***
Εγώ, ξέρετε, υπήρξα εκ γενετής πολιτική κρατούμενη. Της Γκεστάπο, εννοώ.
Από την κοιλιά της μάνας μου, μάλλον, που την κρατούσαν οι Γερμανοί ως όμηρο στις φυλακές της Αγιάς, κοντά στα Χανιά. Είμαι, λοιπόν, παιδί της Κατοχής και του πολέμου. Ο πατέρας μου βρέθηκε τότε στο Μαουτχάουζεν, η οικογένειά μου σκόρπισε, τα σπίτια χάθηκαν.
Ηρθα και μεγάλωσα στην Αθήνα, όπου κυρίως έχω ζήσει, αλλά σε μια συνεχή και επώδυνη παλινδρομική σχέση με την Κρήτη, την πατρίδα μου...»
Τα λόγια της αυτά προσδιορίζουν καλύτερα από οποιοδήποτε βιογραφικό τη Ρένα Χατζηδάκη, την ποιήτρια, μεταφράστρια, και ψυχοθεραπεύτρια που «έφυγε» πρόωρα από κοντά μας.
Η Ρένα Χατζηδάκη, του Μύρωνος και της Λιλής Ζωγράφου, πνίγηκε στη θάλασσα της Τζιάς στις 13 Αυγούστου 2003. Εναν περίπου μήνα πριν, στις 18 Ιουλίου, είχε γιορτάσει τα 60ά γενέθλιά της,
«Κατάσταση πολιορκίας»
Η Ρένα Χατζηδάκη υπήρξε μία από τις πιο σιωπηλές δημιουργούς του καιρού μας. Δεν επεδίωξε ποτέ να εξαργυρώσει τις δάφνες της, ποιητικές και αντιστασιακές.
Από το 1968 που έγραψε ως «Μαρίνα» (μόλις 25 ετών) το «τραγούδι-ποταμός», σύμφωνα με τον ίδιο τον Μίκη Θεοδωράκη, το «Κατάσταση πολιορκίας», αποκάλυψε μόλις το 1991,
σχεδόν 24 χρόνια μετά, ότι η «Μαρίνα» είναι η ίδια Στη συνέντευξη που έδωσε τότε στον Δημήτρη Γκιώνη («Κ.Ε.») -απ' όπου και το πρώτο απόσπασμα- και στην οποία για πρώτη φορά έσπασε τη σιωπή της, ανέφερε για την «Κατάσταση πολιορκίας», που η ίδια είχε αρχικά τιτλοφορήσει «Γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ»:
«Το ποίημα το έγραψα εκεί, στη φυλακή. Ποιήματα έγραφα πάντοτε, αλλά δεν δημοσίευα συχνά.
Το έγραψα όντας ερωτευμένη, σαν ένα ερωτικό γράμμα. Εγραψα συνολικά πέντε ενότητες και τις διοχέτευσα έξω. Οι δύο χάθηκαν, οι άλλες τρεις είναι αυτές που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης, στου οποίου τα χέρια έπεσαν τυχαία από κάποιον κοινό φίλο». -
Και με ποιον τρόπο τα βγάλατε από τη φυλακή;
«Δεν θα ήθελα να σας πω πώς τα έβγαλα μ' όλα τα δρακόντεια μέτρα. Μιας και δεν επισημάνθηκε ποτέ, ας μείνει σαν μια ανοιχτή δυνατότητα στους κρατούμενους». -
Από:
Stella Papanikolaou
Η "Κατάσταση Πολιορκίας" είναι μελοποίηση ποιημάτων της Ρένας Χατζηδάκη (ψευδ. "Μαρίνα"), που ήταν συγκρατούμενη του Μίκη Θεοδωράκη στις φυλακές Αβέρωφ το 1968. Η σύνθεση έγινε στο σπίτι του συνθέτη στο Βραχάτι, αμέσως μετά την προσωρινή του αποφυλάκιση την ίδια χρονιά. Χρειάστηκε λίγες μόνο ώρες για να ολοκληρωθεί, γι αυτό ο συνθέτης το αποκαλεί, "τραγούδι-ποταμός". Αποτελείται από τρία μέρη, (1. Καθώς το παιδί, 2. Μακριά, πολύ μακριά, 3. Χρόνος παραμορφώθηκε), αν και στη δισκογραφία η τιτλοφόρηση είναι λίγο διαφορετική, αφού τα κομμάτια (tracks) προσδιορίζονται ως έξι. Στο LP που κυκλοφόρησε αρχικά, δεν υπήρχε καμία τιτλοφόρηση και το έργο παρουσιαζόταν σχεδόν ενιαίο. Στις μετέπειτα εκδόσεις σε cd, τα αυτόνομα "τραγούδια" είναι έξι. Παρακάτω θα βρείτε μικρή περίληψη από ενδιαφέρουσες πληροφορίες, ενώ παρατίθενται και links από σχετικές πηγές, για μιά πληρέστερη πληροφόρηση. Ο περιορισμός των 5000 χαρακτήρων στο youtube, δεν επιτρέπει την δημοσίευση και των στίχων, αλλά θα τους βρείτε από τα link.
