτησαν μεγάλη τουριστική αξία. Εκεί λειτουργούν πολλά κέντρα διασκέδασης και ξενοδοχεία. Οι κάτοικοι του είναι Νικοβιώτες κατά ένα μέρος, όμως υπάρχουν και αρκετοί Σαρακατσαναίοι, ενώ κάποιοι είναι από τα άγονα χωριά της δυτικής Φθιώτιδας, που κατέβαιναν από χρόνια για δουλειά στον ελαιώνα και απέκτησαν σχέσεις με τους ντόπιους.

Μερικοί έμειναν μόνιμα, απέκτησαν περιουσία μεγάλη, δουλεύοντας τα κτήματα των ντόπιων και έκαναν αρκετές αγορές.

Αχινός

Ο Αχινός είναι χωριό ανατολικά του δήμου Στυλΐδας, εύπορο με πολύ λίγα θύματα. Προσέφερε αρκετά στον αγώνα του λαού μας, βοηθώντας τον με τρόφιμα και σιτηρά αλλά προπαντός με λάδι που ήταν απαραίτητο για τη συντήρηση των ένοπλων τμημάτων του μόνιμου Ε.Λ.Α.Σ., που βρίσκονταν και δρούσαν προπάντων στη δυτική Φθιώτιδα και στην

Ευρυτανία. Τα τμήματα αυτά είχαν μεγάλη ανάγκη από λάδι και οι διακινήσεις τους γίνονταν με ζώα περνώντας από υποχρεωτικές διαβάσεις, όπως τα χωριά Δερελή και Κούρνοβο της περιφέρειας Δομοκού

Ο Αχινός δεν είχε θύματα. Χωριό με προχριστιανική ιστορία έχει πολλά αρχαία που ανακαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη και χρονολογούνται από την αρχαιότητα, την εποχή του Αχιλλέα, βασιλιά των Μυρμιδόνων. Κωμόπολη η Εχινούπολη, τα προ τα 1940 χρόνια ήταν ένα μικρό χωριουδάκι. Σήμερα αριθμεί γύρω στους 1000 κατοίκους που ήταν Σαρακατσαναίοι και Συγγρηλιώτες.
Τσιρνοβίτι / Παλαιοκερασιά

Θύμα της περιόδου 1941-45 ήταν ο :

1.Σταύρος Βασ. Μπαλατσός, σκοτώθηκε το 1943 σε μάχη με τους Γερμανούς

Τα θύματα της περιόδου 1946-49 ήταν τα εξής :

1.Βασίλειος Παν. Καραπλιός

2.Ιωάννης Παν. Καραπλιός

Τους εκτέλεσαν οι παρακρατικές ομάδες το 1948

3.Δημήτρης Αποστ. Καραπλιός

4.Απόστολος Δημ. Καραπλιός

Τους εκτέλεσαν έπειτα από καταδίκη στο Στρατοδικείο Λαμίας το 1948

5.Κατνσταντίνος Αθαν. Αλεξόπουλος

6.Νικόλαος Βασ. Μπαλατσός

Σκοτώθηκαν σε μάχες το 1943

Το Τσερνοβίτι είναι ορεινό χωριό, κτηνοτροφικό με λίγες ελιές στα νότια μικρής αποδόσεως λόγω του ότι ο ελαιώνας του είναι βραχώδης και άνυδρος. Στο χωριό αυτό είχε την έδρα του το ανεξάρτητο τάγμα Όθρυος με τους Μπέγνη και Παριανό και με στρατιωτικό το Χριστόφορο Τσιγαρίδα (Γερακοβούνι) έφεδρο υπολοχαγό του Αστικού στρατού. Το χωριό περιστοιχίζονταν από απόκρημνα βράχια, την ξακουστή Κανάλα και είχε ως εκ τούτου φυσικά οχυρά.

Θύματα ήταν οι εξής :

1.Ευστάθιος Κων. Καραγιώργος

Σκοτώθηκε στις 6/08/1943 στη μάχη της Άμφισσας.

2.Απόστολος Κασιαράς

Μέλος του Κ.Κ.Ε. που σκοτώθηκε από τους Γερμανούς.

3.Αθανάσιος Κασιαράς

Αδελφός του Αποστόλη, υπεύθυνος Ε.Π.Ο.Ν. τον βασάνισαν οι χωροφύλακες στην Λαμία μετά τη Βάρκiζα και πέθανε από τα βασανιστήρια στις 18/08/1948.

4.Ελισσάβετ Πολυμέρου

Υπεύθυνη Ε.Π.Ο.Ν. και δραστήρια γυναίκα που διώχθηκε από τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις. Τη βασάνισαν και κατέληξε στο σανατόριο Σωτηρία. Πέθανε το 1950 σε ηλικία 28

ετών.

5.Αθανασία Γ. Καδά

Επονίτισα, μέλος του Κ.Κ.Ε. και πολύ δραστήρια. Το 1946 την ξυλοκόπησε άγρια συμμορία δεξιών τραμπούκων και πέθανε από τις ταλαιπωρίες σε ηλικία 27 ετών και αυτή στο σανατόριο Σωτηρία.

6.Καραγιώργος Κλεάνθης, πέθανε το 1947.

Τα πρόσωπα που πήραν μέρος στην οργάνωση Ε.Α.Μ. και εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. ήταν τα εξής :

1.Χαράλαμπος Τριαντάφυλλου, ανάπηρος της Αλβανίας

2.Αγορίτσας Ευάγγελος

3.Αγορίτσας Ηρακλής

4.Κατσόγιαννης Αθανάσιος

5.Λαΐνας Χρήστος, ανάπηρος της Αλβανίας

6.Αρλαπάνος Γεώργιος

7.Τσιάμης Σπύρος

8.Τσιάμης Κωνσταντίνος

Αχλάδι

Το Αχλάδι, χωριουδάκι παραλιακό κοντά στο χωριό Ράχες, κατοικείται σχεδόν κατά πλειοψηφία από πρόσφυγες ψαράδες και λίγους κτηνοτρόφους Σαρακατσαναίους. Δεν παρουσίασε μεγάλη προσφορά στον αντιστασιακό αγώνα και θύματα δεν είχε σχεδόν καθόλου. Η συμβολή των κατοίκων στον απελευθερωτικό αγώνα ήταν μικρή όχι όμως και τελείως ασήμαντη.

Τα ψαροκάικα και οι βαρκούλες τους ενίσχυσαν τον αγώνα.

Σπαρτιά
Το χωριό Σπαρτιά είναι στη ρίζα της νότιας πλαγιάς της Όθρυος. Είναι σχετικά μικρό και φτωχό. Η προσφορά του στον αντιστασιακό αγώνα ήταν μικρή και τα θύματα του ήταν λίγα σε αντίθεση με τα γειτνιάζοντα χωριά, Παλαιοκερασιά και Μύλοι.

Τα θύματα ήταν τα εξής :

1.Ιωάννης Αθαν. Πανάγος

2.Ιωάννης Βιολιντζής

Οι Σπαρτιώτες ως επί το πλείστον ελαιοπαραγωγοί και με λίγα χωράφια είναι πολύ εργατικοί και δημιουργικοί. Τα παιδιά τους σπούδασαν και αρκετά από αυτά έγιναν

καθηγητές, δάσκαλοι και παπάδες. Είναι πανέξυπνοι και τολμηροί άνθρωποι. Μετά το 1945 εγκατέλειψαν το παλιό χωριό Σπαρτιά που ήταν στα ριζώματα της Τσιμαντήρας, βουνό

στις ανατολικές υπώρειες της Όθρυος και κατέβηκαν πιο χαμηλά, έχτισαν καινούριο χωριό και το ονόμασαν Παλιάχλαδο, γιατί είναι κοντά στο παραλιακό χωριό Αχλάδι, προσφυγικό χωριό που έχει κατοίκους ψαράδες.

Μύλοι

Τα θύματα της περιόδου 1941-44 είναι τα εξής :

1.Γεώργιος Γκανζιάς 1943

2.Νικόλαος Γκανζιάς 1943

3.Ιωάννη ς Αργυρίου 1943

4.Θεόδωρος Αργυρίου 1943

5.Χρήστος Χάδος 1943

6.Θεόδωρος Κάνορας 1943

7.Αθανάσιος Αργυρίου τ. Γεωργίου 1943

8.Χρήστος Μπλάνης τ. Δημητρίου 1943

9.Σπύρος Μπλάνης τ. Γεωργίου 1943

10.Αθανάσιος Μπλάνης τ. Γεωργίου 1943

11.Κωνσταντίνος Βαζούρας τ. Δη μητρ.1943

Τα θύματα περιόδου 1946-1949 είναι τα εξής:

1.Αθανάσιος Τσόντζωρας

2.Δημήτριος Νάτσιος

3.Χρήστος Πανταζόπουλος

Οι Μύλοι είναι ένα χωριό σχεδόν ορεινό βόρεια της Πελασγίας . Εκεί κατά τα χρόνια της κατοχής έδρευε το εφεδρικό τάγμα Ε.Λ.Α.Σ. με διοικητή το Νίκο Καρκάνη «Νικηφόρο» από το Δερελή Δομοκού. Ήταν ακούραστος αγωνιστής παρόλο που ήταν τραυματίας από τον Αλβανικό πόλεμο.

Η Πελασγία είναι κεφαλοχώρι, εύπορο από σιτηρά και ελιές αλλά και κτηνοτροφία. Είναι χωριό μ£ δημοκρατική παράδοση και τούτο χάρη σε δυο εξαίρετους συναγωνιστές - τον Μπάμπη Σουλιωτόπουλο και το Δημήτριο Ρίζο - ικανά και έμπειρα στελέχη που προσέφεραν με το κύρος τους αρκετά στον απελευθερωτικό αγώνα του λαού μας.

Τα θύματα ήταν τα εξής :

1.Μάνθος Σουλιωτόπουλος

2.Γιάννης Αργυρίου

3.Θεόδωρος Αργυρίου

4.Αθανάσιος Γάκης

5.Αθανάσιος Αργυρίου

6.Κων/νος Μαλάμος

7.Τσιάρας ιερεύς

8.Αλέξανδρος Ζαρογιάννης

9.Γεώργιος Γκανζιάς

10.Νικόλαος Γκανζιάς

Τα δυο από τα δέκα θύματα ίσως να είναι από τη Γλύφα, (τα βρήκα στον γενικό κατάλογο στην Πελασγία και αν είναι λάθος ας με συγχωρήσουν).

Κακόρεμα

Το Κακόρεμα δεν ήταν χωριό, ήταν στάνη Σαρακατσαναίων στα όρια Φθιώτιδας-Μαγνησίας. Θα ήταν παράληψη να μην τους συμπεριλάβω και αυτούς σε τούτο το ιστορικό βιβλίο μου. Οι άνθρωποι αυτοί τελείως ξεκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και οργανώθηκαν κι αυτοί στο Ε. Α. Μ. Πρόσφεραν όσο το δυνατόν περισσότερα στον αγώνα, ιδίως σε τρόφιμα, κρέας, τυρί κ,λ.π. και στον εμφύλιο σαν σύνδεσμοι των τμημάτων του Δημοκρατικού Στρατού. Βοήθησαν αρκετά το τμήμα Όθρυος του Χρήστου Βαζούρα, του αξέχαστου μονόχειρα καπετάνιου που κατάγονταν από Σαρακατσάνικη οικογένεια και πλήρωσαν αυτή την προσφορά με τέσσερα θύματα :

1.Κων/νος Δημ. Κατσιαμπέκης

2.Γεώργιος Πλιάτσικας

3.Κων/νος Καστανής

4.Γεώργιος Καστανής

Αυτούς τους αγωνιστές τους δολοφόνησε η παρακρατική συμμορία του Γιάννου Κοντούρη και του Μπαντέλη κ.λ.π.

Σοβαλα και Βαθύκοιλο

Η Σοβάλα και το Βαθύκοιλο είναι τα τελευταία χωριά της Ανατολικής Φθιώτιδας του παλαιού Δήμου Φαλάρων και Κρεμαστής Λαρίσης. Τα μικρά χωριουδάκια πλήρωσαν κι αυτά το βαρύ τίμημα στην εθνική αντίσταση και προπάντων από το μετά Δεκεμβριανό κράτος στην αρχή του 1946-1947 οπότε στέριωσαν οι Άγγλοι και μετά οι Αμερικανοί έως το τέλος του εμφυλίου το 1949. Τα θύματα ήταν τα εξής :

1.Κων/νος Στουρνάρας τ. Θεοδώρου 1948
2.Κων/νος Κατσαρός τ. Νικολάου 1948
3.Γεώργιος Κατσαρός τ. Χρήστου 1948
4.Χρήστος Κατσαρός τ. Ευαγγέλου 1948
5.Απόστολος Καραγιώργος τ. Αθανασίου 1948
6.Καραγιώργου Γεωργία τ. Νικολάου 1948
7.Γεώργιος Στουρνάρας τ. Νικολάου 1948
8.Αθανάσιος Στουρνάρας τ. Νικολάου 1948
9.Αθανάσιος Κατσαρός τ. Νικολάου 1948
10.Κων/νος Μαλάμης 1948
11.Γάκης Αθανάσιος τ. Ιωάννη 1948

Η προσφορά τους στον απελευθερωτικό αγώνα ήταν μεγάλη αν αναλογιστούμε τα θύματα που είχαν.

Βαθύκοιλο

Το Βαθύκοιλο είναι ένα χωριουδάκι παραθαλάσσιο απέναντι από τα βόρια παράλια της Εύβοιας με δυο κολπίσκους , φυσικά αγκυροβόλια κατά τα χρόνια της κατοχής. Σπουδαίο αγκυροβόλιο των ανταρτικών καϊκιών του Ε.Λ.Α.Ν. και επίσης σημείο που πλεύριζαν τα ελληνικά και εγγλέζικα υποβρύχια και έπαιρναν αγωνιστές κυρίως κατά τα πρώτα κατοχικά χρόνια το 1941-42 προτού να συγκροτηθούν τα ένοπλα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. Αυτός ο όρμος με τα λίγα καΐκια του Ε.Λ.Α.Ν. Μαλιακού - Ευβοϊκού έπαιξε σπουδαίο ρόλο στον όλο αντιστασιακό αγώνα.
Τρομοκράτησε τα Γερμανικά πλοιάρια που πέρναγαν από το στενό του βόρειου Ευβοϊκού για να αποφύγουν τα εγγλέζικα και τα ελληνικά υποβρύχια. Αρκετά πλοιάρια αναγκάστηκαν να παραδώσουν το φορτίο που μετέφεραν -τρόφιμα, ρουχισμό, πολεμοφόδια κ.λ,π. και έδωσαν πολλές μάχες με Γερμανούς που τα συνόδευαν. Κατά την οπισθοχώρηση των Γερμανώντον Οκτώβριο του 1944 στο νησάκι Αργυρονήσι αιχμαλώτισαν 80 Γερμανούς που είχαν αγκυροβολήσει στο νησί γιατί το καΐκι τους είχε πάθει βλάβη η μηχανή του.

Κατά το 1943 το Σεπτέμβριο που συνθηκολόγησαν οι Ιταλοί ένα μεγάλο τμήμα Ιταλών που είχε έδρα την Αιδηψό παραδόθηκε με όλο τον οπλισμό του στον Ε.Λ.Α.Σ. στο τάγμα Εύβοιας. Όλος ο οπλισμός και τα τρόφιμα των Ιταλών μεταφέρθηκαν από τον Ε.Λ.Α.Ν. στην Ηπειρωτική Ελλάδα που τα είχε ανάγκη. Καπετάνιος του Ε.Λ.Α.Ν. ήταν ο Σώτος Μπέγνης, ξάδερφος του Σωτήρη Μπέγνη, καπετάνιου του ανεξάρτητου Όθρυος. Αυτά τα παιδιά ήταν από τη Σαλαμίνα (Κούλουρη) και βρέθηκαν εδώ ως εργάτες. Η κατοχή τους βρήκε εδώ και εντάχθηκαν από τους πρώτους στον Ε.Λ.Α.Σ..
Ήταν γενναία παλικάρια. Πήραν μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα μαζί με αρκετά άλλα παιδιά, Κουλουριώτες, όπως οι αδελφοί Λαθούρη -Ντίνος και Χρήστος - και άλλοι με τη διαφορά όμως ότι αυτοί δε διώχτηκαν, δήλωσαν υποταγή στο μετά Δεκεμβριανό κράτος, δήλωσαν πως δεν ανήκουν σε κόμμα και κατάφεραν να μην υποφέρουν όπως άλλοι συναγωνιστές τους σε φυλακές και εξορίες που τους τράβηξαν χρόνια χωρίς να κάνουν προδοσία, προς τιμήν τους.
Εδώ θεωρώ πως πρέπει να αναφέρω και τη συγκρότηση του ανεξάρτητου τάγματος Όθρυος. Το ανεξάρτητο τμήμα Όθρυος συγκροτήθηκε έπειτα από την άτυχη όπως χαρακτηρίστηκε από τα δυο στελέχη της περιοχής μας αλλά και από τον εκπρόσωπο του γενικού στρατηγείου του Ε.Λ.Α.Σ. στη σύσκεψη στελεχών που έγινε τον Ιούνιο του 1943 στο χωριό Χιλιαδού στην οποία έλαβα μέρος ως εκπρόσωπος διοίκησης εφεδρικού Ε.Λ,Α.Σ. Στυλίδας. Η δολοφονία το Μάρτιο στο χωριό Σπαρτιά του Γεώργιου Μπαλωμένου έφεδρου αξιωματικού του Αστικού Στρατού υπολοχαγού, αν θυμάμαι καλά, που είχε το ψευδώνυμο Τρεμπεσίνας από το βουνό Τρεμπεσίνα της Αλβανίας που ήταν διοικητής λόχου του 2ου τάγματος του 42ου Συντάγματος Ευζώνων Λαμίας,τολμηρός και ικανός αξιωματικός αλλά ολίγον αφελής, όπως φάνηκε με τη στάση του. Αντιφασίστας πολέμαρχος στην Αλβανία δε χώνευε τους Ιταλούς και σ' έναν καυγά στη Λαμία το χειμώνα του 1943 το Γενάρη μήνα αποφάσισε να ενταχθεί στο τότε αδύναμο τμήμα του Ε.Λ,Α,Σ, της περιοχής που διοικούνταν υπό το Σωτήρη Μπεγνή και τον Παριανό.

Η δύναμη του τμήματος τότε ήταν 28-30 άντρες. Μόλις παρουσιάστηκε ο Μπαλωμένος σαν αξιωματικός, η διοίκηση του τμήματος που προανέφερα με μεγάλη προθυμία του ανέθεσε τη διοίκηση. Εδώ πρέπει να κάνω και μια διευκρίνιση : εντολή τότε του Ε, Α.Μ. που διεύθυνε τον απελευθερωτικό αγώνα ήταν να είναι η διοίκηση τριμελής : τον στρατιωτικό, τον καπετάνιο και τον πολιτικό καθοδηγητή που έρχονταν σε επαφή με τις πολιτικές οργανώσεις. Στρατιωτικός, λοιπόν ο Μπαλωμένος (Τρεμπεσίνας), καπετάνιος ο Σωτήρης Μπεγνής και πολιτικός ο Χρήστος Παριανός. Αυτό όμως δεν κράτησε για πολύ. Ο Μπαλωμένος ωθούμενος από στοιχεία αντίθετα στον αγώνα του Ε.Α.Μ., όπως ο Ζάχος Αγγελής από το χωριό Ράχες, ο Ευάγγελος Μπλούνας από τον Αχινό και ο Αριστείδης Λυμπέρης από την Κουβέλα θέλησαν να καπηλευτούν την ικανότητα του ως αξιωματικός και του είπαν πως δεν πρέπει να συνεργαστεί με τον Μπεγνή Παριανό γιατί αυτοί είναι κομμουνιστές, πως πρέπει να διασπάσει το μικρό αυτό τμήμα και να κάνει δικό του με όσους τον ακολουθήσουν. Αυτό όμως ήταν πολύ παρακινδυνευμένο γιατί όλες οι πολιτικές οργανώσεις ήταν ενάντια σε αυτή την ενέργεια και αφού το επιχείρησε το Φεβρουάριο του 1943 βρέθηκε εκτεθειμένος αφού μόνο επτά από το τμήμα τον ακολούθησαν και δεν είχε καμία επαφή με την οργάνωση. Ευρισκόμενος λοιπόν σε δύσκολη θέση έκανε κι άλλο πιο σοβαρό λάθος.

Ερχόμενος σε επαφή με τα πρόσωπα που προανέφερα άρχισε να συγκεντρώνει όπλα για να τα στρέψει εναντίον του τμήματος Μπεγνή, Παριανού. Αυτή η ενέργεια του τον εξέθεσε και ήλθε εσπευσμένα σύνδεσμος από το Γενικό Στρατηγείο του Ε.Λ.Α.Σ. και κάλεσε και τα δυο τμήματα σε σύσκεψη στο χωριό Χιλιαδού καθώς και το τμήμα Δομοκού του Νάκου Μπελή. Έπειτα από τη σύσκεψη αυτή του ανέθεσαν την αρχηγεία του ενωμένου τμήματος που είχε δύναμη 150-170 άντρες με τριμελή διοίκηση : στρατιωτικός ο Μπαλωμένος, πολιτικός ο Σούλας από την Ομβριακή Δομοκού και καπετάνιος ο Μπελής, το τμήμα αυτό μέσα στο Φεβρουάριο ξεκίνησε περιοδεία στα χωριά της Ανατολικής Φθιώτιδας για να τονώσει το ηθικό του λαού και να παρακολουθήσει τις ύποπτες κινήσεις του Μπαλωμένου και τη σύνδεση του με τα στοιχεία που προανέφερα.

Περί τα τέλη Φεβρουαρίου πέρασαν από Πελασγία, Μύλους και διανυκτέρευσαν στο χωριό Σπαρτιά. Εκεί ο Μπαλωμένος έκανε το μεγάλο λάθος τη νύχτα, έστειλε κρυφά από τη διοίκηση ( τους άλλους δυο ) σύνδεσμο στο χωριό Ράχες με εντολή να συναντήσει τα στοιχεία που συνεργάζονταν κρυφά για ξεχωριστό αγώνα. Ο σύνδεσμος συνελήφθη για και ομολόγησε αβίαστα τα όσα προφορικά του είπε ο Μπαλωμένος αλλά και το γραπτό έγγραφο που του έδωσε να δώσει στο Ζάχο Αγγελή για τη δραστηριοποίηση της διασπαστικής δουλειάς.

Αυτό θεωρήθηκε παράνομη πράξη και αμέσως διετάχθη από τους άλλους δυο Μπελή και Σούλα να συλληφθεί και μαζί με τα πειστικά στοιχεία το έγγραφο και το σύνδεσμο να σταλεί το γρηγορότερο στο Γενικό Στρατηγείο που είχε έδρα το χωριό Κολοκυθιά της δυτικής Φθιώτιδας.

Νύχτα τον πήρε μια ομάδα με διοικητή το Γιάννη Βουρλιά, μαζί και 4-5 μέλη αντάρτες που ήταν πιστοί του, στο δρόμο, κατά την ομολογία του Νίκου Ζαΐμη που ήταν κι αυτός ένας από τους τέσσερις κρατούμενους, λογομάχησε με τον επικεφαλή της συνοδείας, τον έβρισε το Βουρλιά και χειροδίκησε εναντίον του (μ' ένα χαστούκι) και ως ήταν επόμενο ο Βουρλιάς τον πυροβόλησε και τον σκότωσε.

Αν δεν είχε συμβεί αυτό και τούτο κατά την ομολογία του Τάσιου του Λεφτεριά που ήταν στο Δικαστικό τμήμα του Γενικού Στρατηγείου και τον ερώτησα για να λύσω κι εγώ μια απορία που είχε μου είπε επί λέξει: «αν έρχονταν στο Γενικό Στρατηγείο δε θα δικάζονταν για την πράξη του αυτή, θα του γίνονταν μόνο συστάσεις και ίσως απόσπαση σε άλλη περιοχή». Αυτό το γεγονός έφερε μια αναστάτωση όχι στις πολιτικές οργανώσεις αλλά και στα ένοπλα τμήματα. Χρειάστηκε να γίνουν αρκετές συσκέψεις και ανακατατάξεις τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Ιούνιο το 1943 σε μια μεγάλη σύσκεψη στη Χιλιαδού, όπου έγινε ο διαχωρισμός των τμημάτων και συγκροτήθηκε το ανεξάρτητο Όθρυος με στρατιωτικό τον Χριστόφορο Τσιγαρίδα (Γερακοβούνι), πολιτικό το Γιάννη Τυροβολά και καπετάνιο το Σωτήρη Μπέγνη.

Ο ξάδερφος του, ο Σώτος Μπεγνής, ανέλαβε τη διοίκησητου Ε.Λ.Α.Ν. Η δύναμη του τμήματος ήταν 120-130 άντρες μέχρι τον Αύγουστο που έγινε η μάχη του Αλμυρού σε συνεργασία με το τμήμα Νάκου Μπελή. Η μάχη αυτή είχε μεγάλο αντίκτυπο στις περιοχές και ήταν ίσως η πρώτη μάχη που τμήματα του Ε.Λ.Α,Σ, προσέβαλαν και κατέβαλαν κωμοπόλεις όπως ο Αλμυρός. Μέχρι τον Οκτώβριο έδωσε αρκετές μάχες όπως η ανατίναξη της γέφυρας στο Κούρνουβο, η μάχη της Μακρακώμης και άλλες μικρότερης σημασίας. Τους τελευταίους μήνες το 1943 πέρασε στην Ήπειρο στις μάχες με την Ε.Δ.Ε.Σ. και έτσι φτάσαμε στο 1944 το χρόνο που ήταν ο τελευταίος της κατοχής από τους Γερμανούς γιατί οι Ιταλοί είχαν συνθηκολογήσει στις 6 Σεπτεμβρίου το 1943. Τότε το ανεξάρτητο Όθρυος ανδρώθηκε και απέκτησε αρκετά βαρύ οπλισμό, όλμους, πολυβόλα, Μπρέντα ιταλικά πολεμοφόδια και αρκετά άλλα. Κατά το τέλος του 1943 με αρχές του 1944 η δύναμη του σε άντρες έφτασε τους 220-250 με οργάνωση στρατιωτική, αρκετά καλά οργανωμένους, με επιμελητεία, με συνεργείο που λειτουργούσε αρκετά καλά, με ραφεία, τσαγκαράδικο και συνεργείο επισκευής όπλων. Αυτά όλα για ένα μεγάλο διάστημα λειτουργούσαν στο χωριό Μύλοι και μόνο κατά το καλοκαίρι του 1944 μεταφέρθηκαν στη Γούρα όπου ήταν και η έδρα του τάγματος και συγκεκριμένα στη θέση Τσιουρνάτ.

Μέσα στο 1944 και ιδίως στη Στυλίδα οι Γερμανοί κρατούσαν έναν αριθμό Ιταλούς αντιφασίστες που δε θέλησαν να συνεχίσουν τον πόλεμο μαζί με τους Γερμανούς και τους είχαν για αγγαρείες. Αυτοί αποφάσισαν να ενταχθούν στον Ε.Λ.Α.Σ. και τη σύνδεση αυτή ανέλαβε η οργάνωση Στυλίδας υπό τον έμπειρο αγωνιστή Μιχάλη Τρίγκα που ήταν υπεύθυνος της οργάνωσης. Ο Μιχαήλ ήλθε σε επαφή με δυο έμπειρους Ιταλούς αντιφασίστες τον Μάριο και τον Μπρούνο. Αυτοί συνεννοήθηκαν και με τους υπολοίπους και αφού συμφώνησαν όλοι να παραδοθούν στους αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ η οργάνωση ήρθε σε επαφή με τα τμήματα που στρατοπέδευαν τότε στην περιοχή της Πελασγίας (τρία μίλια) στο δρόμο Λαμίας - Βόλου και αποφασίστηκε την 17 Ιουλίου 1944, μια σκοτεινή νύχτα, να έλθει εσπευσμένα το τμήμα στη Στυλίδα καθώς και ομάδες εφεδροελασιτών από τα γειτονικά χωριά Άνυδρο, Νεράιδα, Αχινού και της Στυλίδας ο εφεδρικός να τους απελευθερώσουν ( έτσι κι έγινε ).

Στις 11 πριν τα μεσάνυχτα - έτσι ήταν το σχέδιο της επιχείρησης -ροβόλησαν τα τμήματα από το δρόμο Νεράιδας - Στυλίδας που τότε δεν ήταν αμαξωτός αλλά ένα κακοτράχαλο μονοπάτι. Φτάσαμε στα προκαθορισμένα σημεία και στις 11η ώρα όπως προανέφερα άρχισε η μάχη. Πρώτα χτύπησε η ομάδα η δική μας με διοικητή το Χρήστο Παριανό, παλικάρι ατρόμητο, χτυπήσαμε το σκοπό στο παγοποιείο και κατά συνέχεια το σπίτι του μεγαλοκτηματία Ρίζου Ψύλλου όπου ήταν η Γερμανική διοίκηση.

Οι Ιταλοί όντως συνεννοημένοι μόλις άκουσαν τα πρώτα πυρά αφόπλισαν τους δυο φρουρούς Γερμανούς όσο αυτοί που ήταν στο σχολείο, μετέπειτα Γυμνάσιο τόσο και αυτοί που ήταν στο φυλάκιο του προφήτη Ηλία, ένα εκκλησάκι που είναι σε δεσπόζων ύψωμα της Στυλίδας με στρατηγική σημασία. Το φυλάκιο αυτό το κατέλαβε, αναίμακτα βέβαια, η ομάδα διοίκησης υπό τον Μπεγνή. Οι Γερμανοί φρουροί παραδόθηκαν χωρίς να προβάλουν αντίσταση. Η ομάδα του Παριανού που έπρεπε να κρατήσει ακινητοποιημένους τους Γερμανούς της διοίκησης που ήταν οχυρωμένοι στα σπίτια των Ψυλλαίων και διέθεταν βαρύ οπλισμό : πολυβόλα (Μυδράλια), όλμους βαρύς που έκαναν επισημασμένες εκ των προτέρων βολές στα περάσματα και στους κάθετους δρόμους, ώστε να εμποδίσουν στα τμήματα μας να προχωρήσουν και τους Ιταλούς να μην μπορέσουν να διαφύγουν.

Σε μια στιγμή ο Γερμανός διοικητής κατέβηκε στο δρόμο και προσπάθησε με μια ομάδα επίλεκτων Γερμανών με αυτόματα και χειροβομβίδες να μας προσβάλλει στην πρόχειρη οχύρωση ( ένα τοιχίο που υπήρχε έξω από το σχολείο ). Εκεί είχαμε οχυρωθεί αλλά με επιδέξιο τρόπο ο διοικητής με συντονισμένα πυρά τους απωθήσαμε σκοτώνοντας τον διοικητή και τραυματίζοντας τον υποδιοικητή που τον ακολουθούσε καθώς και δυο στρατιώτες. Έπειτα από μιας ώρας σκληρή μάχη οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, να μπουν στα σπίτια και από εκεί να συνεχίσουν την αντίσταση μέχρι το πρωί. Το σύνθημα της υποχώρησης δόθηκε από την διοίκηση στις 5 το πρωί.

Στη μάχη αυτή είχαμε δυο νεκρούς και τέσσερις τραυματίες του μόνιμου Ε.Λ.Α.Σ. καθώς και τρεις τραυματίες του εφεδρικού. Από τους Γερμανούς εκτός από τον διοικητή τους που σκοτώθηκε, σκοτώθηκαν και άλλοι τέσσερις καθώς και άγνωστος αριθμός τραυματίστηκαν μεταξύ των οποίων ήταν και ο αναπληρωτής του διοικητή που ήταν τραυματισμένος ελαφρά στο δεξί χέρι και στο πρόσωπο από έκρηξη χειροβομβίδας. Την άλλη μέρα στις 18 Ιουλίου 1944 ήρθε από τη Λαμία ανακριτικό τμήμα Γερμανών προκειμένου να καταλογίσουν ευθύνες και να κάνουν αντίποινα. Ο υποδιοικητής έριξε τις ευθύνες στους Ιταλούς και ισχυρίστηκε ότι αυτοί αφόπλισαν τους φρουρούς Γερμανούς που ήταν στο σχολείο και με τα όπλα τους σκότωσαν το διοικητή, τραυμάτισαν τον ίδιο αλλά και τους άλλους Γερμανούς που σκοτώθηκαν.

Είχαμε απορία γιατί το έκανε αυτό αλλά κατά την αποχώρηση των Γερμανών από τη Στυλίδα στις 17/10/1944 ο εξαίρετος αυτός άνθρωπος δεν ακολούθησε τα υποχωρούντα τμήματα αλλά κρύφτηκε και την επομένη παραδόθηκε στην πολιτική οργάνωση του Ε.Α.Μ. Στυλίδας για να τον οδηγήσουν στο στρατόπεδο αιχμαλώτων που ήταν στο Μεσενικόλα Καρδίτσας, πέρασε από το Δομοκό που υπηρετούσα τότε στη διοίκηση Πολιτοφυλακής και από περιέργεια δια του διερμηνέα του γέρου Καραντζά του φαρμακοποιού που ήξερε απταίστως τα Γερμανικά τον ρώτησα πως σκέφτηκε τότε μετά τη μάχη της Στυλίδας να πει όσα είπε και να σώσει κάποιους αγωνιστές που οι Γερμανοί θα εκτελούσαν για αντίποινα όπως έκαναν πάντα. Αφού τον ζόρισα λίγο να μου δώσει κάποια εξήγηση, μου απάντησε ανθρώπινα και μου είπε ότι είναι έφεδρος αξιωματικός αντιφασίστας εναντίον του πολέμου και από την ιδιότητα του σαν εκπαιδευτικός (ήταν καθηγητής Πανεπιστημίου της Λυψίας όπως μας είπε) σκέφτηκε ανθρώπινα κι το έκανε αυτό για να έχει τη συνείδηση του αναπαυμένη, αν ζούσε και έφτανε στο σπίτι του.

Κατά τη διήμερη μάχη οι Γερμανοί είχαν πολλούς νεκρούς και τραυματίες γεγονός που διαπίστωσα ο ίδιος στο Δομοκό όταν υπηρετούσα στην πολιτοφυλακή. Το βράδυ της 19ης και 20ης Οκτωβρίου πέρασε και στρατοπέδευσε στο Δομοκό το τελευταίο τμήμα των Γερμανών. Το πρωί της 20ης Οκτωβρίου η οργάνωση Δομοκού έστειλε μια ομάδα παιδιά και κορίτσια να καθαρίσουν τους χώρους στους οποίους είχαν ξενυχτήσει οι Γερμανοί στο 1° Δημοτικό Σχολείο και στο Γυμνάσιο. Τα παιδιά όταν μπήκαν στους χώρους αυτούς τρομοκρατήθηκαν και αηδίασαν σαν άπειρα που ήταν από πόλεμο. Έτρεξαν να ειδοποιήσουν τον υπεύθυνο της οργάνωσης Ε.Α.Μ., το Βασίλη Μωραϊτόπουλου ότι τους είναι αδύνατον να εισέλθουν μέσα στα σχολεία με το θέαμα αυτό.

Ο Μωραϊτόπουλος μη ξέροντας τι είδαν με φώναξε να πάμε μαζί, υποπτευόμενος πως οι Γερμανοί είχαν αφήσει κάποιο νεκρό από αυτούς που κουβαλούσαν μαζί τους για να τους πάνε στα καθορισμένα νεκροταφεία τους. Όταν φτάσαμε συνειδητοποιήσαμε τι είχε συμβεί: το δάπεδο του σχολείου ήταν γεμάτο από επιδέσμους από τις αλλαγές των τραυμάτων που είχαν κάνει. Μετά ορισμένοι της οργάνωσης που πήγαν να καθαρίσουν γέμισαν τρία κάρα με βρωμιές και ήταν τόση η δυσοσμία που έδεσαν μύτη τους μαντήλια για να αντέξουν τη μυρωδιά. Έτσι διαπίστωσα πως ήταν θετική η πληροφορία που πήραμε από τον φαρμακοποιό γέρο Καραντζά που πάντα μας πληροφορούσε για την κατάσταση ( ήταν ο μόνος που γνώριζε τα Γερμανικά και με τον οποίο οι Γερμανοί έρχονταν κατ' ανάγκη σε επαφή για να ζητήσουν ότι ήθελαν). Αυτά τα γεγονότα εξιστορούν τη δράση του ανεξάρτητου Όθρυος αλλά και γενικά του Ε.Λ.Α.Σ. που από την ντόπια και ξένη αντίδραση κατηγορήθηκε και συκοφαντήθηκε ότι έκανε πόλεμο μόνο για την εξουσία και όχι εναντίον των κατακτητών.

Το ανεξάρτητο Όθρυος είχε και ένα ατύχημα ( όπως συνήθως συμβαίνει εν καιρώ πολέμου ) : μια ομάδα του μόνιμου Ε.Λ.Α.Σ. και μια διμοιρία εφεδρικού έστησαν ενέδρα την 17η Οκτωβρίου σε καλά οχυρωμένη θέση στο δρόμο Στυλίδας - Λαμίας στη θέση Μ.Βρύση όπου υπάρχει ένα βραχώδης ύψωμα που προσφέρεται για ενέδρα. Το μόνιμο του Ε.Λ. Α.Σ. είχε διοικητή το Χρήστο Παριανό και το εφεδρικό τον υπεύθυνο εφεδρικού Στυλίδας, Χρήστο Ταλαρά Αυτό έγινε για να χτυπήσουν το τελευταίο τμήμα των Γερμανών που θα εγκατέλειπε τη Στυλίδα και θα πέρναγε από το σημείο αυτό αναγκαστικά. Τα δυο τμήματα έπιασαν θέσεις τη νύχτα. Το πρωί εμφανίστηκε η μηχανοκίνητη δύναμη των Γερμανών που στην κορυφή του προπορεύονταν ένα τεθωρακισμένο όχημα καλά εξοπλισμένο και στο τέλος της φάλαγγας ακολουθούσε ένα τανκ που προστάτευε τα αυτοκίνητα τους. Όταν έφτασαν στο καθορισμένο σημείο που είχε στηθεί η ενέδρα δόθηκε το σύνθημα από τον επικεφαλή της ενέδρας για να χτυπήσουν. Όλα τα ατομικά όπλα λειτούργησαν αλλά το μυδράλιο έπαθε εμπλοκή. Τα ατομικά όπλα μόνο ήταν αδύνατον να σταματήσουν τα βαριά πολυβόλα των Γερμανών (τα μυδράλια) κι έτσι χάθηκε η ευχέρεια να τους αιφνιδιάσουν και να τους καθηλώσουν. Έτσι, συνέβη το αντίθετο. Οι Γερμανοί έχοντας υπεροχή οπλισμού ανέτρεψαν την αντίσταση των ανταρτών από τους οποίους επτά (7) σκοτώθηκαν και

ήταν οι εξής :

1.Θωμάς Παπαδημητρίου

2.Αθανάσιος Γ. Ψωμάς

3.Ηλίας Σταμ. Δερβεσιάδης

4.Γεώργιος Μανωλόπουλος Όλοι αυτοί ήταν της

5.Ιωάννης Γιαννούτσος υποδειγματικής ομάδας

6.Κωνσταντίνος Γ. Γαϊτάνης Ε.Π.Ο.Ν. 16-18 χρόνων.

7.Τάκης Εμμαν. Βάρσος

8.Ιωάννης Β. Πανούτσος

9.κι ένας αγωνιστής αγνώστων στοιχείων

ΙΟ.Κόρκος

11.Σταυρουλάκης

Οι τελευταίοι δυο δεν ήταν μαχητές αλλά δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς την ημέρα αυτή.

Έτσι λοιπόν ολοκλήρωσα κι αυτό το κεφάλαιο της συγκρότησης, της επάνδρωσης και της δράσης του ηρωικού ανεξάρτητου Όθρυος.

Συμπλήρωση : το μυδράλιο το χειρίζονταν ένας πολύ έμπειρος σκοπευτής ο Παπανικολής από την Εύβοια κατά την ομολογία του Ντίνου Λαθούρη, που είχε πάρει κι αυτός μέρος σε αυτή τη μάχη. Κάποιες φορές στις μάχες που είχαν δώσει δεν πάθαινε εμπλοκή, όμως αυτή τη φορά ήταν μοιραίο να πάθει εμπλοκή στην πιο κρίσιμη ώρα. Αν λειτουργούσε θα καθηλώνονταν οι Γερμανοί, δε θα μπορούσαν να κατέβουν από τα αυτοκίνητα τους για να οχυρωθούν πίσω από το βραχώδες ύψωμα και από κει να κάνουν κυκλωτική κίνηση να πετύχουν το πλευροκόπημα του υψώματος όπου ήταν οχυρωμένη η διμοιρία των ανταρτών και να τους αναγκάσουν να υποχωρήσουν άτακτα με αποτέλεσμα τις απώλειες ανταρτών που προανέφερα.

Ο πόλεμος όμως φίλοι μου έχει πολλά περίεργα και αναπάντεχα γεγονότα.

Το παράρτημα της Π.Ε. Α.Ε,Α. Στυλίδας και σε συνεργασία με το Νομαρχιακό Λαμίας της Π.Ε.Α.Ε.Α. στη μαντρωμένη έκταση του νεκροταφείου Μεγάλης Βρύσης και Αγ.Γίαρασκευής στη θέση αυτή που έπεσαν οι αγωνιστές που προανέφερα, έστησαν αναμνηστική πλάκα με τα ονόματα των πεσόντων:

1.Γιαννούτσος Ιωάννης ετών 26 Επονίτης

2.Θωμάς Παπαδημητριού ετών 16 >>

3.Αθανάσιος Ψωμάς ετών 22 >>

4.Ηλίας Στερ. Δερβεσιάδης ετών 17 >>

5.Τάκης Εμμ. Βάρσος ετών 19 >>

6.Γεώργιος Κων. Μανωλόπουλος ετών 18 >>

7.Κωνσταντίνος Γ. Γαϊτάνης ετών 17 >>

8.Ιωάννης Κων. Πανούτσος ετών 60 Αντάρτης

και την ίδια μέρα τα υποχωρούντα τμήματα των Γερμανών στην σύγχυση τους όποιον έβλεπαν μπροστά τους τον θεωρούσαν ένοπλο εχθρό και έτσι φόνευσαν την ίδια μέρα και τον κτηνοτρόφο Σεραφείμ Ευάγγ. Κόρκο από το χωριό Αυλάκι.

Στο χώρο που έγινε η μάχη στο βράχο της Μεγάλης Βρύσης βρέθηκε και ένας άλλος νεκρός αγνώστων στοιχείων. Ίσως να τον είχαν κρατούμενο και τον εκτέλεσαν για να τον ξεφορτωθούν. Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσω κι άλλα πέντε (5) ονόματα θυμάτων του εμφύλιου, κτηνοτρόφοι Σαρακατσαναίοι. Αυτά τα παιδιά ήταν από τη στάνη των Ξεροκοσταίων και Κατσιαβραίων. Τους εκτέλεσαν σε απόμερο μέρος στα όρια Φθιώτιδας -Μαγνησίας στο χωριό Γαυριανή στη θέση Αγριοσυκιά. Αυτούς τους εκτέλεσε η ληστοσυμμορία του Γιάννη Κοντούρη, Μπατέλη και Σκαρλάτου. Αυτά τα αιμοβόρα κτήνη τους πήγαν σε ένα απόμερο μέρος πολύ δασωμένο, τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ και οι οικείοι τους έκαναν ένα μήνα για να τους βρουν και να τους θάψουν. Τα παιδιά αυτά δεν ήταν αντάρτες του δημοκρατικού στρατού αλλά έκαναν κάποια ευκολία ίσως σε τρόφιμα. Αυτή ήταν η ενοχή τους, αλλά αυτά τα ανθρωπόμορφα κτήνη ήθελαν να δείξουν ότι έκανα ανδραγαθήματα όχι με τους μάχιμους αντάρτες αλλά με φιλήσυχους ανθρώπους που δεν έφταιγαν σε τίποτα, Στα στρατιωτικά ανακοινωθέντα τους παρουσίαζαν ως αντάρτες για να φαίνεται ότι αυτές οι παράνομες ομάδες είχαν κάποια δράση. Το επίσημο κράτος τουςανέχονταν και τους χρηματοδοτούσε . Αυτό ήταν το Αμερικανόδουλο κράτος.

Τα ονόματα των θυμάτων ήταν :

1.Κων/νος Δημ. Κατσιαμπέκης

2.Γεώργιος Καστανής

3.Δημήτριος Καστανής

4.Ιωάννης Κατσαβρίας

5.Δημήτριος Κατσαβρίας

Με αυτόν τον τελευταίο κατάλογο πιστεύω ολοκλήρωσα το μακρύ κατάλογο των θυμάτων της δεκαετίας 1941-1950. Για να είμαι ακριβής στον κατάλογο των θυμάτων παραθέτω τη συγκεντρωτική κατάσταση που πήρα από το παράρτημα της Π.Ε.Α.Ε. Στυλίδας για να συμπληρώσω κάτι που δε συμπεριλήφθηκε στο μικρό κατάλογο του κάθε χορού. Η δική μου ευχή είναι μία : «Από τα βάθη της καρδίας μου αιωνία τους η μνήμη».


Η Δεξιά κύριος πολιτικός εκπρόσωπος παλιά και σήμερα του συντηρητισμού, της οπισθοδρόμησης και της αντίδρασης στον τόπο μας με τη συνεργασία με ξένους προστάτες Άγγλους, Γάλλους, Γερμανούς κ.λ.π. Βαρύνεται όχι μόνο με κακουργήματα αλλά και με εθνικά εγκλήματα και τρανές εθνικές προδοσίες.

Πιστή σε αυτές τις αρχές η άρχουσα τάξη της χώρας μας προσέφερε και προσφέρει χρόνια τώρα στο λαό μας από τα θρανία, τον άμβωνα της εκκλησίας και τα ελεγχόμενα πάντα από αυτή μέσα μαζικής ενημέρωσης : ραδιόφωνο, τηλεόραση, τύπο, παραποιημένη την ιστορία του τόπου μας και ιδίως της εθνικής μας αντίστασης. Κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της υποστηρίζοντας τα ξένα συμφέροντα της μεγαλοαστικής τάξης, περιφρονώντας την ιστορική αλήθεια, προσπαθεί να αμαυρώσει τους κρυστάλλινους και ιερούς σκοπούς του Ε.Α.Μ., να ξεγελάσει το λαό και να αφανίσει την πολιτική βαρύτητα που φέρουν. Χρόνια τώρα δίδασκε χωρίς να ντρέπεται σαν επίσημη ιστορία του έθνους ψευτιές και ασύστολα παραμύθια που είχαν ένα και μόνο σκοπό τη δικαίωση της αντιεθνικής και προδοτικής πολιτικής της.

Το ψέμα δεν πάει μακρύτερα από την αλήθεια. Τα πόδια του ήταν κοντά όμως. Ήταν λοιπόν δυνατόν να στηριχθεί στο ψέμα και στην ωμή βία μια πολιτική εξουσία για πολύ καιρό ; Όχι φυσικά. «Ο ψεύτης και ο κλέφτης λίγο καιρό χαίρονται» λέει ο σοφός λαός.

Ο λαός μας σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες του έδωσε εκατόμβες θυμάτων, ποτάμι κύλησε το αίμα των τίμιων αγωνιστών στους οκτάχρονους απελευθερωτικούς αγώνες το 1921-1928 για να αποχτήσει μια περιορισμένη ελευθερία. Τότε κατηγορήθηκαν και οι τίμιοι αγωνιστές Κολοκοτρώνης και Μακρυγιάννης, σύρθηκαν στα δικαστήρια με την κατηγορία του προδότη και ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να τους δικαιώσει. Σήμερα τα αγάλματα τους κοσμούν κεντρικές πλατείες πόλεων της πατρίδας μας.

Έτσι κι ο απελευθερωτικός αγώνας τους Ε.Α.Μ. που δέκα ολόκληρα χρόνια ο λαός μας πάλεψε το φασισμό και την ντόπια προδοτική δεξιά προσφέροντας χιλιάδες νεκρούς και σακατεμένους ανάπηρους από τα βασανιστήρια στα άντρα της ασφάλειας και τα κολαστήρια της Μακρόνησου, της Γιάρου και του Τρίκερι και τόσων άλλων τόπων θυσίας και στεναγμών.

Παρ' όλους αυτούς τους διωγμούς ο λαός μας στάθηκε όρθιος. Στο σημείο αυτό ταιριάζει ο όρος που έγραψε ο Γάλλος συγγραφέας του κοινωνικού Συμβολαίου Ζαν Ζακ Ρούσο τον προπερασμένο αιώνα. Οι λαοί δέχονται τη δουλεία και την καταπίεση όπως ο Οδυσσέας στη σπηλιά του κύκλωπα. Όμως όταν ο Οδυσσέας σκέφτηκε την ιδέα να χρησιμοποιήσει το κριάρι για την απελευθέρωση του τότε έβαλε σε ενέργεια το πολυμήχανο σχέδιο του και απελευθερώθηκε. Έτσι κι οι λαοί δέχονται τον τύραννο από πάνω τους όσο είναι αδύναμοι, όμως μόλις βρουν ευκαιρία χαλάρωσης των δεσμών του, ανατρέπουν το δυνάστη τύραννο και βαδίζουν το δρόμο της ιστορικής εξέλιξης.

Μπούρχας Γιάννης