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Ποίηση: Ρένα Χατζηδάκη ("Μαρίνα") (1943-2003)
Ερμηνεία: Αντώνης Καλογιάννης, Μαρία Φαραντούρη
Ενορχήστρωση: Γιάννης Μαρκόπουλος, Εύδωρος Δημητρίου
Διεύθυνση Ορχήστρας: Εύδωρος Δημητρίου
Πρώτη κυκλοφορία: 1970 (επόμενες, 1974, 1991)
Εταιρεία: Polydor-Polygram (LP: 1184357, CD: 511056-2)
1. Εισαγωγή (Ορχήστρα) 0:00
2. Καθώς το παιδί που σημαδεύεται 3:06
3. Πώς άλλαξε αυτό το παιδί 12:17
4. Σαν την πρώτη μοναξιά 15:23
5. Μακριά, πολύ μακριά 19:41
6. Ο Χρόνος παραμορφώθηκε 23:36
"...Η Μαρίνα έμεινε στο διάδρομο μπροστά στο κελί αρ. 1 . Μαζί με μιαν άλλη κοπέλα που φορούσε παντελόνια. Όταν με ξαναπήγαν πλάι στο παλιό κελί, η Μαρίνα είχε μεταφερθεί στο κελί των γυναικών. Όταν έκανα τη μεγάλη απεργία πείνας, άκουγα τη φωνή της Μαρίνας που φώναζε τον φρουρό να με προσέχει… Η Μαρίνα έγραψε ένα ανυπέρβλητο σε ομορφιά, δύναμη και αλήθεια ποίημα. Κάθε λέξη, εικόνα, νόημα, μπήγονταν στη σάρκα μου. Με πονούσαν. Με ανακούφιζαν. Με λύτρωναν. Ήταν η φωνή μας. Ήταν τα ίδια μου τα λόγια –οι ελπίδες- που έγιναν "σαπισμένα σταφύλια". Ήταν η οργή. Η πίκρα. Κι όμως ήταν η δύναμή μας. Έλαβα αρχικά το πρώτο μέρος. Συνέθεσα δίχως ανάσα τη μουσική. Αργότερα στο Βραχάτι μου ΄στειλαν το δεύτερο και το τρίτο μέρος. Σαν μουσική φόρμα είχα την ευκαιρία να επιβεβαιώσω το δρόμο που άνοιξα με τα ΕΠΙΦΑΝΙΑ-ΑΒΕΡΩΦ. Ήταν ένα καινούριο "τραγούδι-ποταμός" σε τρία μέρη....Το ποίημα αυτό, που είχε πρώτα τον τίτλο Γ.Φ.Α.
(Γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ), γράφτηκε το Φλεβάρη του 1968 ανάμεσα στους δύο νόμους περί «αμνηστίας»...."
(πηγή: www.mikistheodorakis.gr)
Πρόσθετες πληροφορίες για το έργο:
Στίχοι: